Ένα από τα αγαπημένα μαθήματα του σχολείου από πάντα , εκτός από το διάλειμμα  ήταν οι εκδρομές. Περίπατοι, μονοήμερες ή με διανυκτερεύσεις οι εκδρομές ήταν από τα λίγα πράγματα που σου έμεναν τελειώνοντας το σχολείο.

Οι σχολικές εκδρομές άρχισαν να εμφανίζονται σαν περίπατοι στην αρχή σε κοντινά σημεία των χωριών.

Παλιότερα στο Μεγανήσι λειτουργούσαν τρία δημοτικά, ένα στο κάθε χωριό, και οι εκδρομές ήταν κάτι σαν ραντεβού μεταξύ των μαθητών.

Οι δάσκαλοι προειδοποιούσαν τα παιδιά από την προηγούμενη γιατί ένας περίπατος ήταν σωστό οδοιπορικό.

Ετσι απαραίτητη ήταν η προετοιμασία για το κολατσιό  το ανάλογο ντύσιμο και τα αξεσουάρ που θα συνόδευαν τον περίπατο. Μπάλα για τα αγόρια, σκοινάκι για τις κοπέλες.

Κι ο περίπατος άρχιζε…

Σε στοίχηση αυστηρή η πορεία συνοδευόνταν με τραγούδια που κάναν αισθητή την παρουσία μας από όπου περνούσαμε. Πλούσιο ρεπερτόριο. Και η επιστροφή το ίδιο, όμως εδώ λέγαμε μονο ένα τραγούδι.To ίδιο πάντα. Μέχρι που φτάναμε στο πορτόνι του σχολείου.

«Ηπι ήπι ούμε σας ευχαριστούμε να μας πάτε κι άλλη νάναι πιο μεγάλη». 

Οι τοποθεσίες συγκεκριμένες. Εμείς στο Κατωμέρι ανηφορίζαμε στον Μύλο του Καπιτούνια, η στον Αγιο Κωνσταντίνο αν είχαμε συνάντηση με το σχολείο του Βαθιού. Τότε ξεκινούσε και η αναμέτρηση μεταξύ μας που πολλές φορές γινόνταν κόντρα και κατέληγε  σε μάχη.

Τα αγόρια που κέρδιζαν στη μπάλα παινευόντανε στους χαμένους οι οποίοι αγριεμένοι και ηττημένοι απειλούσαν να πάρουν το αίμα τους πίσω την επόμενη φορά. Και οι κοπέλες που έχαναν στο σκοινάκι μποτάρανε τις άλλες που κερδίζανε και αποδίδανε την νίκη τους στο στρωτό τους παπούτσι. Αυτές φοράγανε ξόφτερνα που δε βολεύανε.

Κάτι ανάλογο γινόντανε και με το άλλο σχολείο του Σπαρτοχωριού που εδώ οι συναντήσεις γινόντανε στη Μισσοή.

Αυτούς σπάνια τους κερδίζαμε. Είχανε δυνατότερους και περισσότερους παίχτες. Εμείς ήμασταν πιο απασπάλωτοι.

Οι ομάδες πάντα ήταν χωριό με χωριό.

Με τα παιδιά από το Σπαρτοχώρι οι συναντήσεις μας ήταν λιγότερες λόγω της απόστασης. Τότε πηγαίναμε με τα πόδια κι ήτανε μακρυά για μας .

Ήτανε όμως η μοναδική επαφή που είχαμε ως παιδιά μεταξύ μας. Ως Μεγανησιωτόπουλα. Ποτέ ξανά δεν ξανασυνατιόμασταν.

Μέναμε βλέπεις μακρυά!!!

Άλλες φορές έντεχνα ο δάσκαλος παρέδιδε μάθημα κατά την διάρκεια της εκδρομής, αλλά ήταν τόσο αλλιώς που δεν σε πείραζε καθόλου. Ακόμα κι αυτός άλλαζε. Πιο  φιλικός και λιγότερο αυστηρός καμιά φορά έπαιζε και μπάλα μαζί σου.

