Από την Δευτέρα επικρατεί ένας μικρός πανικός στα φαρμακεία όλης της χώρας. Κι αυτό γιατί οι ασθενείς καλούνται να πληρώσουν πολύ περισσότερο από αυτό που συνήθως πλήρωναν έως τώρα για τα ίδια φάρμακα. Και οι φαρμακοποιοί να πασχίζουν μάταια να εξηγήσουν στον κόσμο τι έχει συμβεί. Θα προσπαθήσω λοιπόν με αυτό το άρθρο να ρίξω λίγο φως και να εξηγήσω όσο καλύτερα γίνεται γιατί πληρώνετε μεγάλη συμμετοχή σε πολλά φάρμακα. Και θα το κάνω χρησιμοποιώντας τις δικές σας ερωτήσεις, αυτές που δικαίως κάνετε καθημερινά στους φαρμακοποιούς.

1) Τι γινόταν παλιότερα;

Παλιότερα, πριν το 2009 και την οικονομική κρίση, υπήρχαν 3 ποσοστά συμμετοχής για τους ασθενείς, το 0%, το 10%, το 25% επί του ποσού της συνταγής. Το ποσοστό συμμετοχής το επιλέγει ο γιατρός ανάλογα με την γνωμάτευση, την νόσο (χρόνια ή μη, ανίατη ή μη), την κατηγορία του φαρμάκου κτλ. Οπότε τότε ήξερες ακριβώς πόσο πλήρωνες. Αν ένα φάρμακο είχε πχ 20 ευρώ και η συμμετοχή σου ήταν 25% πλήρωνες 20x 25%= 5 ευρώ. Αν είχες συνταγή με 0% αντίστοιχα, δεν πλήρωνες απολύτως τίποτα.  Αυτό έχει αλλάξει προ πολλού, ήδη από την εποχή Λοβέρδου στο Υπ. Υγείας.

2) Τι γίνεται σήμερα, δεν υπάρχουν τα ίδια ποσοστά συμμετοχής στις συνταγές ή αυξήθηκαν;

Ασφαλώς και υπάρχουν τα ίδια ποσοστά, δεν αυξήθηκαν. Όμως άλλαξε κάτι άλλο το οποίο οδήγησε στην αύξηση των συμμετοχών. Κι έτσι μπορεί όντως κάποιο φάρμακο να γραφτεί με ποσοστό συμμετοχής πχ 25%, αλλά ο ασθενής να πληρώνει πολύ παραπάνω, 30, 40, 50 ακόμα και 100% σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις! Μπορεί να γραφτεί και συνταγή με 0% από τον γιατρό, αλλά ο ασθενής να πληρώνει ένα ποσό καθόλου ευκαταφρόνητο.

3) Μα, πώς γίνεται κάτι τέτοιο; Πώς εξηγείται;

Δεν είναι απλό. Ας το εξηγήσουμε όμως  όσο πιο απλά γίνεται.

Το κράτος, για λόγους δικής του οικονομίας, αποφάσισε την εποχή της κρίσης να αλλάξει το σύστημα υπολογισμού της συμμετοχής του ασθενούς. Έτσι όρισε την λεγόμενη ασφαλιστική τιμή. Λέει δηλαδή το κράτος: «εγώ δεν αποζημιώνω όλη την τιμή ενός φαρμάκου, αποζημιώνω μόνο μέχρι ενός ύψους και αυτό το ύψος το ονομάζω ασφαλιστική τιμή». Άρα άλλο πράγμα η λιανική τιμή ενός φαρμάκου, κι άλλο πράγμα το πόσο αποζημιώνει το κράτος για το φάρμακο αυτό, δηλαδή η ασφαλιστική τιμή.

Για παράδειγμα ένα φάρμακο μπορεί να κάνει 12 ευρώ και το κράτος να βάζει ασφαλιστική τιμή 8 ευρώ. Αυτό αφήνει μια διαφορά 12-8=4 ευρώ από την πραγματική τιμή του φαρμάκου, τα οποία δεν τα αποζημιώνει το κράτος μας. Τι γίνεται μετά; Η συμμετοχή που γράφει ο γιατρός μετράει για την ασφαλιστική τιμή βγάζοντας μια συμμετοχή. Στο προηγούμενο παράδειγμα πχ αν είχαμε συμμετοχή 25% θα έβγαινε ένα ποσό 8x 25%= 2 ευρώ. Όμως σε αυτό το ποσό θα πρέπει να προσθέσουμε και τα υπόλοιπα 4 ευρώ που δεν αποζημιώνονται, κάτι σαν χαράτσι δηλαδή. Και σαν να μην έφτανε αυτό θα προστεθεί (στις περισσότερες περιπτώσεις, όχι σε όλες) και ένα  επιπλέον μικρό χαράτσι 1 ευρώ που πληρώνει για κάθε συνταγή ο ασφαλισμένος ανεξάρτητα του πόσα φάρμακα περιλαμβάνει αυτή.

