Ερωτήσεις και απαντήσεις για τον κορονοϊό (3)
Συνεχίζω τα άρθρα μου για τον κορονοϊό, σε μια προσπάθεια να εξηγήσω, να διαφωτίσω και να συμβουλέψω τους αναγνώστες του ΜΝ.
Προηγούμενα άρθρα:
ΕΡΩΤΗΣΗ 20: Τί είναι το τεστ αντισωμάτων και σε τι θα βοηθήσει;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 20: Όταν κάποιος νοσήσει από τον κορονοϊό (ή και οποιοδήποτε άλλο ιό ή βακτήριο) το σώμα του αντιδρά, όπως είπαμε. Το αμυντικό του σύστημα δραστηριοποιείται έντονα και παράγει -μεταξύ άλλων- κάποιες μεγάλες πρωτεΐνες που ονομάζονται αντισώματα. Αυτά αναγνωρίζουν τον εισβολέα (αντιγόνο) και συνδέονται πάνω του εκλεκτικά, όπως το κλειδί στην κλειδαριά, ώστε να συμβάλλουν στην εξουδετέρωση ή/και την καταστροφή του από άλλα αμυντικά κύτταρα (μακροφάγα). Μετά τη νόσηση τα αντισώματα παραμένουν στον οργανισμό κατά κάποιον τρόπο αποθηκευμένα (κύτταρα μνήμης) και ενεργοποιούνται άμεσα κάθε φορά που πάει να ξαναγίνει εισβολή του ίδιου εχθρού, του ίδιου αντιγόνου. Έτσι όποιος έχει τα αντίστοιχα αντισώματα δεν μπορεί να νοσήσει πια, τουλάχιστον για σημαντικό χρονικό διάστημα μηνών ή και ετών.
Το τεστ αντισωμάτων λοιπόν είναι ένα τεστ που γίνεται για την ανίχνευση αυτών στο σώμα. Όποιος βγει θετικός θα σημαίνει ότι έχει ήδη νοσήσει στο παρελθόν και άρα μπορεί να βγει ελεύθερα έξω μιας και δεν κολλάει και δεν μεταδίδει την νόσο πια. Αυτό θα έχει μια τεράστια ωφέλεια στο βαθμό που τα τεστ θα είναι εκτεταμένα. Συγκεκριμένα θα γνωρίζουμε ποιο ποσοστό του πληθυσμού είναι πλέον άνοσο, ώστε να μπορούμε να επανενεργοποιήσουμε σταδιακά τμήματα του πληθυσμού δίχως κίνδυνο.
Να επισημάνω εδώ ότι δεν πρέπει να συγχέουμε το τεστ αντισωμάτων με το τεστ ανίχνευσης του κορονοϊού (PCR ή τεστ αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης) που γίνεται σήμερα για τον εντοπισμό των κρουσμάτων. Πρόκειται για δύο διαφορετικά πράγματα. Το PCR μας λέει αν κάποιος είναι φορέας του ιού, ενώ το τεστ αντισωμάτων αν κάποιος νόσησε κάποια στιγμή στο παρελθόν.
Το πρόβλημα αυτή τη στιγμή με τα τεστ αντισωμάτων είναι ότι δεν έχουν ακόμα την απαιτούμενη αξιοπιστία. Κάποια από αυτά μολονότι δοκιμάστηκαν πειραματικά (λόγω της πίεσης της ασθένειας παγκοσμίως κάποιες από τις ασφαλιστικές δικλείδες αδειοδοτήσεων έχουν χαλαρώσει για να κερδίσουμε πολύτιμο χρόνο), δεν έχουν καλά αποτελέσματα. Εμφανίζουν αποκλίσεις της τάξης του 30 ή και 40%, κάτι απαράδεκτο. Με λίγα λόγια μπορεί να βγάλουν κάποιον άνοσο δίχως να είναι ή και το αντίθετο. Με αυτές τις συνθήκες δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ασφαλώς. Στο άμεσο μέλλον είναι βέβαιο ότι θα βελτιωθούν και θα γίνουν αξιόπιστα, οπότε σε συνδυασμό με τα PCR θα μας δώσουν μια καλή και σαφή εικόνα της κατάστασης ανά χώρα και παγκοσμίως.