Επέστρεφες όμως στην πραγματικότητα όταν εκεί, στον περίπατο έψαχνε μερτσίνες και μάζες για να βρεί καλύτερη βίτσα. Ακόμα χειρότερα όταν ανέθετε σε εσένα αυτή την αποστολή. Εκείνη την ώρα ήξερες ότι έβαζες τα χέρια σου κι έβγανες τα μάτια σου αλλά…

Ωσπου έγινε το Γυμνάσιο και  όλοι γίναμε συμμαθητές, οι ομάδες ήταν μεικτές και οι εκδρομές κοινές για όλους.

Τότε στην ζωή μας μπήκαν και οι ημερίσιες εκδρομές. Πιο πριν σπάνια τα σχολεία έβγαιναν από το νησί κι αυτό για πολύ κοντινούς προορισμούς και πάντα με την απόλυτη ευθύνη του δασκάλου.

Η πρώτη ημερίσια εκδρομή του δημοτικού που εγώ θυμάμαι ήταν το 1982 στα Γιάννενα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα παρακάλια στην μάνα μου για να με αφήσει να πάω . Είχα βάλει τον δάσκαλο να την πείσει και με χίλια ζόρια είπε το ναι.

Ακόμα θυμάμαι τον φόβο και το δέος μπροστά στην θέα των κέρινων ομοιωμάτων στο μουσείο Βρέλη, τους σταλαχτήτεςκαι σταλαγμήτες του σπηλαίου, το εντυπωσιακό Τζαμί του Αλή πασα, και φυσικά την μυρωδιά του κεφτέ  που μας είχε ετοιμάσει η μάνα μας για το λεωφορείο.

Οι  πιο προκομένες τους τηγάνιζαν το πρωί κι έτσι ο κεφτές έβγαινε ιδρωμένος και μαλακός από το μπωλ, οι ψεσινοβραδυνοί ήταν παλούκι, όμως φάρμακο για την ληγούρα… Που και που μπερδεύονταν οι μυρωδιές με γαριδάκια πατατάκια, και φρυγανιές, και αργότερα με κράκερς που στην συνέχεια αντικατέστησαν τον κεφτέ και το ψωμοτύρι.

Ακόμα ακούω τον οδηγό να λέει:» Μην πετάτε ψίχουλα στον διάδρομο»  για όσους πέταγαν τα τριμοψύχια κάτω και «Μέσα τα κεφάλια σας», για όσους είχανε κρεμαστεί στα παράθυρα του λεωφορείου λόγω…στροφής.

Αξέχαστο και το ψηστήρι στους γονείς για την απαραίτητη πια υπογραφή τους για την πραγματοποίηση της εκδρομής.

Πρωτόγνωρο βλέπεις το συναίσθημα της αγωνίας , της ανησυχίας για ένα τόσο (!) μακρυνό ταξίδι…Πρωτόγνωρη και η εμπειρία για μας.

Στα αξεσουάρ εκτός από το τάπερ και τα χαλκακόσα ήταν το κασετόφωνο που κουβαλούσαν τα κορίτσια, η φωτογραφική με το φίλμ, και οι σακούλες για το λεωφορείο…Άμαθα βλέπεις,  και οι στροφές κλειστές και βασανιστικές.

Μετά οι ημερίσιες καθιερώθηκαν στο δημοτικό με την συνοδεία των γονιών μας .Καλή ευκαιρία για κάποιους που όπως έλεγαν «δεν είχανε βγεί ποτέ παραέξω «. Βλέπανε τα μάτια τους κι άλλο κόσμο και γινόντανε ένα κι αυτοί με τα παιδιά τους.

Τα πράγματα έγιναν πιο εύκολα και οι ημερήσιες εκδρομές έγιναν αναπόσπαστο κομμάτι του σχολικού προγράμματος κυρίως με εκπαιδευτικό χαρακτήρα.

Πηγαίνοντας στο Γυμνάσιο, οι γονείς πείθονταν πιο εύκολα και εμείς ξεψαρώναμε και συνηθίζαμε τα ταξίδια. Στις στροφές είμασταν πια όρθιοι στο διάδρομο και χορεύαμε με την μουσική του πούλμαν που είχαμε γράψει εμείς σε κασέτα αυτή τη φορά σύμφωνα με τα δικά μας γούστα. (προσωπικά δεν τόκανα  γιατί ποτέ μου δεν συνήθισα τις κλειστές βασανιστικές στροφές).

Τώρα το πρόγραμμα είχε και εστιατόρειο, φαγητό δηλαδή, οργανωμένα πράγματα, κι ο κεφτές αποχώρησε από τις αποσκευές και προστέθηκε χρηματικό αντίτιμο στην τσέπη.