4) Μπορείς να μου δώσεις παραδείγματα με αριθμούς για να καταλάβω;

Ασφαλώς. Ας παραστήσουμε τις τιμές στο προηγούμενο παράδειγμά μας:

Λιανική τιμή φαρμάκου: 12 ευρώ

Ασφαλιστική τιμή φαρμάκου:8 ευρώ

Συμμετοχή συνταγής: 25%

Πληρωτέο ποσό του ασθενούς: (8x 25%) + (12-8) +1= 2+4+1= 7 ευρώ.

Άρα ο ασθενής δεν πληρώνει τελικά το 25% του 12 (δηλαδή 3 ευρώ), αλλά ποσοστό που ξεπερνάει το 50% (58,3) σε αυτό το παράδειγμα. Ας δούμε ένα ακόμα παράδειγμα αυτή την φορά με 0% συμμετοχής, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι ο ασθενής δεν πληρώνει τίποτα, δυστυχώς…Έστω λοιπόν:

Λ.Τ. φαρμάκου: 10 ευρώ

Ασφαλιστική τ. φαρμ. : 7 ευρώ

Συμμετοχή συνταγής: 0%

Πληρωτέο ποσό ασθενούς: (7x 0%) + (10-3) +1= 0+3+1=4 ευρώ.

Παρατηρούμε ότι πράγματι επί της ασφαλιστικής τιμής ο ασθενής δεν πληρώνει τίποτα. Αλλά πληρώνει χαράτσι την διαφορά λιανικής-ασφαλιστικής συν 1 ευρώ/συνταγή, σύνολο 4 ευρώ, δηλαδή τελικό ποσοστό 4/10=40%!

Καταλαβαίνετε τώρα γιατί φουσκώνουν οι συμμετοχές και γιατί δεν αντιστοιχούν καθόλου στο ποσοστό συμμετοχής (είναι πάντα μεγαλύτερες- ποτέ μικρότερες). Και φανταστείτε ότι αυτό μπορεί να συμβαίνει με 2, 3 ή και περισσότερα φάρμακα στην ίδια συνταγή, εκτινάσσοντας την συμμετοχή στα ύψη. Η μόνη περίπτωση να πληρώσει κανείς λίγα είναι η ασφαλιστική τιμή των φαρμάκων να ταυτίζεται με την λιανική τιμή, οπότε πληρώνει ακριβώς την συμμετοχή του (συν 1 ευρώ). Δύσκολο πια…

5) Τώρα εφαρμόστηκε αυτό;

Όχι, ισχύει εδώ και πολλά χρόνια, από το 2010-11. Απλά οι ασφαλιστικές τιμές που καθόριζε το κράτος ήταν πιο κοντά στις πραγματικές τιμές και η διαφορά που προστίθετο στην συμμετοχή δεν ήταν τόσο τραγική.

6) Και γιατί έγινε όλο αυτό εξαρχής;

Γιατί, όπως είπαμε το κράτος ήθελε να κάνει οικονομία, να μειώσει την φαρμακευτική του δαπάνη, οπότε έβαλε ουσιαστικά τους ασθενείς να πληρώνουν παραπάνω, χρησιμοποιώντας αυτό το τρικ, αυτόν τον αλγόριθμο υπολογισμού συμμετοχής. Επίσης έγινε για έναν επιπλέον λόγο: ήθελαν- και σωστά εκ πρώτης όψεως- να προωθήσουν τα γενόσημα φάρμακα. Γενόσημα είναι τα αντίγραφα των πρωτότυπων φαρμάκων που έχουν την ίδια ακριβώς σύσταση και δράση, αλλά είναι πολύ πιο φτηνά γιατί απλά είναι αντίγραφα (δεν δαπάνησε κάποιος χρήματα σε έρευνα, υλικά και επιστημονικό προσωπικό για να τα φτιάξει, πήρε την συνταγή έτοιμη, για να το κάνω λιανά).

