Πολλά ερωτήματα δέχομαι καθημερινά από πολίτες του νησιού που επιθυμούν να μάθουν πράγματα σχετικά με την διαδικασία των εμβολιασμών (την 2η δόση) αλλά και γενικότερα για τα εμβόλια του κορονοϊού και τι πρέπει να προσέξουν. Θα προσπαθήσω να απαντήσω εδώ στις πιο συχνές και στις πιο λογικές από αυτές. Οι απαντήσεις μου θα είναι όσο το δυνατόν πιο εκλαϊκευμένες, ωστόσο έχουν από πίσω πολλή μελέτη, διαρκής ενημέρωση από επιστημονικές πηγές (CDC, ECDC, ΕΟΔΥ, έγκυρα επιστημονικά περιοδικά και ιατρικές δημοσιεύσεις) και διασταύρωση στοιχείων σε επιστημονικά φόρουμ, όπου αυτό απαιτείται. Πάμε να τις δούμε;

1. Πότε θα κάνουμε τη 2η δόση του εμβολίου στο Μεγανήσι;

Όπως ανακοινώθηκε, την Τρίτη και Τετάρτη 2 και 3 Μαρτίου, ακριβώς 21 μέρες μετά την πρώτη δόση. Όσοι έκαναν Τρίτη θα ξανακάνουν Τρίτη και το αντίστοιχο για Τετάρτη.

2. Αν για κάποιον σοβαρό λόγο δεν μπορώ να κάνω το εμβόλιο την Τρίτη (ή την Τετάρτη) μπορώ να το κάνω άλλη μέρα;

Οι μέρες που το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό θα είναι στο Μεγανήσι είναι ακριβώς αυτές, κι όχι άλλες. Άρα μία από αυτές τις μέρες πρέπει να διαλέξει κανείς για να μην χάσει την δόση του. Μην έρθει κάποιος την…Παρασκευή ξέρω ‘γω, επειδή τότε τον βόλευε και ψάχνει γιατρούς! Ιατρικώς δεν έχει σημασία ποια από τις 2 μέρες θα είναι, το διάστημα από την 1η στην 2η δόση μπορεί να είναι από 19-23 μέρες, οπότε μας κάνουν και οι δύο. Η αντιστοίχιση των ημερών (βλ. ερώτηση 1) γίνεται για λόγους τάξης και σειράς- και σωστά γίνεται έτσι. Προσοχή λοιπόν να μην κανονίσετε ταξίδια τότε.

3. Δεν έκανα το εμβόλιο την πρώτη φορά, φοβόμουν/δίσταζα/έλειπα/δεν ενημερώθηκα εγκαίρως. Μπορώ να το κάνω τώρα;

Ναι, είσαι (για μια ακόμα φορά) τυχερός. Σου δίνεται η δυνατότητα να γραφτείς τώρα σε νέα λίστα που θα εμβολιάσει εκείνες τις μέρες και τα επιπλέον άτομα που το επιθυμούν. Αυτή βέβαια θα είναι η πρώτη δόση για αυτούς. Η 2η δόση θα ακολουθήσει σε μία μέρα μετά από 3 βδομάδες που θα κανονιστεί ειδικά για αυτήν την ομάδα. Το μόνο που πρέπει να κάνεις είναι να βιαστείς να γραφτείς στην σχετική λίστα στον δήμο Μεγανησίου με το ΑΜΚΑ σου και τηλέφωνο. Και να το κάνεις τώρα κιόλας, μιας και την Παρασκευή η λίστα αυτή θα κλείσει οριστικά. Μέχρι στιγμής πάντως το ενδιαφέρον φαίνεται αυξημένο, κάπου 100 άτομα υπολογίζω ότι θα είναι στην νέα λίστα.

4. Το εμβόλιο που θα γίνει είναι το ίδιο με την πρώτη φορά ή διαφορετικό;

Θα είναι ακριβώς το ίδιο, της Pfizer ξανά, όπως και το πρώτο. Οι δόσεις έχουν προϋπολογιστεί από την πρώτη φορά.