Τα έξοδα περιελάμβαναν τιμή εισητηρίου, φαγητού και φόρα-βία που ήταν συνήθως τα αναμνηστικά που πέρναμε συν κάτι δωράκια για τους δικούς μας.

Κι ενώ στην αρχή ημερίσιες πηγαίναμε την Άνοιξη, δειλά δειλά τολμούσαμε και Χειμωνιάτικες εξορμήσεις. Ζεστό ντύσιμο και νάσου οι πρώτες μας επαφές με τα χιόνια. Κι εκεί να δείτε τρέλα….Κατεβαίναμε απ΄το λεωφορείο μπλούκι και αφού κάναμε αναγνωριστικές κοιτώντας γύρω-γύρω σαν χαμένα ξαμολιώμασταν αποδώ κι από κει παρέες παρέες.

Σε μια εκδρομή μπορούσες να γνωρίσεις καλύτερα τον συμμαθητή σου,να τον δείς πώς τρώει πως ψωνίζει, πως τραγουδάει και πόσο αντέχει να ανέβει στον Ζάλογγο. Αν είναι τσιγκούνης η αντίθετα σπάταλος.

Αν τον πιάνει το λεωφορείο ή αν κρυώνει εύκολα. Να τον συμπαθήσεις η να τον αντιπαθήσεις , να γίνεται φίλοι, η αντίθετα να τσακωθείς με αυτόν, να δείς την ανθρώπινη πλευρά του καθηγητή σου, την ώρα που τρώει που ψωνίζει που χαλαρώνει και λέει και μια κουβέντα παραπάνω.

Να φλερτάρεις να σε φλερτάρουν η να ζηλέψεις… Να τσακωθείς με τον κολλητό σου για το τίποτα και να τα ξαναβρείς αμέσως σχεδόν. Να ζείς στιγμές που πρέπει να κρατήσεις για πάντα. Στην αρχή σταματάς τον χρόνο και φυλακίζεις την εικόνα σε μιά φωτογραφία που έχει τα χρώματα και τα συναισθήματα της στιγμής, και σε βοηθάει όλα εκείνα να τα περάσεις από το χαρτί στην καρδιά και να τα κάνεις κομμάτι της ζωής σου.

Περασμένο αγαπημένο παρελθόν, δείγμα στο μέλλον για τα δικά σου παιδιά , τους επόμενους μαθητές.

Και πόσα φίλμ είχαν καεί, και πόσες εικόνες δεν υπάρχουν…και πόσο βρίσιμο στο Νίτση που βγήκαν σκοτεινές η κουνημένες οι φωτογραφίες μας….

Ταυτίζαμε πάντα τα μέρη που είχαμε πάει στις εκδρομές, κι όταν γινόνταν οποιαδήποτε αναφορά σε αυτές εμείς φέρναμε στο μυαλό μας σημεία τοπία και στιγμές …

Και όταν αργότερα σαν γονείς πια συνοδεύαμε τα παιδιά μας στην δικιά τους εκδρομή στα ίδια εκείνα μέρη στα ίδια εκείνα σημεία κανείς δεν κατάλαβε πως πέρασαν τόσα χρόνια…

Η επιστροφή ήσυχη. Οι περισσότεροι κοιμόνταν στο λεωφορείο και όσοι ήταν ξύπνιοι αμίλητοι και αποκαμωμένοι κοιτούσαν έξω από το παράθυρο στα χαμένα. Ακόμα κι η μουσική που έπαιζε ήταν υποτονική. Μια μελαγχολία που μεγάλωνε πλησιάζοντας στο Νυδρί που περίμενε το καίκι να μας φέρει μέσα. Λες και δεν θα ξαναβγαίναμε από το νησί…

Κι όλα άλλαζαν σιγά-σιγά…

Και τα τρία σχολεία έγιναν ένα . Οι προορισμοί κοινοί για όλους τους μαθητές που σιγά-σιγά λιγόστευαν.  Κι εμείς μεγαλώναμε και οι αποστάσεις  μίκραιναν , και οι δρόμοι μίκρυναν ξαφνικά, και η μεταφορά γινόνταν ευκολότερα. Σαν να δυναμώναμε και αντέχαμε περισσότερο τον ποδαρόδρομο…. Στις τοποθεσίες μπήκαν οι παραλίες και τα γήπεδα που άρχισαν σιγά-σιγά να φτιάχνονται.

