ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΗ ΚΑΙ

ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΥΡ. ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Κου  ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗ

Αγαπητοί εκπρόσωποι των Μικρών Νησιών,

Αγαπητοί σύνεδροι,

θα ήθελα καταρχήν να ευχαριστήσω θερμά τους διοργανωτές για την πρόσκληση να συμμετέχω σε ένα τόσο σημαντικό συνέδριο.

Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον Δήμαρχο Στάθη Ζαβιτσάνο για την ζεστή νησιώτικη φιλοξενία σε αυτό το μικρό αλλά πανέμορφο νησί, που μέσα στο λίγο χρονικό διάστημα που βρίσκομαι εδώ με έκανε να νιώσω και εγώ μικρο-νησιώτης.

Έχουμε συνηθίσει να συνδέουμε τα νησιά της πατρίδας μας με το καλοκαίρι και ξένοιαστες διακοπές, αλλά όπως ξέρετε καλύτερα από εμένα τα προβλήματα, οι δυσκολίες και οι προκλήσεις είναι αρκετά τόσο για τους καλοκαιρινούς μήνες αλλά πολύ περισσότερο για τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου.

Ενώ λοιπόν οι περισσότεροι από εμάς συνδέουμε τη νησιωτικότητα με κάτι το ειδυλλιακό, εσείς που τη ζείτε καθημερινά την αναδεικνύετε στην πραγματική διάσταση της, που πέρα από την ειδυλλιακή μορφή έχει και τις αναμφισβήτητες προκλήσεις. Και σε αυτές νομίζω ότι πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας.

Η νησιωτικότητα μπορεί και πρέπει να αποτελεί πηγή ευκαιριών για την ανάπτυξη τόσο των ίδιων των νησιών όσο και της ευρύτερης περιοχής στην οποία ανήκουν. Και αυτό για πολλούς λόγους.

Σε επίπεδο της  ΕΕ, η επίτευξη των στόχων της πολιτικής συνοχής, ή καλύτερα  η ίδια η ύπαρξη της πολιτικής, βασίζεται στην αξιοποίηση του ενδογενούς δυναμικού ανάπτυξης κάθε περιφέρειας και κάθε γωνιάς της ΕΕ. Αυτό είναι το κύριο στοίχημα της πολιτικής: η ανάπτυξη κάθε γωνιάς την Ένωσης.

Και αν αυτό δεν επιτευχθεί, σημαίνει ότι η ίδια Πολιτική Συνοχής θα έχει αποτύχει.

Συνεπάγεται έτσι αυτόματα ότι η ΕΕ αποτελεί σύμμαχο των νησιωτικών περιοχών. Επενδύει και στηρίζει την ανάπτυξη όλων ανεξαιρέτως των περιοχών και προσπαθεί να προτείνει ευέλικτες λύσεις σε όποιες δυσκολίες μπορεί να αντιμετωπίζουν ορισμένες περιοχές.

Γνωρίζετε καλύτερα από εμένα ότι τα νησιά, και ιδιαίτερα τα μικρά νησιά, αντιμετωπίζουν μια σειρά επιπλέον προκλήσεις, πέρα από τις συνηθισμένες που αντιμετωπίζουμε όταν μιλάμε για περιφερειακή ανάπτυξη. Οι προκλήσεις αυτές οφείλονται στα γεωγραφικά τους χαρακτηριστικά, που αναπόφευκτα καθιστούν πιο δύσκολη και πιο κοστοβόρα την υλοποίηση ενός έργου ή την άσκηση μιας εμπορικής δραστηριότητας, που θα είχε πολύ χαμηλότερο κόστος αν λάμβανε χώρα σε μια ηπειρωτική περιοχή.

Αυτός ο παράγοντας θα πρέπει να συνεκτιμηθεί σε συνδυασμό με μια άλλη σειρά παραγόντων, όπως το συνήθως χαμηλό επίπεδο πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας, ενέργειας, επικοινωνίας και μεταφορών για τους κατοίκους και τις επιχειρήσεις αυτών των περιοχών.