5. Δεν χαλάει το εμβόλιο στην μεταφορά; Δεν θέλει πολύ χαμηλή ψύξη;

Το εμβόλιο αυτό ψύχεται σε ειδικές συνθήκες στους -70 β. Κελσίου, στα Γιάννενα. Όταν βγει από την βαθιά ψύξη, για να έρθει σε μας μπορεί να μπει σε κανονικό ψυγείο (-2 β.) για μερικές μέρες (έως 4), αλλά δεν μπορεί να επιστρέψει στην βαθιά ψύξη. Γι’ αυτό οι εμβολιασμοί γίνονται γρήγορα, σε δύο μέρες μέσα. Μέσα σε αυτό το διάστημα δεν έχει κανένα πρόβλημα. Η δε μεταφορά γίνεται με ανάλογες συνθήκες. Άρα το εμβόλιο δεν χαλάει, αλλά δεν μπορεί και να παραμείνει όσο θέλουμε.

6. Τι παρενέργειες εμφανίστηκαν στην 1η δόση του εμβολίου;

Παρά τους φόβους τους, όλοι διαπίστωσαν ότι οι παρενέργειες ήταν από ανύπαρκτες έως πολύ ελαφρές, όπως διαβεβαίωνα πριν τον εμβολιασμό. Κανένα σοβαρό περιστατικό δεν υπήρξε που να χρειάζεται ειδικής αντιμετώπισης. Κάποιοι με αλλεργίες πήραν προληπτικά «πεταλούδα», που δεν χρειάστηκε σχεδόν πουθενά και οι γιατροί έκαναν την δουλειά τους όπως έπρεπε. Οι περισσότεροι δεν είχαν καθόλου συμπτώματα και όσοι είχαν δεν ήταν παρά λίγος πόνος στο σημείο της ένεσης και λίγος πονοκέφαλος για μια μέρα. Σε πολύ λίγους τα συμπτώματα αυτά ήταν λίγο πιο έντονα ή ανέβασαν και δέκατα, αλλά σε όλες τις περιπτώσεις υποχώρησαν την 2η μέρα. Έτσι κάμφθηκαν και οι φόβοι και οι ανησυχίες που είχαν κάποιοι.

7. Τι παρενέργειες αναμένω στην 2η δόση;

Γενικά κάτι ανάλογο με την πρώτη. Προσωπικά ο ίδιος δεν είχα καν τον πόνο της πρώτης δόσης, ούτε και κάποιο άλλο σύμπτωμα. Οι πιο πολλοί θα είναι σαν και την δική μου περίπτωση. Οι μελέτες ωστόσο δείχνουν ότι στην δεύτερη δόση, επειδή το ανοσοποιητικό μας γνωρίζει καλά πλέον τον ιό (τον έχει «μάθει» και τον έχει «φακελώσει» από την πρώτη δόση), δρα λίγο πιο έντονα, βαράει συναγερμό! Όμως μην φανταστείτε τίποτα τρομερό. Ίσως (δεν είναι και απαραίτητο, εξαρτάται από το ανοσοποιητικό καθενός) να έχει λίγο πιο έντονα συμπτώματα, σε μερικές περιπτώσεις θα εμφανιστούν δέκατα ή μικρά ρίγη ή πονοκέφαλος, ενώ πιο σπάνια έμετος. Πάρτε ένα ντεπόν και θα είστε περδίκι!

8. Πότε θα είμαι ασφαλής με το εμβόλιο;

Μία εβδομάδα μετά την δεύτερη δόση (άρα έναν μήνα μετά την πρώτη δόση), τα αντισώματα είναι στο φουλ! Ωστόσο οι τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι και από την πρώτη δόση ο οργανισμός χτίζει αντισώματα, μάλιστα φτάνει σε κάλυψη 80% (πρόσφατη μελέτη του ΕΚΠΑ σε 170 άτομα έδειξε 167 με ικανοποιητική ανοσία από την πρώτη δόση!- όλοι όμως ήταν γιατροί, άρα νεότερες ηλικίες). Σε κάθε περίπτωση, αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι μια βδομάδα μετά την δεύτερη δόση δεν υπάρχει πλέον ο κίνδυνος της βαριάς νόσησης! Δεν κινδυνεύει κανείς να καταλήξει στο νοσοκομείο ή να πεθάνει από τον κορονοϊό, έχει σώσει την ζωή του δηλαδή, ακόμα κι αν έρθει σε επαφή με τον ιό στο άμεσο μέλλον! Είναι θωρακισμένος! Κι αυτό για το Μεγανήσι με τους ηλικιωμένους ανθρώπους είναι πάρα πολύ σημαντικό.