Πολλές φορές ήταν έντονο και το στοιχείο της προσφοράς και του εθελοντισμού κι οι περίπατοι συνδιάζονταν με δεντροφύτευση και καθαριότητα, κάτι που ισχύει ακόμα και σήμερα.

Μετά οι ημερίσιες  εκδρομές καθιερώθηκαν στο δημοτικό με την συνοδεία των γονιών μας. Καλή ευκαιρία για τους περισσότερους τότε, που όπως έλεγαν «δεν είχανε βγεί ποτέ παραέξω «. Βλέπανε τα μάτια τους κι άλλο κόσμο και γινόντανε ένα κι αυτοί με τα παιδιά τους.

Οι μονοήμερες  μετά από λίγα χρόνια και μόνο στο Γυμνάσιο έγιναν διήμερες και στο Λύκειο μπήκε η πενταήμερη.

Σταθμός στην ζωή κάθε μαθητή που καθόλου δεν μοιάζει σε εκείνον που πήγαινε για πρώτη φορά εκδρομή έξω από νησί.

Τώρα η συγκατάθεση των γονιών θεωρείται δεδομένη, και τα έξοδα εξοικονομούνται από τα πάρτυ και τα ημερολόγια των μαθητών. Το κασετόφωνο έδωσε την θέση του στο mp3 και ο καθένας ακούει την δική του μουσική στο ταξίδι.

Στις αποσκευές υπάρχουν τα ανάλογα με την εποχή αξεσουάρ- κασκολ η μαγιω- και η φωτογραφική δεν χρειάζεται φιλμ, μόνο άδεια κάρτα μνήμης που μπορείς να τραβήξεις άπειρες πόζες και να κρατήσεις τις καλύτερες. Ακόμα καλύτερη  είναι η κάμερα που χρειάζεται όμως τον φορτηστή για να μην μείνεις από μπαταρία. Οι γονείς ανησυχούν μόνο αν το κινητό δεν έχει σήμα γιατί κάθε στιγμή ξέρουν ότι είσαι καλά.

Φαγητό δεν υπάρχει στις τσάντες γιατί μια στάση στα goody’s φέρνει στα ίσα το στομάχι.Έτσι ούτε τριμοψύχια αλλά ούτε και κεφάλια έξω γιατί τα παράθυρα δεν ανοίγουν στα λεωφορεία  που τώρα τα λέμε πούλμαν. Αν πάλι θέλεις αέρα θα χωθείς κάτω από το ατομικό σου air contision.

Κι η εκδρομή ξεκινάει…

Με όρεξη και κέφι στις βαλίτσες, για να γνωρίσεις καινούρια μέρη. Να περπατήσεις και να ανέβεις ανηφόρες να ζήσεις τις στιγμές και να επιστρέψεις κουρασμένος κρατώντας μόνο τα καλύτερα.

Οσα κι άλλαξαν όσα και αν αλλάξουν αυτό θα παραμείνει για πάντα το αγαπημένο μάθημα των παιδιών.

Και η ζωή  είναι μια μεγάλη εκδρομή!!! Με μικρές μικρές διαδρομές, πότε ευχάριστες, πότε κουραστικές….Ακόμα και χωρίς προορισμό.

Ας κρατήσουμε κι εμείς μόνο τα καλύτερα…

Σημασία έχει η διαδρομή !!!

Στο βίντεο οι φωτογραφίες αναφέρονται σε σχολικές εκδρομές από το 1958 εως το 2000.

Με την σειρά που παρουσιάζονται:

1 και 2) Πάτρα 2000—3) Μεσσολόγγι 1999—4) Ζάλογγος 1998—5) Μέτσοβο 1984—6) Αθήνα 1996—7) Ακρόπολη1996—8) Μέτσοβο 1993—9) Βουλή των Ελλήνων 1996—10) Μέτσοβο 1990–11) Γήπεδο Κατωμερίου 1985— 12) Στο Κατωμέρι 1984—13) Αρχαία Ολυμπία 1997—Στο γήπεδο 1984—Μεσσολόγγι 1991—Κεραμιδάκι Δ. Σχολείο Σπαρτοχωρίου 1958