Λόγω, λοιπόν, αυτών των ιδιαίτερων προκλήσεων, η ζωτική σημασία της ολοκληρωμένης αναπτυξιακής προσέγγισης δεν θα μπορούσε να αναδειχθεί καλύτερα σε άλλο μέρος απ’ ότι σε ένα νησί.

Αυτό σημαίνει ότι η ανάπτυξη των νησιών, όπως και οποιουδήποτε εδάφους βέβαια, δεν μπορεί να διασφαλιστεί μέσα από μονόπλευρες προσεγγίσεις. Δεν αρκεί δηλαδή η ανάπτυξη ενός τομέα, όπως π.χ. της αλιείας, για να στηρίξει μακροπρόθεσμα βιώσιμο μέλλον για τους κατοίκους. Μια αποσπασματική προσέγγιση της ανάπτυξης μπορεί να οδηγήσει σε επικαλυπτόμενες ή ακόμη και αντικρουόμενες πολιτικές, αντιφατικές δημόσιες ενέργειες και σε επικάλυψη πόρων.

Από την άποψη αυτή, η σημερινή συζήτηση γίνεται την πιο κατάλληλη στιγμή. Και το λέω αυτό προσεγγίζοντας τη νησιωτικότητα υπό την ιδιότητά μου ως Ευρωβουλευτής.

Η ανάγκη για ολοκληρωμένη αναπτυξιακή προσέγγιση στην περιφερειακή ανάπτυξη αναδεικνύεται σε όλα τα έγγραφα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη? Σημαίνει ότι οι όποιες πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη μιας περιοχής, όποιο τομέα πολιτικής και αν αφορούν, ενέργεια, επικοινωνίες, κλπ, θα πρέπει να εντάσσονται και να υπηρετούν ένα συνολικό αναπτυξιακό σχεδιασμό που θα αξιοποιεί το δυναμικό και θα απαντά στις προκλήσεις/προβλήματα κάθε περιοχής.

Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι πολλές πρωτοβουλίες οικονομικής ανάπτυξης σε τοπικό επίπεδο δεν δημιουργούν απλώς ευκαιρίες οι οποίες θα ήταν ευκταίο να αξιοποιηθούν, αλλά η επιτυχία τους εξαρτάται ουσιαστικά από το συντονισμό τους και τη συμπλήρωσή τους με άλλες δράσεις. Οι βελτιώσεις στις υποδομές, για παράδειγμα, δεν οδηγούν αυτομάτως σε μεγαλύτερη ανάπτυξη εάν δεν συνδυάζονται με επενδύσεις στους τομείς της εκπαίδευσης, των επιχειρήσεων και της καινοτομίας.

Αυτό που απαιτείται, λοιπόν, είναι ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχέδιο που θα συντονίζει πολιτικές και χρηματοδοτικούς πόρους -είτε αυτοί προέρχονται από Ευρωπαϊκό, είτε από εθνικό, είτε από περιφερειακό επίπεδο- προκειμένου να διασφαλίζει αλληλο-ενίσχυση των δράσεων και να αυξήσει την αποτελεσματικότητα στην επίτευξη κοινών στόχων.

Πέρα από αυτό, στο πλαίσιο της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αυτή την περίοδο διαμορφώνουμε τις θέσεις μας επί των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της λεγόμενης 5ης Έκθεσης για τη Συνοχή. Πρόκειται ουσιαστικά για τις  βασικές προτάσεις για την μελλοντική μορφή της Πολιτικής Συνοχής, τα μελλοντικά ΕΣΠΑ δηλαδή.

Στην Έκθεση αυτή, λοιπόν, γίνεται ξεκάθαρη αναφορά στις περιοχές με ιδιαίτερα γεωγραφικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά, όπως είναι τα νησιά, και υποστηρίζεται ότι θα πρέπει να υπάρξουν στοχευμένες προβλέψεις για αυτές τις περιοχές.