9. Το εμβόλιο μου μεταδίδει τον ιό; Πώς τελικά λειτουργεί;

Όχι βέβαια, δεν μεταδίδει κανέναν ιό. Αυτές είναι από τις βλακείες που διαδίδουν κάποιοι εντελώς άσχετοι έως και επικίνδυνοι, συνήθως αρνητές και συνωμοσιολόγοι ή απλά «λοιμωξιολόγοι του καφενείου». Τα έχω γράψει ήδη, να τα ξαναπώ: το εμβόλιο της Pfizer (και τα άλλα ασφαλή είναι, αλλά αυτό μας ενδιαφέρει εδώ πέρα) είναι ένα m-RNA εμβόλιο. Αυτό σημαίνει ότι μεταφέρει μέσα στα κύτταρα μια ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ και τίποτε άλλο. Δεν κουβαλάει ιό, ούτε τμήματα ιού ώστε να μας κάνει να νοσήσουμε! Πάει αυτό, το κλείσαμε.

Η πληροφορία αυτή λοιπόν δίνει εντολή στα κύτταρά μας να φτιάξουν κάποια πρωτεϊνη, κι εκεί τελειώνει η δουλειά του m-RNA. Μετά το λιπίδιο μέσα στο οποίο είναι το RNA αποσυντίθεται, εξαφανίζεται. Η πρωτεϊνη αυτή τώρα, μοιάζει με την «πρωτεϊνη-ακίδα» του ιού, τον μιμείται δηλαδή, χωρίς να είναι ιός. Είναι ένα, όπως λέω, «καραγκιοζάκι», μια ψευδαίσθηση. Κι όμως, αυτό το καραγκιοζάκι είναι αρκετό για να σημάνει συναγερμός στο ανοσοποιητικό μας, που το αναγνωρίζει σαν εχθρό και φτιάχνει εξουδετερωτικά αντισώματα. Ταυτόχρονα το ανοσοποιητικό μας, με άλλα κύτταρα  (τα λεγόμενα λεμφοκύτταρα μνήμης), θυμάται τον «κορονοϊό» και τον βάζει στην μαύρη λίστα. Όποτε κι αν έρθει ξανά σε επαφή μαζί του τον αναγνωρίζει επιτόπου και θα του κάνει άμεση και μαζική επίθεση με τα αντισώματα και άλλα αμυντικά κύτταρα: θα τον ξεσκίσει εν ριπή οφθαλμού! Αυτό είναι η ανοσία, όσο πιο λαϊκά μπορώ να την περιγράψω…

10. Ωραία, δεν κινδυνεύω από τον κορονοϊό μετά το εμβόλιο, ακόμα κι αν κολλήσω. Μεταδίδω όμως; Μπορώ να κυκλοφορώ ελεύθερα, να κάνω ό,τι θέλω και να μην υπακούω πια σε περιορισμούς;

Όχι, δεν πάει έτσι. Οι περιορισμοί θα συνεχίσουν να ισχύουν για όλους, μιας και υπάρχει ακόμα πολύς κόσμος ανεμβολίαστος. Θα πάψουν όταν εμβολιαστούν αρκετοί και σταματήσει ο κόσμος να γεμίζει τα νοσοκομεία. Ελπίζω αυτό να το δούμε μέχρι τον Ιούνη, αν όλα πάνε κατ’ ευχήν.