Θέλοντας λοιπόν το κράτος να ενισχύσει την κυκλοφορία των φτηνών γενοσήμων θέσπισε την ασφαλιστική τιμή στο ύψος της τιμής του πιο φτηνού γενόσημου. Αν πχ το πρωτότυπο φάρμακο είχε 30 ευρώ και το γενόσημο 20 ευρώ, καθόριζε και την ασφαλιστική τιμή σε αυτό το ύψος, δηλαδή 20 ευρώ. Στην ουσία σου έλεγε: «Αν προτιμήσεις να πάρεις το γενόσημο (που είναι το ίδιο φάρμακο με το πρωτότυπο της πολυεθνικής αλλά από άλλη φαρμακοβιομηχανία, πχ ελληνική) τότε δεν θα πληρώσεις τίποτε παραπανίσιο, μόνο την συμμετοχή σου. Αν όμως θέλεις ντε και καλά το πρωτότυπο, τότε πλήρωσε την διαφορά από την τσέπη σου, δεν στην καλύπτω».

7) Και τι γινόταν με ένα φάρμακο που δεν είχε γενόσημα;

Πολύ καλή ερώτηση! Πράγματι για κάθε νέο φάρμακο ισχύει πατέντα 10 χρόνια (ή και παραπάνω μερικές φορές). Σε αυτό το διάστημα κανείς δεν έχει δικαίωμα να το αντιγράψει, προστατεύεται από τον νόμο. Άρα για αυτήν την περίοδο δεν υπάρχουν γενόσημα. Τότε θα έπρεπε η τιμή αναφοράς να ήταν ίδια με την τιμή του πρωτότυπου, έτσι κι αλλιώς αφού δεν υπήρχε εναλλακτική επιλογή φαρμάκου. Και πράγματι τα πρώτα χρόνια έτσι ίσχυε. Αλλά δυστυχώς στην πορεία άλλαξε και αυτό, θεσπίστηκαν τιμές ασφαλιστικές χαμηλότερες ακόμα και για φάρμακα που δεν είχαν γενόσημο σε κυκλοφορία! Το γιατί δεν το γνωρίζω, αλλά οι τιμές τους τότε εκτινάχτηκαν, αυτό είναι γεγονός.

8) Πόση συμμετοχή πληρώναμε παλιότερα και πόση τώρα, κατά μέσο όρο;

Προ κρίσης, το ποσοστό συμμετοχής των ασθενών ήταν γύρω στο 11% κατά μέσο όρο ως προς την φαρμακευτική δαπάνη. Σήμερα έχει φτάσει το 22-23% με μέτριους υπολογισμούς. Βέβαια η φαρμακευτική δαπάνη έχει μειωθεί σε απόλυτους αριθμούς, αλλά και πάλι οι Έλληνες ασθενείς πληρώνουν αρκετά εκατομμύρια περισσότερα σε φάρμακα. Πολύ δε περισσότερο που κάποτε γραφόντουσαν όλα τα φάρμακα ενώ σήμερα πολλά έχουν γίνει μη συνταγογραφούμενα, όπως παυσίπονα, αλοιφές, σιρόπια κτλ.

9) Ωραία, και γιατί γίνεται τώρα τόσος ντόρος, αφού έτσι κι αλλιώς πληρώνουμε χρόνια αυτό το ιδιότυπο χαράτσι;

Γιατί δυστυχώς από την περασμένη Δευτέρα σε κάποιες κατηγορίες φαρμάκων (πολλές, όχι λίγες) η ασφαλιστική τιμή καθορίστηκε ακόμα πιο χαμηλά και από την χαμηλότερη τιμή γενοσήμου!

Μπορεί δηλαδή κάποιος να έπαιρνε μέχρι τώρα ένα γενόσημο για την χοληστερίνη για να μην πληρώνει πολλά για το πρωτότυπο, αλλά τώρα θα πληρώνει πολλά ακόμα και για το γενόσημο! Υπάρχουν πχ γενόσημα φάρμακα για την χοληστερίνη (μιας και την αναφέραμε ως παράδειγμα, αλλά κάτι ανάλογο συμβαίνει και για άλλες κατηγορίες φαρμάκων) που η συμμετοχή τους πήγε από από τα 2,34->3,99 ευρώ ή και από τα 5,82->17,70 ευρώ! Σύμφωνα με μέτριους υπολογισμούς οι Έλληνες πολίτες θα πληρώσουν την νύφη με κάπου 30 εκατομμύρια ευρώ συνολικές αυξήσεις στις συμμετοχές των συνταγών τους.