ΕΡΩΤΗΣΗ 21: Τί είναι η «ανοσία της αγέλης» και γιατί δεν είναι σώφρον να εφαρμοστεί σε ευρείς πληθυσμούς;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 21: Ο όρος «ανοσία της αγέλης» (herd immunity), γνωστός σε μας τους υγειονομικούς αλλά ελάχιστα γνωστός στο ευρύ κοινό μέχρι πρότινος, έγινε δημοφιλής το τελευταίο διάστημα από τον πρωθυπουργό της Μ.Βρετανίας Μπ.Τζόνσον, που εξέφρασε την άποψη ότι η χώρα του πρέπει να ακολουθήσει αυτόν τον -διαφορετικό από τις άλλες χώρες- δρόμο. Το αποτέλεσμα γνωστό: η Μ.Βρετανία αναγκάστηκε πολύ σύντομα, κάτω και από την ασφυκτική πίεση της επιστημονικής κοινότητας να αναθεωρήσει την στρατηγική της και να οδηγηθεί σε μέτρα περιορισμού με καθυστέρηση (που στοίχισε ζωές, με ποσοστό θνησιμότητας αυτή την στιγμή 11%!), ενώ και ο ίδιος ο πρωθυπουργός της νοσηλεύεται σε ΜΑΦ στο νοσοκομείο…
Για να κατανοήσουμε όμως την λογική της ανοσίας αγέλης ας ρίξουμε μια ματιά στο παρακάτω σχήμα:
Το επάνω σκίτσο δείχνει μια εστία σε μια κοινότητα στην οποία μερικοί άνθρωποι μολύνονται (εμφανίζονται με κόκκινο χρώμα) και οι υπόλοιποι είναι υγιείς αλλά μη ανοσοποιημένοι (εμφανίζονται με μπλε χρώμα). Η ασθένεια εξαπλώνεται ελεύθερα μέσω του πληθυσμού. Το μεσαίο σκίτσο δείχνει πληθυσμό, στον οποίο ένας μικρός αριθμός έχει ανοσοποιηθεί (εμφανίζεται με κίτρινο χρώμα). Αυτοί που δεν ανοσοποιήθηκαν μολύνονται, ενώ οι ανοσοποιημένοι όχι. Στο κάτω σκίτσο, ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού έχει ανοσοποιηθεί. Αυτό αποτρέπει τη διάδοση της ασθένειας σε σημαντικό βαθμό, συμπεριλαμβανομένων και των μη ανοσοποιημένων. Στα δύο πρώτα παραδείγματα, οι περισσότεροι υγιείς μη ανοσοποιημένοι άνθρωποι μολύνονται, ενώ στο τελευταίο μολύνεται μόνο το ένα τέταρτο των υγιεινών μη ανοσοποιημένων (πηγή: Wikipedia)
Αντίστοιχο παράδειγμα χρησιμοποίησε και ο καθηγητής του ΜΙΤ κος Δασκαλάκης, μην διστάζοντας κι αυτός να κάνει λογοπαίγνιο με την «ανοσία» και την «ανοησία», θα δούμε γιατί.