Επίσης υπάρχει ένα σημείο που χρήζει αποσαφήνισης από την Επιστήμη: αν οι εμβολιασμένοι μεταδίδουν ή όχι τον ιό. Γιατί δεν το ξέρουμε αυτό ακόμα; Γιατί δεν έχουμε αρκετά επιδημιολογικά δεδομένα, μιας και τα εμβόλια μόλις εδώ και 2 μήνες κυκλοφορούν. Και η Επιστήμη θέλει πολλά δεδομένα για να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα. Άρα για την ώρα συμπεριφερόμαστε σαν να μεταδίδει κάποιος, ακόμα κι αν έχει εμβολιαστεί.

Τα τελευταία δεδομένα πάντως είναι πολύ μα πολύ ενθαρρυντικά και σε αυτό το θέμα. Στοιχεία για την μεταδοτικότητα σε σχέση με τον εμβολιασμό καταφτάνουν από την Αγγλία, την Σκωτία, τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, που έχουν προχωρήσει σε εμβολιασμούς πριν από τα άλλα κράτη. Κι αυτά τα στοιχεία αρχίζουν να δείχνουν μείωση στους δείκτες μεταδοτικότητας ανάμεσα στους εμβολιασμένους! Επιπρόσθετα το νέο εμβόλιο της J&J που πρόκειται να αδειοδοτηθεί (αν όλα πάνε καλά) μέσα στον Μάρτη, δείχνει κι αυτό στις μελέτες του μη μεταδοτικότητα στους εμβολιασμένους! Όλα αυτά δεν αποκλείεται να αποδειχθούν και στην πράξη και να φανεί ότι το εμβόλιο θα γίνει ο τάφος του κορονοϊού, μιας και όσοι εμβολιάζονται ούτε θα νοσούν ούτε θα μεταδίδουν.

Ακόμα όμως κι αν αυτό δεν ισχύσει πλήρως αλλά μερικώς (που είναι και το πιο πιθανό) ή ισχύσει για κάποια εμβόλια και για άλλα όχι, υπάρχει ένα ακόμα θετικό στον εμβολιασμό. Αυτός που έχει κάνει εμβόλιο, ακόμα κι αν νοσήσει δεν θα το καταλάβει καν ή θα το περάσει «στο πόδι». Το ιικό φορτίο που θα μεταδίδει τότε (σσ.: όσο μεγαλύτερο ιικό φορτίο τόσο πιο βαριά νόσηση) θα είναι πολύ μικρό, κατά τεκμήριο ελάχιστο. Κι αυτό θα μειώνει κατά πολύ την μεταδοτικότητα και τον κίνδυνο. Σε κάθε περίπτωση, καταλήγουμε στο ίδιο συμπέρασμα: τα εμβόλια είναι Η ΛΥΣΗ.

11. Υπάρχει κάτι που δεν πρέπει να φάω πριν ή μετά τον εμβολιασμό;

Καμία επίσημη τέτοια οδηγία δεν υπάρχει από κανέναν εγχώριο ή παγκόσμιο οργανισμό υγείας, ούτε από κατασκευάστριες εταιρίες, ούτε από ιατρικούς ή φαρμακευτικούς φορείς. Δεν υπάρχει αντένδειξη στο εμβόλιο για φαΐ λοιπόν, να φάτε ό,τι σας αρέσει και καλή όρεξη.

12. Υπάρχει κάποιο φάρμακο που πρέπει να πάρω ή να μην πάρω πριν από τον εμβολιασμό;

Όχι, δεν χρειάζεται κάποια προετοιμασία, δεν υπάρχουν καθόλου τέτοιες οδηγίες, εκτός κι αν σας προτείνει κάτι ο θεράπων ιατρός σας. Όσο για την τακτική, χρόνια φαρμακευτική σας αγωγή ή ακόμα και για περιστασιακή αγωγή (πχ αντιβίωση, αντιφλεγμονώδη, κορτιζόνη κτλ), δεν υπάρχει επίσης κανένα πρόβλημα. Δεν αλλάζετε τίποτα, παίρνετε τα φάρμακά σας κανονικά, όπως σας τα έχουν χορηγήσει οι γιατροί σας. Το ίδιο και μετά το εμβόλιο. Αν μπορείτε μόνο να αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Και όχι μόνο λόγω του εμβολίου, έτσι;

13.Δεν είμαι καλά την ημέρα της δόσης, έχω πυρετό ή άλλο πρόβλημα υγείας, τι να κάνω;

Καλό είναι να μην χαθεί η ευκαιρία, ειδικά αν μιλάμε για την δεύτερη δόση. Σε περίπτωση που έχουμε ελαφρά συμπτώματα κάποιας άλλης νόσησης (πχ ελαφρύ πυρετό, καταρροή, ελαφρά γριπώδη συνδρομή), δέον είναι να μην χάσουμε την δόση του εμβολίου, δεν αποτελούν αυτά αντένδειξη.  Το ίδιο ισχύει και για άλλες περιπτώσεις νόσησης, φυσικά μετά από την εξέταση και τις συμβουλές του γιατρού σας.

Αν λοιπόν αισθάνεστε αδιάθετοι για οποιονδήποτε λόγο καθώς πλησιάζει η μέρα του ραντεβού σας για εμβολιασμό, μην διστάσετε να συμβουλευτείτε άμεσα τον γιατρό σας. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα χρειαστεί να χάσετε τον εμβολιασμό. Κάτι τέτοιο θα συμβεί μόνο στην ατυχή περίπτωση που έχετε πολύ υψηλό πυρετό ή κάτι πιο σοβαρό, κι ανάλογα πάντα με την κρίση του γιατρού που θα σας παρακολουθεί.

14. Τι θα γίνει αν δεν κάνω την δεύτερη δόση; Δεν είμαι καλυμμένος με μία;

Είναι λάθος να μην γίνει η δεύτερη δόση, ίσως μεγάλο λάθος. Όχι γιατί δεν θα υπάρχει καθόλου ανοσία, θα υπάρχει όπως εξηγήσαμε, σε ικανοποιητικό βαθμό, αλλά μόνο στην αρχή. Όχι 100%, περίπου 60-80%. Το χειρότερο όμως είναι ότι όποιος δεν κάνει την δεύτερη αναμνηστική δόση θα έχει χαμηλότερη ανοσοαπόκριση, μικρότερη αντίδραση του ανοσοποιητικού του δηλαδή. Κι αυτό θα σημαίνει μεταξύ άλλων ότι μπορεί να χάσει τα αντισώματά του πιο γρήγορα από όσο θα έπρεπε, ίσως σε λίγους μήνες μέσα. Άρα ρισκάρει να έχει κάνει την μισή δουλειά και δεν αποκλείεται να είναι κάποια στιγμή εκτεθειμένος ενώ θα νομίζει ότι είναι προστατευμένος. Κρίμα είναι, ας μην χαθεί η 2η δόση αν δεν υπάρχει ανωτέρα βία. Δεν την έχουν σχεδιάσει για πλάκα. Στο επόμενο χρονικό διάστημα θα έχουμε και εμβόλια της μιας δόσης, όπως της J&J και ενδεχομένως κι άλλα. Αλλά για την ώρα ακολουθούμε τις οδηγίες.

15.Μπορεί κάποιος να νοσήσει ανάμεσα στις δύο δόσεις;

Δυστυχώς ναι…Όπως εξήγησα νωρίτερα η μία δόση δεν μας καλύπτει πλήρως. Οπότε χρειάζεται προσοχή μεγάλη μέχρι και λίγο μετά την 2η δόση. Όχι χαλάρωση λοιπόν, ειδικά τώρα με την μεγάλη αύξηση κρουσμάτων στην γειτονική μας Λευκάδα. Μάλιστα θα πρότεινα να περιορίσετε τα ταξίδια σας προς αυτήν στα απολύτως αναγκαία, για ένα διάστημα. Ιδιαίτερη προσοχή επίσης σε κλειστούς χώρους χωρίς καλό αερισμό αλλά και σχετικές αποστάσεις από επισκέπτες του νησιού αυτό ειδικά το διάστημα. Προσέχουμε για να έχουμε.

Κλείνω με την γνωστή παραίνεση: εμβολιαστείτε άφοβα! Όλοι μαζί, με την βοήθεια της Επιστήμης, θα νικήσουμε τον ιό!