10) Ποιος ευθύνεται για όλο αυτό;

Ασφαλώς αυτός που δεν ευθύνεται καθόλου είναι ο γιατρός που συνταγογραφεί (μόνο στο ποσοστό συμμετοχής παρεμβαίνει, αλλά είπαμε ότι αυτό είναι πλέον εικονικό), αλλά ούτε ο φαρμακοποιός που εκτελεί την συνταγή. Αυτοί δεν παρεμβαίνουν στο οικονομικό κομμάτι, στις τιμές των φαρμάκων, στις ασφαλιστικές τιμές κ.ό.κ. Αυτές οι τιμές βγαίνουν αυτόματα από το σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και κανείς γιατρός ή φαρμακοποιός δεν μπορεί να τις αλλάξει ή να τις επηρεάσει. Αποτελούν αποκλειστική ευθύνη του κράτους και του εκάστοτε υπουργού Υγείας. Υπόκεινται σε διατίμηση που καθορίζουν μόνο τα όργανα του Υπουργείου και κανείς άλλος. Άρα αναζητήστε τις ευθύνες στον κο Άδωνι Γεωργιάδη και την κυβέρνηση που υπηρετεί.

11) Υπάρχει κάποιος άλλος σκοπός εκτός από το να πληρώνουν περισσότερο οι ασθενείς;

Ασφαλώς και υπάρχει και αυτός ήταν και ο βασικός λόγος που έγιναν όλα, αλλά είναι λίγο ψιλά γράμματα. Αυτό το ποσό που θα αφαιρεθεί από τις τσέπες των ασφαλισμένων δεν θα μπει στα ταμεία της κυβέρνησης, θα μπει στις τσέπες των βιομηχάνων! Ναι, όπως τα ακούτε. Γιατί; Επειδή η κυβέρνηση έχει εδώ και χρόνια κλειστούς προϋπολογισμούς στο Υπουργείο Υγείας. Λέει με απλά λόγια ότι: «εγώ διαθέτω τόσα χρήματα για φάρμακα, ούτε σεντς παραπάνω! Τα υπόλοιπα θα τα πληρώσουν πολίτες και βιομήχανοι».

Και τι γίνεται αν η δαπάνη υπερβεί μια χρονιά (και αυτό γίνεται κάθε χρονιά- ο κόσμος έχει ανάγκη φάρμακα βλέπετε…) το ποσό που έχει κλειδωμένο το υπουργείο; Μα τότε αυτή η διαφορά καλύπτεται από τα κέρδη των παρόχων των φαρμάκων, δηλαδή των φαρμακοβιομηχάνων, με την μορφή μιας επιστροφής ποσού (αναλογικά με τα κέρδη της κάθε βιομηχανίας, πρόκειται για το λεγόμενο «claw-back»).

Με απλά λόγια, αν οι πολίτες φέτος πληρώσουν 30 εκατομμύρια παραπανίσιες συμμετοχές, όπως υπολογίζουμε οι φαρμακοποιοί, αυτά τα λεφτά δεν θα πάνε στο κράτος για να γίνουν πχ νοσομειακές προσλήψεις ή υποδομές. Θα μειώσουν απλά το ποσό που θα επέστρεφαν από τα υπερκέρδη τους οι βιομήχανοι! Καταλάβατε φαντάζομαι τι σημαίνει νεοφιλελευθερισμός, δεν χρειάζεται να το ζωγραφίσω κιόλας.

12) Και τι μπορεί να γίνει τώρα;

Πρώτον, συμβουλευτείτε τον φαρμακοποιό σας για τις συμμετοχές για να μην σας έρθει απότομα.

Δεύτερον, συζητήστε με τον γιατρό και τον φαρμακοποιό σας εναλλακτικές λύσεις σε περίπτωση που η συμμετοχή σας ξεφεύγει τα οικονομικά όρια που αντέχετε.

Τρίτον, κατανοήστε ποιοι πραγματικά φταίνε και γιατί.

Τέταρτον πιέστε με όποιον τρόπο μπορείτε, ο καθένας από το μετερίζι του, την κυβέρνηση να πάρει πίσω τέτοια αντιλαϊκά μέτρα.

Αλλιώς η υγεία του λαού θα συνεχίσει να υποβαθμίζεται μέρα με την ημέρα.