ΚΟΡΟΝΟΪΟΣ: ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Έναν μήνα μετά την εμφάνιση του θανάσιμου κορονοϊού και στην χώρα μας, υπάρχει ένας καταιγισμός πληροφοριών σχετικά με αυτόν. Ωστόσο παρατηρώ συχνά ότι πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν ερωτήματα, ενίοτε και σύγχυση, σε σχέση με τον ιό και τα θέματα που τον αφορούν. Θα προσπαθήσω από εδώ να ιεραρχήσω και να απαντήσω σε κάποια από τα πιο κύρια, όσο το δυνατόν πιο εκλαϊκευμένα, ώστε να μην γίνομαι δυσνόητος. Όπου απαιτείται θα δίνω σχετικά διαδικτυακά νήματα, είτε για περαιτέρω μελέτη όποιου το επιθυμεί, είτε για απόδειξη ή ενίσχυση των λεγομένων μου. Ελπίζω ότι ο ιός θα μου επιτρέψει να βρίσκω περιοδικά τον χρόνο να εμπλουτίζω την λίστα των ερωτημάτων, επανερχόμενος με παρόμοια άρθρα.

ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Τι είναι ένας ιός;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1: Είναι ένας μικροοργανισμός, που παρασιτεί σε βάρος άλλων οργανισμών, από μονοκύτταρα (πχ. βακτήρια) μέχρι πολυκυτταρικούς οργανισμούς (πχ ζώα και άνθρωποι). Οι ιοί είναι οι μικρότεροι λοιμογόνοι (=προκαλούν λοιμώξεις), παράγοντες στην φύση και έχουν διάμετρο από 20-300 nm (νανόμετρο=1 δισεκατομμυριοστό του μέτρου!), δηλαδή μας είναι αόρατοι δίχως ηλεκτρονικό μικροσκόπιο.

Φωτογραφία του κορονοϊού στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο

 

ΕΡΩΤΗΣΗ 2: Τι ιδιαίτερο έχει ο συγκεκριμένος κορονοϊός που προκαλεί τέτοια βλάβη;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 2: Οι ιοί πολλές φορές είναι αιτίες νοσημάτων στον άνθρωπο. Μπαίνουν στο σώμα του ανθρώπου ή του ζώου (ξενιστή) και πολλαπλασιάζονται χρησιμοποιώντας το γενετικό του υλικό. Αυτό προκαλεί μια σειρά διαδοχικών αντιδράσεων στο σώμα, από απλές (πχ.πυρετό) μέχρι πολύπλοκες και πιο σοβαρές. Οι κορονοϊοί ειδικά είναι μια κατηγορία ιών που επηρεάζει το αναπνευστικό κυρίως σύστημα (προκαλεί οξεία πνευμονία), με κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών και σε άλλα όργανα (καρδιά, νεφρά κ,ά.). Ο SARS-CoV-2, όπως ονομάζεται ο επίμαχος ιός από τους επιστήμονες, είναι ένας εντελώς νέος κορονοϊός και προκαλεί την νόσο COVID-19, με τις συνέπειες που αναφέραμε. Μεταδίδεται πολύ εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο, ζει για αρκετό διάστημα σε επιφάνειες και χρειάζεται μεγάλο διάστημα αποθεραπείας.

Η σελίδα στην Βικιπέδια

 

ΕΡΩΤΗΣΗ 3: Τι συμπτώματα έχει ο κορονοϊός και τι κάνω σε κάθε περίπτωση;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 3: Τα συμπτώματα ποικίλουν από ελαφρά έως βαριά, κυρίως όμως έχουν σαν βάση τους το αναπνευστικό. Τα πρώτα συμπτώματα είναι πονόλαιμος, πυρετός, ξηρός βήχας, κακουχία και μικρή δυσκολία στην αναπνοή. Μπορεί να συνοδεύονται από ελαφρά άλλα συμπτώματα (πχ διάρροιες, πιο σπάνια καταρροή). Μένουμε στο σπίτι (οπωσδήποτε!) και μιλάμε με τον γιατρό μας και ακολουθούμε τις συμβουλές του. Σε πιο βαριές περιπτώσεις αρχίζει η δύσπνοια να μεγαλώνει και ο πυρετός να επιμένει. Ο ασθενής πρέπει τότε να επικοινωνήσει με τον γιατρό του για τυχούσα μεταφορά σε νοσοκομείο. Σε ακόμα πιο σοβαρές περιπτώσεις οι ασθενείς καταλήγουν σε μονάδες αυξημένης φροντίδας (ΜΑΦ) ή και σε μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) για να υποστηριχτούν οι ζωτικές τους λειτουργίες μηχανικά.