Εξάλλου, η κατοχύρωση της εδαφικής συνοχής στη Συνθήκη της Λισσαβόνας ως έναν από τους επίσημους στόχους της πολιτικής συνοχής -μαζί με την οικονομική και κοινωνική που είχαμε μέχρι τώρα-απαιτεί την ανάληψη περαιτέρω δράσεων για την ανάπτυξη αυτών των περιοχών.

Το ζητούμενο πλέον είναι η ανάπτυξη μιας ευρύτερης περιοχής ή περιφέρειας ως συνόλου, δηλαδή τόσο των πόλεων όσων και των αγροτικών και νησιωτικών περιοχών που εντάσσονται σε αυτή.

Αυτό τι σημαίνει? Σημαίνει ότι θα υπάρχει ευελιξία αναφορικά με την στήριξη των νησιωτικών και ορεινών περιοχών. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι ακόμη και σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιτρέπει μια σειρά εξαιρέσεων και ειδικών κανόνων στήριξης για τα νησιά.

Ένα απλό παράδειγμα είναι οι εξαιρέσεις στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής, του Δικαίου του Ανταγωνισμού και οι ειδικές προβλέψεις στο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων για νησιωτικές και ορεινές περιοχές.

Το συμπέρασμα είναι ότι κανένας στην ΕΕ δεν κλείνει τα μάτια στα προβλήματα που δημιουργούνται σε τοπικό επίπεδο. Και αυτό μπορούν να το διαβεβαιώσουν και εκπρόσωποι του δικτύου μικρών νησιών που βρέθηκαν πρόσφατα στις Βρυξέλλες και συμμετείχαν σε σειρά συναντήσεων. Πολιτικές και διαθέσιμοι πόροι υπάρχουν. Το ζητούμενο είναι να τα αξιοποιήσουμε.

Αλλά δυστυχώς όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής η απορρόφηση των πόρων της πολιτικής συνοχής σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι σε χαμηλό επίπεδο. Σημειωτέον ότι η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις πρώτες χώρες σε επίπεδο απορρόφησης σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έχουμε στην διάθεσή μας.

Δυστυχώς, η Πολιτική Συνοχής παρά την σημασία της για την ανάπτυξη των περιφερειών, δεν είναι μια «εύκολη πολιτική». Έχει εξαιρετικά περίπλοκους κανόνες για την διασφάλιση της χρηστής διαχείρισης των κονδυλίων, οι οποίοι καθιστούν σε πολλές περιπτώσεις πολύ δύσκολη την υλοποίηση προγραμμάτων -ιδιαίτερα για τους μικρούς Δήμους. Πρέπει όμως να ξέρετε ότι τόσο τα αρμόδια στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κάνουν ότι καλύτερο μπορούν για να βρουν τις αιτίες και να μπορέσουν να πάρουν τις κατάλληλες πρωτοβουλίες για τη στήριξη των τοπικών αρχών στην προσπάθεια αυτή.

Έτσι πολλές πρωτοβουλίες έχουν αναπτυχθεί για την απλοποίηση στη διαχείριση των Διαρθρωτικών ταμείων και την ευκολότερη πρόσβαση των μικρών φορέων σε προγράμματα αυτών των Ταμείων. Είμαι παρά πολύ αισιόδοξος ότι στην επόμενη προγραμματική περίοδο οι διαδικασίες θα είναι πιο απλές, πιο σύντομες και θα δίνουν πολύ περισσότερες ευκαιρίες στους «λεγόμενους μικρούς φορείς».

