* Του Γιώργου Κούρτη

Για μια ακόμη φορά τα κοινωνικά προγράμματα πρόνοιας  κινδυνεύουν να σταματήσουν να λειτουργούν. Τα κοινωνικά προγράμματα πρόνοιας όπως το «Βοήθεια στο Σπίτι», τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΚΗΦΗ), η Φύλαξη Παιδιών ΑμεΑ  κ.ά. υλοποιούνται από τους Δήμους χωρίς ποτέ, όμως, να έχει εξασφαλιστεί η σταθερή χρηματοδότησή τους.

Στην αρχή η χρηματοδότηση τους έγινε από  το Β’ ΚΠΣ, και στη συνέχεια, με μεγάλες προσπάθειες και διεκδικήσεις απ’ τους ΟΤΑ αλλά και τους εργαζόμενους μέσω του Γ΄ ΚΠΣ και τώρα μέσω του ΕΣΠΑ. Έτσι τα προγράμματα κρατιούνται με νύχια και με δόντια σε λειτουργία και κυρίως με την υπομονή και την  αυτοθυσία 5.000 εργαζομένων που για χρόνια βρίσκονται σε εργασιακή αβεβαιότητα.

Σήμερα το «Βοήθεια στο Σπίτι» είναι  η πιο δημοφιλής υπηρεσία των ΟΤΑ. Οι υπηρεσίες του συγκεκριμένου προγράμματος έτυχαν της κοινωνικής αποδοχής ολόκληρης της κοινωνίας, εξυπηρετώντας περισσότερους από 110.000 χιλιάδες ηλικιωμένους συνανθρώπους μας ετησίως με σημαντικά θετικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα στην Ελληνική περιφέρεια. Στις 1.050 δομές του προγράμματος εργάζονται  5.000 εργαζόμενοι οι οποίοι έχουν προσληφθεί μέσω ΑΣΕΠ και καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες.

Το πρόγραμμα στελεχώνεται από καταρτισμένα στελέχη και επιστήμονες όπως:

 Κοινωνικοί λειτουργοί που έχουν τη συνολική εποπτεία των ωφελούμενων, αξιολογώντας τα περιστατικά, παρέχοντας κοινωνική υποστήριξη, ερχόμενοι σε επαφή με συναρμόδιους φορείς και παραπέμποντας περιστατικά που δεν άπτονται των υπηρεσιών του προγράμματος.

 Νοσηλευτές/τριες που προσφέρουν πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας και οι οποίες πραγματοποιούν κατ’ οίκον επισκέψεις για τη μέτρηση και καταγραφή των προβλημάτων υγείας, τη συνταγογράφηση των φαρμάκων καθώς και συνοδεία σε νοσοκομεία για τις προγραμματισμένες εξετάσεις τους.

 Οικιακοί βοηθοί που αναλαμβάνουν τη διεκπεραίωση εξωτερικών εργασιών, την προμήθεια των ηλικιωμένων με είδη άμεσης ανάγκης, καθώς και την καθαριότητα του σπιτιού τους. Ακόμα και  συντροφιά  προσφέρουν αποδεικνύοντας έμπρακτα τον κοινωνικό χαρακτήρα του προγράμματος.

Η δυσμενής εξέλιξη συμβαίνει τη στιγμή που έχουν αυξηθεί κατά 10% τον τελευταίο χρόνο οι αιτήσεις ανθρώπων που ζητούν να ενταχθούν στις κοινωνικές υπηρεσίες, βλέποντάς το σαν «σανίδα σωτηρίας» μέσα στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης.

Ο κίνδυνος για τα προγράμματα ξεκινά από την  λογική που θέτει ως προϋπόθεση να υπάρχει συγγενικό πρόσωπο του ηλικιωμένου που να είναι άνεργο ή να απειλείται από την ανεργία και έτσι αφαιρεί αδικαιολόγητα το δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα από τα 2/3 των ηλικιωμένων που το αξιοποιούν σήμερα. Η ρύθμιση μάλιστα εξαιρεί από το πρόγραμμα τους ηλικιωμένους που το έχουν μεγαλύτερη ανάγκη, εκείνους δηλαδή που δεν έχουν κανένα συγγενή να τους φροντίσει! Αυτή η λογική της περικοπής θίγει περισσότερο τους πολίτες που είναι οι πιο αδύναμοι και δεν μπορούν να αντιδράσουν (όπως οι μοναχικοί ηλικιωμένοι)!

Με το σύστημα των  «κουπονιών»(vouchers) προς τους ωφελούµενους που εφαρμόζεται προβλέπεται  οι δομές να μην βρουν τον απαιτούμενο αριθμό ανέργων για να συντηρηθούν αλλά και ένα ποσοστό ηλικιωμένων που πράγματι έχουν ανάγκη το πρόγραμμα να είναι εκτός ,αφού δεν θα βρουν κάποιο άνεργο.