Γνωρίζουμε ήδη από τις στατιστικές και επιδημιολογικές μελέτες ότι η αύξηση της διασποράς του κορονοϊού γίνεται με έναν εκθετικό παράγοντα της τάξης του 1,1-1,3. Δηλαδή τα κρούσματα αυξάνονται καθημερινά με έναν τέτοιο πολλαπλασιαστή. Επί παραδείγματι τα νέα κρούσματα από 100 την μία μέρα γίνονται 120 (100Χ1,2) την επόμενη, 144 (120Χ1,2) κ.ό.κ. Αν κάποιος το προεκτείνει αυτό στον χρόνο θα τρομάξει! Οι ασθενείς θα πληθαίνουν με ρυθμό ανεξέλεγκτο και θα πάρουν σύντομα τον χαρακτήρα χιονοστιβάδας. Το είδαμε να συμβαίνει στην Κίνα, την Ιταλία, τις ΗΠΑ. Όσο δεν υπάρχουν περιοριστικά μέτρα που απομονώνουν κοινωνικά τα άτομα, τόσο η νόσος προχωράει σαν πυρκαγιά. Για να επιτευχθεί ανοσία αγέλης, υπολογίζεται ότι απαιτείται να νοσήσει ποσοστό του πληθυσμού κάπου 70% (σε κάθε περίπτωση πάνω από 50-60%). Αν φτάσουμε σε αυτό το σημείο το ποσοστό αύξησης δεν θα είναι μεγαλύτερο του 1 (δηλαδή η μετάδοση θα μειώνεται διαρκώς) και θα αρχίσει η νόσος να κάμπτεται. Θα συνεχίσουν να αρρωσταίνουν και οι εναπομείναντες αλλά πολύ πιο δύσκολα και πολύ πιο σπάνια. Εντωμεταξύ οι άνθρωποι θα λειτουργούν κανονικά, θα πηγαίνουν στις δουλειές τους και η οικονομία δεν θα επηρεαστεί. Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται οι θιασώτες της θεωρίας αυτής. Δεν είναι όμως καθόλου έτσι…
Για να το δούμε αυτό με νούμερα. Όταν θα αρρωστήσει μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού ταυτόχρονα (αυτό θα συμβεί σε μια… αγέλη), τότε είναι βέβαιο ότι τα νοσοκομεία δεν θα επαρκούν να τους περιθάλψουν όλους. Πολύς κόσμος θα πεθάνει αβοήθητος. Το σύστημα υγείας θα τσακιστεί, μαζί με τους γιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό που θα αρρωσταίνουν σωρηδόν. Η θνησιμότητα θα εκτιναχθεί από το 2 ή 3% σε διψήφια νούμερα, όπως συμβαίνει στην Ιταλία και την Ισπανία. Τι θα σημαίνει αυτό σε αριθμούς; Ας πάρουμε σαν παράδειγμα την Ελλάδα: έχει 11.000.000 πληθυσμό. Αν πρέπει να νοσήσει το 70% για να καμφθεί η εξάπλωση, αυτό θα σημαίνει 7.700.000 ανθρώπους. Με ποσοστό θνησιμότητας πολύ μέτριο, πχ 8% (μπορεί να είναι και μεγαλύτερο, ίσως και διπλάσιο μιας και δεν θα μπορούν να νοσηλευτούν σωστά και όλα τα άλλα νοσήματα που θα προκύπτουν) εκτιμάται ότι θα πεθάνουν 616.000 Έλληνες… Και τα μισά να ισχύσουν από αυτά δεν θα υπάρχει σπίτι στην χώρα δίχως πένθος…Ούτε στον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο δεν είχαμε τόσα αθώα θύματα!
Άρα ανθρωπιστικά και ηθικά κάτι τέτοιο δεν είναι απλά απαράδεκτο αλλά εγκληματικό. Και μήπως η οικονομία μπορεί να ορθοποδήσει; Μα για ποια οικονομία να μιλήσουμε; Θα έχει πχ τουρίστες μια χώρα στην οποία θα μαίνεται η νόσος; Θα έχει ελεύθερες μετακινήσεις και εισαγωγές ή εξαγωγές; Οι άνθρωποί της θα είναι παραγωγικοί μέσα από τα νοσοκομεία ή από τις καραντίνες τους οι ασθενείς; Ή θα νοσούν και θα τρέχουν με 40 πυρετό στην εργασία για να αυξήσουν την παραγωγικότητα της εταιρίας ή της βιομηχανίας; Αστεία πράγματα. Χώρια την ανυπολόγιστη ζημιά και το γιγάντιο κόστος σε επίπεδα ΕΣΥ και κοινωνικής ασφάλειας. Είναι να απορεί κανείς πώς υπάρχουν άνθρωποι (απάνθρωποι) που προτείνουν κάτι τέτοιο.
Υπάρχει μόνο ένα είδος ανοσίας αγέλης που επιθυμούμε και που εντέλει θα μας σώσει. Όχι αυτό της φυσικής, αλλά αυτό της τεχνητής ανοσοποίησης: ο εμβολιασμός! Αμήν και πότε!
