Με αφορμή ένα σχόλιο…

Υπάρχει ΧΥΤΑ στο  Μεγανήσι;

Ένα από τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά και όχι μόνο ….σκάνδαλα!

του Στάθη Ζαβιτσάνου

Τα τελευταία πενήντα χρόνια και ιδιαίτερα από την εποχή που η αγροτική οικονομία του νησιού άρχισε να δίνει την θέση της στην τουριστική οικονομία, η διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων του νησιού, γίνεται κεντρικό ζήτημα και προτεραιότητα για τον τόπο μας.

Η ιστορική εξέλιξη

Το Μεγανήσι έχει έκταση περίπου 22 τετ. χιλιόμετρα με 800 περίπου μόνιμους  κατοίκους. Στη θερινή περίοδο ο αριθμός των κατοίκων μαζί με τους επισκέπτες πολλαπλασιάζεται. Σήμερα τα συνολικά  στερεά απόβλητα το χρόνο, ανέρχονται στους 1000 περίπου τόνους.

Μέχρι το 1997, η μεταφορά των στερεών αποβλήτων στο Μεγανήσι, γίνονταν σε μικρούς ΧΑΔΑ (Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων), που άλλαζαν θέση κάθε φορά, ανάλογα με τις κοινωνικές αντιδράσεις, που ήταν απόλυτα δίκαιες. Ο συνήθης τρόπος διαχείρισης ήταν το «κάψιμο». Τελευταίος τέτοιος χώρος ήταν στο «Ξωβάθυ» και στη συνέχεια η «Σκίζα».

Το 1998, χρηματοδοτήθηκε και κατασκευάστηκε στην περιοχή της Σκίζας ΧΥΤΑ (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων). Στην πραγματικότητα ένας ΧΥΤΑ κατ΄ ευφημισμό, που έγινε για να δίνει περιβαλλοντικό άλλοθι στην πολιτεία και την τότε δημοτική αρχή, γι αυτό και ποτέ δεν λειτούργησε με εγκεκριμένες περιβαλλοντικές  προδιαγραφές, αφού όλα ήταν μια ουτοπία.

Παρόλα αυτά, ο Δήμος Μεγανησίου ανανεώνει για τον Χ.Υ.Τ.Α (!) Μεγανησίου την «Άδεια συλλογής και μεταφοράς στερεών αποβλήτων», με την  αριθ. πρωτ. ΔΤΥ 2935/24-02-2006απόφαση της ΝομαρχιακήςΑυτ/σης Λευκάδας με ισχύ 5 ετών, δηλαδή μέχρι το 2011.Το χειρότερο όμως, αφού οι Περιφέρειες είχαν την ευθύνη διαχείρισης των απορριμμάτων, το 2006 εντάσσεται ο Δήμος Μεγανησίου στον Περιφερειακό σχεδιασμό με την πρόταση της αναβάθμισης του υπάρχοντος «ΧΥΤΑ».

Οι περιβαλλοντικοί όροι δεν ανανεώθηκαν ποτέ, παρότι έχουν λήξει από το 2008. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος που επιθεώρησε τον ΧΥΤΑ το 2007, καταγράφει με σαφήνεια την κατάσταση (βλ. φωτό). Για πολλούς λόγους, όπως η έλλειψη μηχανολογικού εξοπλισμού,προσωπικού, η ανυπαρξία εδαφολογικού υλικού για επίστρωση, όλα αυτά που αναφέρονται στην έκθεση του  Υπουργείου Περιβάλλοντος και βέβαια η στρέβλωση της πραγματικής κατάστασης, οδήγησε από την αρχή ο χώρος να λειτουργήσει ως ΧΑΔΑμε πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα, τα οποία υποβάθμιζαν συνολικά την περιοχή.

Η προσπάθεια της προγενέστερης δημοτικής αρχής.

Εμείς από την αρχή, σε συνεργασία με το Υπουργείο και την βοήθεια ειδικών επιστημόνων, εκτιμήσαμε ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη. Οπότε σχεδιάσαμε ένα εναλλακτικό τρόπο διαχείρισης των στερεών μας αποβλήτων.

Ο σχεδιασμός αυτός συμπεριλάμβανε την αποκατάσταση του χώρου δημιουργώντας εκεί ένα θεματικό πάρκο, την δημιουργία ΣΜΑ (Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων) με την μεταφορά τους σε οργανωμένο και έγκυρο ΧΥΤΑ εκτός Μεγανησίου και βέβαια ολόκληρο τον εξοπλισμό για την συνολική και σύγχρονη διαχείριση των στερεών αποβλήτων.

Στη βάση αυτή το 2008, μέσω του προγράμματος ΘΗΣΕΑΣ προσπαθήσαμε να χρηματοδοτήσαμε το παραπάνω «πρότζεκτ». Όμως βρεθήκαμε μπροστά σε τεράστια εμπόδια. Αφού:

• Δεν μας επέτρεπαν να αντιμετωπίσουμε τον χώρο ως ΧΑΔΑ, αν και όλοι αποδέχονταν ότι είναι. Μάλιστα, αν και είχαμε βρει πρόγραμμα χρηματοδότησης, το Υπουργείο μας απέρριψε, αφού δεν ήθελε να παραδεχτεί στη Ευρωπαϊκή Ένωση ότι υπάρχει και κάποιος άλλος ΧΑΔΑ, για τους οποίους πλήρωνε πρόστιμο.
• Από την άλλη ο χαρακτηρισμός ως ΧΥΤΑ και μάλιστα η ένταξή του στον Περιφερειακό σχεδιασμό, απαγόρευε κάποια άλλη εναλλακτική διαχείριση και εξεύρεση οποιασδήποτε χρηματοδότησης, όπως η δημιουργία ΣΜΑ.

Έτσι ξεκινήσαμε την προσπάθεια να τροποποιήσουμε τον Περιφερειακό σχεδιασμό, προκρίνοντας την δική μας θέση για τον τρόπο διαχείρισης. Μας πήρε χρόνο, αλλά τα καταφέραμε στην δεύτερη θητεία μας. Σήμερα στην «Σκίζα» δεν υφίσταται κανένας ΧΥΤΑ. Με την 2037/20-01-2014 απόφαση Περιφερειάρχη, που δημοσιεύτηκε με ΑΔΑ: ΒΙΨΗ7ΛΕ-ΑΒΦ (https://diavgeia.gov.gr/decision/view/%CE%92%CE%99%CE%A8%CE%977%CE%9B%CE%95-%CE%91%CE%92%CE%A6)  και τίτλο «Έργο αποκατάστασης ΧΥΤΑ και σύστημα μεταφόρτωσης μεταφοράς στερεών αποβλήτων Δήμου Μεγανησίου στη Λευκάδα», χρηματοδοτήθηκε η αποκατάσταση του χώρου με το ποσό των 951.152,41 € από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Μάλιστα όχι απλά δημοπρατήθηκε αλλά εγκαταστάθηκε και ο εργολάβος. Την ίδια όμως περίοδο, την διοίκηση του Δήμου είχε αναλάβει η σημερινή δημοτική αρχή. Όλα πάγωσαν, ο εργολάβος αρχικά το προσπάθησε, τελικά όμως παραιτήθηκε και το έργο όπως και πολλά άλλα συνεχιζόμενα που παρέλαβε η σημερινή δημοτική αρχή απεντάχθηκαν από τα προγράμματα.

Και μετά;

Εννιά χρόνια τώρα, δεν έχει γίνει καμία ενέργεια για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Κυρίως, δεν υπάρχει ένας σχεδιασμός με κάποια στρατηγική επίλυσης του προβλήματος. Λες και δεν υπάρχει το πρόβλημα, παρότι όλοι οι θεσμικοί φορείς, ακόμη και η Εισαγγελία, είναι ενήμεροι!Τα σκουπίδια έχουν βγει πλέον του περιφραγμένου χώρου.  Μας «βόλεψε» κατά καιρούς η μεταφορά κάποιας ποσότητας σκουπιδιών στο ΧΥΤΑ της Παλαίρου με κοινά φορτηγά, σε ένα περιβάλλον όμως με πολλές γκρίζες ζώνες και αναπάντητα ερωτηματικά.

Και αντί η δημοτική αρχή να καταπιαστεί με κάποια λύση, ακούμε κατά  καιρούς διάφορες κορώνες, που μπορούν να απευθυνθούν μόνο σε «ηλίθιους». Για παράδειγμα ο περίφημος κομποστοποιητής. Βέβαια και αυτό θα γίνει στο τελευταίο δίμηνο της θητείας αυτής της δημοτικής αρχής, όπως και πολλά άλλα έργα,  δεκαπέντε περίπουεκατομμυρίων ευρώ! Δηλαδή, θα επενδυθούν από την Περιφέρεια στο Μεγανήσι 2 εκατ. ευρώ σε ένα ΧΑΔΑ (βλ. φωτό) για παραγωγή κομπόστ, όταν στο Δήμο δεν υπάρχει καν σύστημα ανακύκλωσης! Και αυτή η δημοτική αρχή, ζητάει την επανεκλογή της στις προσεχείς δημοτικές εκλογές, αφού ενθαρρύνεται από πολιτειακούς παράγοντες, χρηματοδοτώντας παράνομα έναν υποτιθέμενο ΧΥΤΑ (όπως διαβάζουμε στα δελτία τύπου)  με χιλιάδες ευρώ για κάποια μεταφορά σκουπιδιών. Έτσι θα λύσουν λένε το πρόβλημα…. Τέτοιο θράσος!

Μεγανήσι 6/03/23

Στάθης Ζαβιτσάνος

π. Δήμαρχος Μεγανησίου