Οι εργαζόμενοι στα κονωνικά προγράμματα της Λευκάδας τονίζουν στην ανακοίνωση τους, πως: « Για να συνεχίσει ένα πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» μια Δομή και να είναι σε λειτουργία, θα πρέπει, να έχει βρει για φροντίδα ηλικιωμένους που έχουν κάποιον συγγενή άνεργο ή να μετέχει σε κάποιο πρόγραμμα του ΟΑΕΔ ή ασφαλισμένο του ΟΓΑ με εισόδημα έως 5000 ευρώ. Αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο σε Νησιωτικές και Ορεινές Δυσπρόσιτες περιοχές και στην Επαρχία. Από την εικόνα των μέχρι σήμερα δικαιούχων λίγοι πληρούν τα παραπάνω κριτήρια και οι περισσότεροι δεν θα είναι δικαιούχοι.

Κι’ όμως, μόνο τέτοιες περιπτώσεις χρηματοδοτούνται από την πρόσκληση του ΕΣΠΑ !!

Έτσι αλλοιώνεται ο προνοιακός χαρακτήρας των υπηρεσιών.

Από την άλλη, τα χρήματα που προβλέπονται για την χρηματοδότηση δεν φτάνουν γιατί ενώ για όλα τα Ιόνια Νησιά έχουν εγκριθεί 1.890.000 Ευρώ περίπου, μόνο για τη Λευκάδα τα χρήματα που απαιτούνται είναι 950.000 Ευρώ. Με δεδομένο ότι η πολιτεία ακόμα δεν έχει ξεκαθαρίσει από πού θα πληρωθούμε για το διάστημα 1/1/2011 και μετά, αυτά τα χρήματα αν είναι για όλο το χρόνο πως θα φτάσουν; Πως θα φτάσουν για την Κέρκυρα, την Κεφαλονιά και την Ζάκυνθο; Δηλαδή, αν υποθέσουμε ότι ξεπερνάμε όλα τα εμπόδια με τους συγγενείς ανέργους κ.λπ. και καταφέρουμε να πάρουμε όλα τα χαρτιά για πιστοποίηση βρίσκοντας όσους χρειάζονται για να λειτουργήσουμε, από πού θα πληρωθούμε αφού τα χρήματα δεν φτάνουν για όλους;»

Η κοινωνική επιτροπή της ΚΕΔΚΕ έχει συντάξει μελέτη που προβλέπει την τριμερή χρηματοδότηση της κοινωνικής υπηρεσίας, από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Δημοσίου αλλά και των ασφαλιστικών ταμείων. Η  μελέτη ,ακόμα, αποδεικνύει ότι τα ασφαλιστικά ταμεία εξοικονομούν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», το οποίο τους παρέχει ιατρική και κοινωνική φροντίδα,.

Εάν τα άτομα αυτά δεν ήταν ενταγμένα στο πρόγραμμα, θα απαιτούνταν τεράστια ποσά για την περίθαλψή τους σε νοσοκομεία και γηροκομεία, και αυτό αποδεικνύει πως υπάρχει άμεση ανάγκη να διευρυνθεί και όχι να καταργηθεί.

Ο σχεδιασμός αυτός δυσχεραίνει ακόμα την απορρόφηση κονδυλίων χρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ, ενώ οι διαδικασίες του είναι χρονοβόρες και δυσκίνητες.

Από την άλλη μεριά οι εργαζόμενοι βιώνουν τη διαρκή ανασφάλεια για το επαγγελματικό τους μέλλον, με  αδιευκρίνιστο κατά πόσο οι συμβάσεις τους θα συνεχιστούν, ακόμα και της προοπτικής για οριστική απόλυση τους.

Αν τα προγράμματα σταματήσουν  θα είναι τραγικό για τους χιλιάδες ηλικιωμένους, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι άποροι και μόνοι στη ζωή. Αν λήξει το πρόγραμμα, θα είναι πλήγμα γι’ αυτούς τους ανήμπορους ανθρώπους.

Αν σταματήσει, πολλά άτομα θα βρεθούν στο «χείλος του γκρεμού». Γι’ αυτό η πολιτεία πρέπει να μεριμνήσει άμεσα.

Στην Λευκάδα πολλοί συμπολίτες μας δέχονται τις υπηρεσίες του προγράμματος, οι οποίοι  περιμένουν με αγωνία την ημέρα που ο εργαζόμενος θα τους χτυπήσει το κουδούνι.

 Η πολιτεία να αποφασίσει την σταθερή και μόνιμη χρηματοδότηση όλων των δομών και να ενταχθούν  όλοι οι εργαζόμενοι που ήδη απασχολούνται, στις κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων.