Το αγούλι
Η λέξη του τίτλου θα είναι ίσως άγνωστη στους νεώτερους. Υποδηλώνει κάτι σφαιρικό και σχετικά λείο. Την χρησιμοποιούμε από παλιά στο Μεγανήσι για να περιγράψουμε τις σχεδόν σφαιρικές πέτρες, σαν κι αυτήν που βλέπουμε στην εικόνα.
Παρόμοιες λέξεις είναι το γουλί, το ούλο κτλ. Γουλί λέμε συνήθως το στρογγυλό βότσαλο, ασχέτως μεγέθους. Γουλί λέμε και για κάποιον που είναι φαλακρός ή που έχει ξυρίσει τα μαλλιά του, καθώς και σε άλλες ανάλογες περιπτώσεις. Το σχετικό ρήμα είναι το (α)γουλίζω και σημαίνει κάνω κάτι πλαδαρό και λείο, μαλακώνω. Το αγουλίζω συνηθέστερα χρησιμοποιείται για το χταπόδι και παρεμφερή κεφαλόποδα, όταν το χτυπάμε και το τρίβουμε στα βράχια για να μαλακώσει το σώμα του και να γίνει βρώσιμο.
Στο θέμα μας ξανά, οι πέτρες που λέμε αγούλια υπήρχαν παλαιόθεν στα Μεγανησιώτικα σπίτια. Αποτελούσαν πάντα ένα χρήσιμο εργαλείο, αν και η χρήση τους δεν ήταν πολύ συχνή. Αποτελούνται από ασβεστόλιθο, ίσως και δολομίτη (είδος ασβεστόλιθου με αυξημένη περιεκτικότητα σε μαγνήσιο), αλλά δεν παίρνω και όρκο, αυτά τα ξέρουν καλύτερα οι γεωλόγοι. Βρίσκονται διάσπαρτες στην εξοχή του νησιού μας, που έτσι κι αλλιώς είναι πετρώδες. Μάλλον σχηματίστηκαν πριν χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια με μια υπόγεια μηχανική διαδικασία όπου αφαιρέθηκε νερό γύρω από συμπιεσμένα πετρώματα αφήνοντας τα με αυτό το σφαιρικό σχήμα.
Η βασική χρήση τους τώρα στα σπίτια δεν ήταν άλλη από το αγούλισμα! Ήταν πολύ βολικές για κάτι τέτοιο λόγω σχήματος, εύκολης λαβής και βάρους. Θυμάμαι ότι το πιο συνηθισμένο πράγμα που έτριβαν με αυτές ήταν το καλαμπόκι που μετέτρεπαν σε καλαμποκάλευρο, αλλά μπορούσαν να τρίψουν και άλλους καρπούς ή σπόρους. Μια άλλη δευτερεύουσα χρήση ήταν να τσακίζουν αμύγδαλα ή καρπούς με τσόφλι. Υπήρχαν αγούλια διαφόρων μεγεθών φυσικά και χρησιμοποιούνταν ανάλογα.
Στρογγυλές πέτρες έχουν βρεθεί σε παλαιολιθικά σπήλαια, μιας και οι πρόγονοί μας ήξεραν ότι ήταν πολύ εύχρηστες, κυρίως για να σπάνε τα κόκαλα των ζώων και να τρώνε τον θρεπτικό μυελό. Άρα η σχέση του ανθρώπου με αγούλια είναι αρχαιότατη. Σήμερα βέβαια τείνει να αποξεχαστεί η χρήση τους και δεν συναντιούνται παρά σαν διακοσμητικές σε κήπους, όπως αυτή που έχω έξω από το φαρμακείο.
Οι παλιότεροι από μένα ίσως θυμούνται περισσότερα για την χρήση τους ή και άλλες λεπτομέρειες. Θα χαρώ να τις μοιραστούν μαζί μας.
Σύνδεσμοι:
Οι στρογγυλοί βράχοι της Κόστα Ρίκα