Οι προσπάθειες όμως πρέπει να είναι αμοιβαίες. Η ανάπτυξη δεν είναι κάτι που επιβάλλεται, είναι κάτι που διεκδικείται και επιτυγχάνεται. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, κυρίως μετά τις αλλαγές που επήλθαν με τον Καλλικράτη, έχουν πλέον ένα  μεγάλο μέρος της ευθύνης για την ενεργοποίηση της ανάπτυξης. Πρέπει να καταλάβουμε ότι όλοι οι φορείς σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο γνωρίζουν καλύτερα από κάθε άλλον ποιός είναι ο πλούτος της περιοχής τους και ποιά είναι τα προβλήματά της. Και οφείλουν να αναδείξουν τα πρώτα και να σχεδιάσουν λύσεις για τα δεύτερα, γνωρίζοντας ότι θα έχουν πάντα τη στήριξη σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Πέρα από τα θετικά υπάρχουν και κάποιες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις οποίες προσπαθούμε να κατοχυρώσουμε ασφαλιστικές δικλείδες για τις περιοχές με ιδιαίτερα γεωγραφικά χαρακτηριστικά, όπως είναι τα νησιά και τα βουνά. Ως αρμόδιος εισηγητής εκ μέρους των Σοσιαλιστών για την θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επί της 5ης Έκθεσης για τη Συνοχή, θα ήθελα να τονίσω ότι ως Σοσιαλιστές δεν υποστηρίζουμε όλες τις προτάσεις της Έκθεσης. Αναφορικά με τα νησιά, το σημείο που έχει ίσως τη μεγαλύτερη βαρύτητα είναι η πρόταση για συγκέντρωση των πόρων της Συνοχής σε προτεραιότητες που υπηρετούν του στόχους της Στρατηγικής Ευρώπη 2020.

Η Ευρώπη 2020 αποτελεί την στρατηγική της ΕΕ για την έξοδο από την κρίση και την προετοιμασία της οικονομίας της ΕΕ για την επόμενη δεκαετία, μέσω της ενίσχυσης της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Επικεντρώνεται κυρίως στην προώθηση της γνώσης και της καινοτομίας, την αποτελεσματική χρήση των φυσικών πόρων και την ενίσχυση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας.

Εμείς, ως Σοσιαλιστική Ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,  υποστηρίζουμε επί της αρχής τόσο την αναγκαιότητα όσο και τους στόχους της Στρατηγικής. Ωστόσο, τονίζουμε ότι κάθε περιοχή θα πρέπει να διαθέτει αρκετή ευελιξία ώστε να διοχετεύει τους διαθέσιμους πόρους στις προτεραιότητες που απαντούν στις ιδιαίτερες ανάγκες της ή ενισχύουν την αξιοποίηση του ενδογενούς δυναμικού ανάπτυξης. Για παράδειγμα, ο στόχος για επενδύσεις 3% του ΑΕΠ της ΕΕ σε Έρευνα και Ανάπτυξη, είναι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατο να επιτευχθεί στις νησιωτικές περιοχές. Γενικότερα, θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι πολλοί Ευρωβουλευτές προέρχονται από νησιωτικές περιοχές και όλοι κάνουμε προσπάθειες για την ειδική στήριξη αυτών των περιοχών.

Είμαι πεπεισμένος ότι η μελλοντική Πολιτική Συνοχής, τα μελλοντικά ΕΣΠΑ, θα απαντούν κατά πολύ πιο ολοκληρωμένο τρόπο στις αναπτυξιακές προκλήσεις των νησιών. Δεν ξέρουμε ακόμη ποιά μορφή θα έχει αυτή η στήριξη. Μπορεί να αφορά κάποια μορφής ευελιξία στα επιχειρησιακά προγράμματα για διαφοροποίηση του ποσοστού συγχρηματοδότησης ειδικά γι αυτές τις περιοχές. Ή να έχει κάποια άλλη μορφή. Αυτό θα το γνωρίζουμε το καλοκαίρι -αρχές Ιουλίου- όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει την επίσημη νομοθετική πρόταση για το μέλλον της Πολιτικής Συνοχής στην οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να συμφωνήσει μέσω της διαδικασίας της συναπόφασης. Και τότε πραγματικά σας έχουμε ανάγκη για να μας διατυπώσετε τις θέσεις των μικρών νησιών επί των όποιων προτάσεων. Έτσι θα μπορέσουμε και εμείς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να διεκδικήσουμε  στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για την Ελλάδα.

Σας ευχαριστώ και πάλι.

(Πηγή: www.smallislands.eu)