Περαστικά στον κο Τζόνσον εύχομαι, κι ελπίζω να πήρε το μάθημά του. Κάποιες χώρες ωστόσο παραμένουν ουσιαστικά σε αυτό το σενάριο, όπως η Σουηδία. Λυπάμαι πολύ και τους εύχομαι καλή τύχη, μιας και θα την χρειαστούν.
ΕΡΩΤΗΣΗ 22: Υπάρχουν συμπληρώματα διατροφής ή βιταμίνες που να βοηθάνε στις συνθήκες της πανδημίας και ποια;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 22: Ασφαλώς και υπάρχουν και είναι ακριβώς οι ουσίες που στοχεύουν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Ο καθημερινός τρόπος ζωής μας, η κακή διατροφή, το άγχος, το κάπνισμα, ακόμα και ο εγκλεισμός μας στερούν πολύτιμα όπλα από το αμυντικό μας σύστημα. Ένα ισχυρό ανοσοποιητικό μπορεί να ανταπεξέλθει πιο εύκολα τις συνθήκες ασθένειας και τις λοιμώξεις και ο COVID-19 δεν αποτελεί εξαίρεση. Θα αναφέρω χαρακτηριστικά παραδείγματα ουσιών που μπορούμε να προσλάβουμε με την κατάλληλη διατροφή ή και σε μεγαλύτερη ποσότητα με την χρήση ειδικών συμπληρωμάτων που βρίσκουμε σε κάθε φαρμακείο.
Βιταμίνη C
Το πιο σημαντικό ίσως εφόδιο για το ανοσοποιητικό μας. Τροφές που είναι πλούσιες σε βιταμίνη C είναι το πορτοκάλι και όλα τα εσπεριδοειδή, οι φράουλες, οι κόκκινες πιπεριές, το σπανάκι, το λάχανο. Σε δισκία θα πρότεινα 1000mg την ημέρα. Προσοχή μόνο γιατί η ταυτόχρονη χορήγηση γαλακτοκομικών την εξουδετερώνει.
Βιταμίνη D
Η βιταμίνη «του ήλιου» όπως συνηθίζουν να την αποκαλούν. Συμβάλλει επίσης στην θωράκιση του οργανισμού και σε άλλες μεταβολικές διεργασίες. Η έκθεση στον ήλιο είναι βασική πηγή της βιταμίνης αυτής. Κυριότερες τροφές που την περιέχουν είναι ο σολομός, ο τόνος, το μουρουνέλαιο, το συκώτι και τα γαλακτοκομικά. Σε χάπια κυκλοφορεί σε πολλές μορφές.
Βιταμίνη Ε
Ενισχύει επίσης το ανοσοποιητικό έναντι ιώσεων μιας και είναι αντιοξειδωτική και δεσμεύει ελεύθερες ρίζες. Βοηθάει επίσης στην αποφυγή θρόμβων. Την βρίσκουμε σε όσπρια, λαχανικά, ξηρούς καρπούς και φυτικά έλαια. Η ημερήσια δόση δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 15mg ημερησίως (το μισό για τα παιδιά).
Εχινάκεια
Φυτικό προϊόν που ενδυναμώνει το ανοσοποιητικό (αποδεδειγμένα με μελέτες) και βελτιώνει την πρόσληψη οξυγόνου. Σε συμπληρώματα διατροφής.
Σπιρουλίνα
Επίσης φυτικό προϊόν, από έναν οργανισμό (κυανοβακτήριο για την ακρίβεια) που λέγεται Arthrospira platensis
Έχει, μεταξύ άλλων, έντονες αντιοξειδωτικές ιδιότητες και αυξάνει την αντοχή του ανοσοποιητικού. Σε χάπια, συνήθως μαζί με άλλες βιταμίνες. Όχι πάνω από 3 gr την ημέρα.
Αυτές είναι οι πλέον φυσικές και απλές επιλογές για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος, αν και υπάρχουν και άλλες ακόμα πιο εξειδικευμένες (πχ πρωτόγαλα, φυτοστερόλες, προβιοτικά και πρεβιοτικά κ.ά.).