Να σημειωθεί εδώ ότι υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που δεν εμφανίζουν συμπτώματα ή αυτά που εμφανίζουν είναι πολύ ελαφρά, σαν μια κοινή γρίπη. Ωστόσο και αυτοί οι ασθενείς μεταφέρουν και μεταδίδουν τον ιό, οπότε είναι καλύτερα όποιος κάνει πυρετό να μένει επίσης σπίτι και να ενημερώνει τον θεράποντα ιατρό του. Δείτε και τον διαφωτιστικό πίνακα:

 

ΕΡΩΤΗΣΗ 4: Τι ποσοστά των ανθρώπων νοσούν και σε ποιες ηλικίες και συνθήκες;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 4: Μπορεί να νοσήσει οποιοσδήποτε άνθρωπος, ήδη έχουμε πανδημία που δεν έχει αφήσει καμία χώρα στον πλανήτη αλώβητη, μερικές φορές με θύματα ακόμα και νέους ανθρώπους. Το ποσοστό των ανθρώπων που περνάει την νόσο ελαφρά ή με σχετικά ήπια συμπτώματα (και άρα μπορεί απλά να μείνει στο σπίτι), είναι περίπου 80%. Το υπόλοιπο 20% θα χρειαστεί κάποια στιγμή νοσηλεία. Από αυτούς το 25% (δηλαδή το 5% του συνόλου των νοσούντων) θα χρειαστεί ΜΕΘ και από αυτούς οι μισοί περίπου, δυστυχώς, δεν θα τα καταφέρουν τελικά… Σε κάποιες χώρες, όπως στην Ιταλία, είδαμε τα ποσοστά αυτά να αυξάνουν, να γίνονται σχεδόν διψήφια. Επίσης παίζει τεράστιο ρόλο αν ο ασθενής έχει συνοδά νοσήματα (καρδιοπάθειες, αναπνευστικά προβλήματα, σάκχαρο, καρκίνο, ανοσοκαταστολή) ή επιβαρυντικούς παράγοντες (ηλικιωμένοι, κάπνισμα, παχυσαρκία, επάγγελμα στην πρώτη γραμμή). Οι ομάδες αυτές είναι πιο ευπαθείς και εμφανίζουν αυξημένη νοσηρότητα.

Στατιστικά live για όλες τις χώρες, μεταξύ άλλων σάιτ κι ΕΔΩ

 

ΕΡΩΤΗΣΗ 5: Γιατί να φοβόμαστε τον κορονοϊό; Και η γρίπη και άλλες ιώσεις δεν σκοτώνουν ευαίσθητους ανθρώπους κάθε χρόνο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 5:Ασφαλώς και άλλες ιώσεις προκαλούν θανάτους σε ετήσια βάση, αλλά με πολύ μικρότερη συχνότητα. Καταρχήν κάποιοι ιοί δεν είναι τόσο διαδεδομένοι με αποτέλεσμα να μην κινδυνεύουν να αποτελέσουν πανδημικές αιτίες. Η γρίπη προκαλεί θανάτους σε ένα ποσοστό της τάξης του 0,1%. Αυτό είναι 20, 30 ή ακόμα και 100 φορές (βλ.Ιταλία, Ισπανία) λιγότερο από ό,τι η μέχρι τώρα θνησιμότητα του COVID-19. Επιπλέον για τις γρίπες υπάρχει εμβόλιο που δημιουργεί ανοσία σε μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, οπότε ο ιός δεν μπορεί να μολύνει πολλούς ανθρώπους, κάτι που δεν έχουμε ακόμα στην περίπτωση του κορονοϊού. Τέλος η γρίπη είναι εποχική νόσος, δηλαδή μειώνει δραστικά την μεταδοτικότητά της τους ζεστούς μήνες. Αυτό δεν ξέρουμε αν θα ισχύσει για τον κορονοϊό. Ελπίζουμε να ισχύσει, θα είναι μια τεράστια ανάσα για την επιστημονική κοινότητα, ήδη έχουμε κάποιες σχετικές ενδείξεις, αλλά μένει να αποδειχτεί στην πράξη, άρα ακόμα κι εκεί τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα από μια απλή εποχικά γρίπη, ας μην ξεγελιόμαστε. Για του λόγου το αληθές:

Σύγκριση κρουσμάτων

Σύγκριση θανάτων…

 

ΕΡΩΤΗΣΗ 6:Τι πρέπει να κάνω για να προστατευτώ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 6: Καταρχήν τηρούμε με ευλάβεια τις συστάσεις των γιατρών και της επιστημονικής κοινότητας! Δηλαδή

α) Τηρούμε τους κανόνες υγιεινής σχολαστικά (πολύ καλό πλύσιμο χεριών με σαπούνι και νερό ή με αντισηπτικό διάλυμα, απολύμανση και καλός αερισμός χώρων).

β) Όταν έχουμε το παραμικρό σύμπτωμα μένουμε σπίτι και ενημερώνουμε γιατρό.

γ)Δεν βήχουμε και δεν φτύνουμε όπου να’ναι: βήχουμε σε χαρτομάντηλο (ή στον αγκώνα μας αν δεν έχουμε) και το πετάμε αμέσως σε κάδο κλειστό.

δ)Αποφεύγουμε να αγγίζουμε το «Τ» του προσώπου μας (μάτια, μύτη, στόμα), μιας και αυτή είναι η βασική είσοδος του ιού στο σώμα μας.

ε)Φοράμε γάντια και μάσκες αν έχουμε (όχι μέσα στο σπίτι!).

στ)Αποφεύγουμε αυστηρά τις άσκοπες μετακινήσεις και τις επαφές με άλλους ανθρώπους. Όποιος μείνει σπίτι του και δεν συναντήσει άλλους ανθρώπους δεν κινδυνεύει να κολλήσει από άλλους ανθρώπους, απλό.

ΕΡΩΤΗΣΗ 7: Πώς και πότε πεθαίνει ο ιός;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 7: Από την στιγμή που ο ιός μπαίνει στο σώμα μας ξεκινάει μια μεγάλη μάχη. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα αναγνωρίζει τον εισβολέα και προσπαθεί να φτιάξει όπλα για να τον καταπολεμήσει. Αυτά είναι τα αντισώματα, κάποιες ειδικές αμυντικές πρωτεΐνες. Συχνά τα καταφέρνουν, ειδικά τα άτομα με ισχυρό ανοσοποιητικό και ο ιός εξαλείφεται. Μάλιστα τα άτομα αυτά παύουν να νοσούν και αποκτούν ανοσία, δηλαδή δεν μπορούν να ξανακολλήσουν ή να μεταδώσουν σε άλλους τον ιό. Αν ο ιός δεν προλάβει στο μεταξύ να μεταφερθεί σε άλλον άνθρωπο (να τον μολύνει), το ταξίδι του τελειώνει εκεί.

Αυτό είναι ένα από τα νοήματα που έχει η κοινωνική απομόνωση. Αν μπορούσαν όλοι να απομονωθούν για 14 μέρες (κάτι πρακτικά ανέφικτο), ο ιός θα εξαφανιζόταν, μιας και δεν θα έβρισκε ξενιστή, δηλαδή σώμα για να συνεχίσει την αναπαραγωγή του.

Άλλος τρόπος για να χτυπήσει τον ιό είναι κάποια ειδικά φάρμακα (αντιιικά) που χρησιμοποιούνται μόνο στα νοσοκομεία και με πολλές προφυλάξεις. Ωστόσο δεν έχει βρεθεί ακόμα κάποια θεραπεία που να δίνει εντυπωσιακά αποτελέσματα και να αποτελέσει έτσι το βασικό μας όπλο. Άρα η βασική ελπίδα παραμένει το εμβόλιο, που θα χρειαστεί όμως πολλούς μήνες ακόμα για να τεθεί σε κυκλοφορία.

Στις επιφάνειες τώρα ο ιός επιζεί για αρκετές ώρες ή και μέρες. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται προσοχή και πολύ και συστηματική καθαριότητα με χλωρίνη ή άλλα αντίστοιχα καθαριστικά στις επιφάνειες με τις οποίες ερχόμαστε καθημερινά σε επαφή.

Ενδεικτικό άρθρο.

 

ΕΡΩΤΗΣΗ 8: Πώς μεταδίδεται ο ιός;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 8: Μεταδίδεται με σταγονίδια (πχ σάλιο) και εισέρχεται έτσι αόρατος στην αναπνευστική οδό του ανθρώπου. Τα σταγονίδια αυτά είναι πολύ μικρά και μπορούν να αιωρούνται στον αέρα ή να μένουν πάνω σε επιφάνειες και από εκεί να μεταφέρονται στα χέρια αυξάνοντας τον κίνδυνο μετάδοσης. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να σαπουνίζουμε συχνά και με επιμέλεια τα χέρια μας. Για τους ίδιους λόγους όποιος είναι εν δυνάμει ασθενής ή έχει την υποψία είναι απαραίτητο να φοράει μάσκα, ώστε να προστατεύει τους απέναντί του από τα σταγονίδια που μπορεί να εκτοξεύσει με τον βήχα.

Σχετικό διαφωτιστικό άρθρο.

 

ΕΡΩΤΗΣΗ 9: Είμαι νέος και οι νέοι δεν κινδυνεύουν, γιατί να μείνω σπίτι και να προφυλαχτώ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 9: Πράγματι η νοσηρότητα από τον κορονοϊό στους νέους και υγιείς ανθρώπους είναι χαμηλή, περίπου 0,2-0,3%. Δυστυχώς όμως, μέρα με την ημέρα αυτή αυξάνεται και μαθαίνουμε σε όλον τον κόσμο (και στην χώρα μας) περιστατικά θανάτων ακόμα και τέτοιων ηλικιακών ομάδων. Ακόμα κι αν δεν μιλάμε για θάνατο όμως ή νοσηρότητα δεν είναι αμελητέα. Ποιος θέλει να περάσει έναν μήνα από την ζωή του σε ένα νοσοκομείο με οξυγόνο και ισχυρά φάρμακα για να αντιμετωπίσει μια επιθετική πνευμονία; Χώρια η καραντίνα του ίδιου και του περιβάλλοντός του ακόμα και μετά την αποθεραπεία. Κι όλα αυτά για να μην του λείψει μια παραπάνω βόλτα με τους φίλους του! Οπότε δεν είναι θέμα μαγκιάς ή νεανικής ανεμελιάς, κανείς δεν πρέπει να εκτίθεται σε έναν τέτοιο κίνδυνο.

Επίσης ακόμα και αν ένας νέος περάσει την νόσο στο πόδι, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κολλάει τους άλλους ανθρώπους, ειδικά οι νέοι μπορεί να είναι και σούπερ-μεταδότες (super spreaders)! Και τέλος, το χειρότερο είναι ότι οι ίδιοι δεν θα κινδυνέψουν, αλλά θα κολλήσουν μέλη της οικογένειάς τους, ηλικιωμένους, γονείς με νοσήματα, τον παππού με το ζάχαρο, τον πατέρα με την καρδιά, την μάνα που παίρνει ανοσοκατασταλτικά, η λίστα δεν έχει τελειωμό, καθώς δεν υπάρχει σπίτι στην Ελλάδα που να μην έχει έναν έστω άνθρωπο που να ανήκει σε ευπαθή ομάδα…

Είναι λοιπόν απολύτως απαραίτητο οι νέοι να καταλάβουν (και οφείλουν οι γονείς τους να τους ξεκαθαρίσουν, ενδεχομένως και να τους το επιβάλλουν) ότι πρέπει να περιορίσουν στις απολύτως αναγκαίες τις μετακινήσεις τους, όπως και όλοι άλλοι άνθρωποι, γιατί αλλιώς η αμέλειά τους μπορεί να αποδειχτεί εγκληματική.

Κι αν δεν ακούτε εμένα, ακούστε τον Τσιόδρα τουλάχιστον.

 

ΕΡΩΤΗΣΗ 10: Γιατί κλεινόμαστε σπίτι; Πόσο αποτελεσματικό ή απαραίτητο είναι αυτό;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 10: Όπως είπαμε, για να αντιμετωπιστεί ο ιός υπάρχουν τρεις τρόποι:

Α) Η ανοσία του πληθυσμού.

Β) Αποτελεσματικό φάρμακο κατά του ιού.

Γ) Κοινωνική απόσταση (καραντίνα).

Την πρώτη περίπτωση την ξεχνάμε για την ώρα, μιας και η φυσική ή η τεχνητή (εμβόλιο) ανοσία, αργεί. Για την φυσική ανοσία («ανοσία αγέλης») θα μιλήσουμε σε επόμενη ερώτηση. Το εμβόλιο έχει αρχίσει να δοκιμάζεται σε διάφορες χώρες, αλλά είναι ακόμα πολύ νωρίς, μιας και οι διαδικασίες χρειάζονται κάπου 12-18 μήνες, άρα μιλάμε για το 2021.

Το δεύτερο ενδεχόμενο δεν αποκλείεται να το δούμε στους επόμενους μήνες, κυρίως μέσω κάποιων μεθόδων που αφορούν τα μονοκλωνικά αντισώματα, μια ειδική κατηγορία πρωτεϊνών που αναγνωρίζουν και εξουδετερώνουν τον ιό. Επίσης δοκιμάζονται και παλιά φάρμακα και συνδυασμοί τους, άλλα για να προλάβουν ανεπιθύμητες δράσεις του ιού (πχ φλεγμονές και θρομβώσεις στους πνεύμονες) και άλλα (αντιιικά, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στον ιό του AIDS) για να τον καταπολεμήσουν.

Αλλά το πλέον σημαντικό είναι ότι χρειαζόμαστε χρόνο για να συμβούν όλα αυτά. Οι επιστήμονες χρειάζονται χρόνο! Ο χρόνος είναι αυτός που κερδίζουμε με το κλείσιμο και την καραντίνα, με την απομόνωση. Όσο περισσότερο αραιώσουμε, τόσο λιγότερο θα διασπαρεί η νόσος. Πολλοί άνθρωποι θα νοσήσουν, έτσι κι αλλιώς, ήδη τα κρούσματα παγκοσμίως κοντεύουν το ένα εκατομμύριο. Αυτό που δεν θέλουμε να συμβεί είναι να νοσήσουν όλοι μαζί! Κι αυτό γιατί τότε τα νοσοκομεία δεν θα έχουν τον τρόπο και τα υλικά να τους περιθάλψουν όλους και θα πεθάνουν άνθρωποι χωρίς φροντίδα, που σε άλλες συνθήκες θα ζούσαν… Κάτι που δυστυχώς είδαμε να συμβαίνει δίπλα μας, στην Ιταλία και την Ισπανία (οι οποίες έχουν και πολύ περισσότερες ΜΕΘ από εμάς).

Το κρίσιμο νούμερο ΜΕΘ για την Ελλάδα είναι κάπου στο 200-300. Γιατί; Γιατί 650-700 είναι όλες η ΜΕΘ στην χώρα, αλλά έχουν και άλλους ασθενείς μέσα (εγκεφαλικά, εμφράγματα, ατυχήματα κτλ). Αυτή την στιγμή βρίσκονται σε αυτές ήδη 70 άτομα λόγω κορονοϊού, μολονότι έχουμε πάρει μέτρα σχετικά νωρίς. Αν ανέβει πολύ το νούμερο τα ελληνικά νοσοκομεία δεν θα αντέξουν και η θνησιμότητα δεν θα μείνει χαμηλά, θα ανέβει πολύ, όπως και στις χώρες που προαναφέραμε. Κι αυτό θα σημαίνει εκατοντάδες ή και χιλιάδες δικοί μας άνθρωποι νεκροί (και μια οικονομία διαλυμένη…).

Όλα αυτά έχουν αναλυθεί κατ’ επανάληψη από επιστήμονες καλύτερους από εμένα και δεν υπάρχει δικαιολογία ότι κάποιος δεν τα γνωρίζει ή δεν τα κατανοεί πλέον.  Άρα το συμπέρασμα είναι ένα και μοναδικό: ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ! Μένουμε σπίτι και ακολουθούμε πιστά τις οδηγίες των γιατρών και των ειδικών.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Υπάρχουν πολλά ακόμα θέματα που θέλω να θίξω, κάποια πιο ειδικά και χρηστικά. Θα το κάνω μόλις βρω τον απαραίτητο χρόνο. Θα χαρώ ωστόσο να ακούσω παρατηρήσεις, προτάσεις και ερωτήσεις και να συζητήσουμε για όλα αυτά στην πορεία.

Παναγιώτης Κονιδάρης

Φαρμακοποιός-Συγγραφέας