Προσοχή στις οδηγίες χρήσης και στην δοσολογία σε περίπτωση που κάποιος επιλέξει φαρμακευτικό ιδιοσκεύασμα. Ακολουθούμε τις οδηγίες γιατρού/φαρμακοποιού και μόνο.
ΕΡΩΤΗΣΗ 23: Τελικά μήπως ο ιός είναι κατασκευασμένο όπλο στο εργαστήριο για να εξαφανίσει την ανθρωπότητα (ή τελοσπάντων την μισή);
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 23: Συνήθως, ως επιστήμονας και ορθολογιστής, αντιμετωπίζω με χιούμορ και ειρωνεία τα διάφορα σενάρια που εξυφαίνονται από την ανθρώπινη φαντασία, ειδικά αυτά που συνηθίζουμε να ονομάζουμε θεωρίες συνωμοσίας. Η ερώτηση περιλαμβάνει μία από αυτές- και δεν είναι η μόνη. Μέχρι στιγμής τους τελευταίους 2-3 μήνες έχουμε ακούσει ότι ο κορονοϊός είναι βιολογικό όπλο της Κίνας κατά της Αμερικής, της Αμερικής κατά της Κίνας, του Σόρος κατά της ανθρωπότητας, των Εβραίων κατά των υπολοίπων, αποτέλεσμα των ταχυτήτων G5 στο διαδίκτυο, ότι είναι αυτός που σκότωσε τον Κόμπι Μπράιαντ και όχι η πτώση του ελικοπτέρου, το ότι έπεσε στην Γη με μετεωρίτη, ενδεχομένως από εξωγήινους και κάπου πήρε και το μάτι μου την CIA και τους μασόνους που θέλουν να επιβάλουν παγκόσμια κυριαρχία και δραστική μείωση του πληθυσμού. Α! και φυσικά το εμβόλιο έχει ήδη παρασκευαστεί αλλά το φυλάνε κλειδωμένο για να μας το μοσχοπουλήσουν…
Συνήθως λοιπόν γελάω. Η κατάσταση όμως δεν είναι για γέλια, γιατί αυτό αφορά μια πανδημία και δίπλα μας πεθαίνουν άνθρωποι. Οποιαδήποτε προσπάθεια αμφισβήτησης της γνώμης και της στάσης του συνόλου της επιστημονικής κοινότητας πλέον δεν είναι γραφική, όπως εκείνη που δεν δέχεται ότι έγινε το ταξίδι στην Σελήνη ή που πιστεύει ότι η Γη είναι σαν μια τάβλα. Όχι, δεν είναι γραφική, είναι επικίνδυνη.
Οι θεωρίες συνωμοσίας την εποχή του διαδικτύου και των social media γνώρισαν ασφαλώς άνθηση, μιας και οποιαδήποτε αστήρικτη χαζομάρα μπορεί, ενδεδυμένη με ένα ψευδοεπιστημονικό περίβλημα ενίοτε, με λίγες αλήθειες αναμεμειγμένες με πολλά ψέματα, να αποκτά κοινό. Ένα κοινό εν πολλοίς απαίδευτο στο να ασκεί κριτική σε δημοσιεύσεις και να αναζητά τις πηγές τους. Κι έτσι οι θεωρίες συνωμοσίας εκμεταλλεύονται την αμάθεια ή την ημιμάθεια καθώς και την ευπιστία που έχουν καλλιεργήσει τα ΜΜΕ για να δημιουργήσουν ένα πλέγμα αμφιβολιών στους αναγνώστες τους και να τους πείσουν τελικά γι’ αυτό που υποστηρίζουν. Στο τέλος αναγκάζονται οι επιστήμονες να αποδομούν με ηχηρό τρόπο τέτοιες βλακώδεις παραδοχές, αλλά κι αυτό είναι σπατάλη ενέργειας και χρόνου. Λες και δεν έχουν να κάνουν άλλη δουλειά οι γιατροί στην εποχή μας…
Να μην μακρηγορώ, η ερώτηση είναι σαφώς θεωρία συνωμοσίας, αντιεπιστημονική, αστήρικτη, αναπόδεικτη και ανόητη. Γιατί; Καταρχήν οι κορονοϊοί, όπως έχουμε ήδη πει, δεν είναι κάτι νέο στον πλανήτη. Δεύτερον, οι ιοί γενικά δεν χρειάζονται να τους παρασκευάσεις στο εργαστήριο, τα καταφέρνουν και μόνοι τους στην φύση. Τρίτον οι ιοί προϋπάρχουν του ανθρώπου και θα συνεχίσουν να υπάρχουν και μετά από αυτόν. Τέταρτον, ο SARS-CoV-2 είναι πράγματι ένας νέος ιός μεταλλαγμένος, αλλά οι μεταλλάξεις στους ιούς και γενικά στον μικρόκοσμο είναι κάτι εντελώς συνηθισμένο. Για τυχαίους λόγους ένας ιός σε κάποιον από τους πολλαπλασιασμούς του μπορεί να μεταλλαχθεί, δηλαδή να αλλάξει κομμάτι του γενετικού του υλικού. Η αλλαγή αυτή μπορεί να είναι αδιάφορη ή επιζήμια για τον άνθρωπο. Αυτό συνέβαινε και θα συνεχίσει να συμβαίνει: έτσι λειτουργεί η φύση! Πέμπτον έχει διαγνωστεί η πορεία του ιού, καθώς και όλων των αντίστοιχων αναπνευστικών ιών σαν τον SARS ή τον Έμπολα: προέρχεται από τις νυχτερίδες. Αυτά τα θηλαστικά έχουν μια ιδιαιτερότητα και ευνοούν την ανάπτυξη στο σώμα τους ιών. Έκτον έχουμε στην διάθεσή μας στοιχεία, μελέτες, έρευνες κτλ από πολλές χώρες του κόσμου σχετικά με την μεταφορά ενός κορονοϊού στον άνθρωπο. Ειδικά στην Κίνα διάσημοι επιστήμονες εργάζονται χρόνια , δεκαετίες ολόκληρες πάνω σε αυτό το πεδίο και έχουν ανακαλύψει πολλούς ακόμα ανάλογους ιούς.
Όλες οι θεωρίες συνωμοσίας που ανέφερα και άλλες πολλές ακόμα, έχουν καταρριφθεί με πολύ εύκολο μάλιστα τρόπο, μιας και η επιστήμη δεν είναι νεφελώδης και απροσδιόριστη σαν την κοινωνία και τις πεποιθήσεις της. Δεν έχει σημασία τι πιστεύεις, δεν έχει να κάνει με την γνώμη σου ή την γνώμη μου. Η επιστήμη δεν μετράει γνώμες, μετράει γεγονότα και προσκομίζει αποδείξεις. Τελεία και παύλα. Για το δε συγκεκριμένο θέμα της προέλευσης του ιού, η απάντηση από την Αμερική σε έγκριτο επιστημονικό βήμα μια βαρυσήμαντη δημοσίευση στο Nature Medicine διαλύει κάθε αμφιβολία.
Για όποιον δεν ξέρει αγγλικά, ή δεν τα πάει καλά με ορολογίες, ή απλά βαριέται να διαβάσει, παραθέτω την ταυτότητα και τα συμπεράσματα της έρευνας συνοπτικά:
Τις θεωρίες που διαδίδονται περί εργαστηριακά κατασκευασμένου ιού έρχεται να καταρρίψει μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine από διεθνή ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Kristian Andersen από το τμήμα Ανοσολογίας και Μικροβιολογίας, του Ινστιτούτο Ερευνών Scripps, La Jolla, στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ.
Στην εργασία με θέμα την «Εγγύτερη προέλευση του SARS-CoV-2» που εκπόνησε με συναδέλφους του από τα Πανεπιστήμια του Εδιμβούργου στο Ηνωμένο Βασίλειο, Κολούμπια στη Νέα Υόρκη και Νέας Ορλεάνης στις ΗΠΑ, του Σϊδνει στην Αυστραλία, και τα εργαστήρια Zalgen των ΗΠΑ, αναφέρονται στον SARS-CoV-2, τον νέο κορονοϊό που προκαλεί τη νόσο Covid-19 ως τον έβδομο κορονοϊό που έγινε γνωστός ότι μολύνει τους ανθρώπους, εξηγούν την πορεία τους από τα ζώα στον άνθρωπο και συμπερασματικά, σύμφωνα με τα στοιχεία τους, δεδομένου ότι παρατήρησαν όλα τα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά του SARS-CoV-2, ανάμεσα σε άλλα και σε σχετικούς κορονοϊούς στη φύση, αποκλείουν την πιθανότητα «οποιουδήποτε είδους εργαστηριακού σεναρίου».
Επισημαίνουν ακόμη ότι η λεπτομερής κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ένας ιός από τα ζώα καταφέρνει να υπερπηδήσει τα όρια των ειδών για να μολύνει τους ανθρώπους θα βοηθήσει στην πρόληψη των μελλοντικών ζωονοσογόνων γεγονότων αφήνοντας σε μελλοντικές έρευνες προς αυτήν την κατεύθυνση να καταδείξουν αν υπάρχει ο κίνδυνος μελλοντικών περιπτώσεων εκ νέου εμφάνισης ή όχι του ιού στους ανθρώπους κάτι που εξαρτάται από την προσαρμογή του σε άλλο ζωικό είδος και την προσαρμοστική του διαδικασία στους ανθρώπους.
Προσθέτουν ότι η ταυτοποίηση των εγγύτερων ιών συγγενών του SARS-CoV-2 που κυκλοφορούν στα ζώα θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό τις μελέτες της λειτουργίας του ιού και πως θα ήταν επίσης χρήσιμο να αποκτηθούν περισσότερα γενετικά και λειτουργικά δεδομένα σχετικά με το SARS-CoV-2, συμπεριλαμβανομένων των μελετών σε ζώα. Και παρατηρούν τέλος πως ανεξάρτητα από τους ακριβείς μηχανισμούς με τους οποίους προέκυψε το SARS-CoV-2 μέσω της φυσικής επιλογής, η συνεχής παρακολούθηση της πνευμονίας στους ανθρώπους και σε άλλα ζώα είναι σαφώς ύψιστης σημασίας.
Κλείνω με μερικές ακόμα διαψεύσεις από το Reader’s Digest
ΕΡΩΤΗΣΗ 24: Ακούω και διαβάζω πολλά πράγματα για τον κορονοϊό, μερικές φορές αντικρουόμενα. Τί να πρωτοπιστέψω;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 24: Αυτό είναι το κακό (έχει και καλά) της παγκοσμιοποίησης της πληροφορίας: ο ορυμαγδός δεδομένων που πλακώνει τον αναγνώστη. Πώς να ξεχωρίσει κανείς μέσα σε αυτό το τσουνάμι τι είναι σωστό και τι λάθος, τι επιστημονικό και τι αντιεπιστημονικό, τι αληθές και τι ψευδές (ή fake news σύμφωνα με την τρέχουσα ορολογία);
Παραδέχομαι ότι δεν είναι εύκολο. Όπως σωστά το έθεσε ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, Tedros A. Ghebreyesus, «δεν καταπολεμούμε μόνο μια πανδημία, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και μια επιδημία παραπληροφόρησης». Ας δούμε κάποια από τα παραδείγματα fake news που κυκλοφορούν σε σχέση με τον κορονοϊό και την αλήθεια πίσω από αυτά.
–Οι λυχνίες UV καταστρέφουν τον ιό (αναπόδεικτο). Η δικαιολόγηση ΕΔΩ
–Η νόσος μεταφέρεται με τα κουνούπια (λάθος). Δεν υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο ή εύρημα έως τώρα και μάλλον δεν θα υπάρξει, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.
–Το αλκοόλ προστατεύει από τον ιό (τελείως λάθος). Το αλκοόλ αντίθετα μειώνει την αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
–Το σκόρδο βοηθάει στην καταπολέμηση του ιού (λάθος). Το σκόρδο έχει άλλες δράσεις, μέχρι και αντιμικροβιακές, αλλά δεν σκοτώνει ιούς.
–Το ξύδι σκοτώνει τον ιό (λάθος). Το σαπούνι και τα αλκοολικά διαλύματα άνω των 65-70 βαθμών καταστρέφουν το εξωτερικό κάλυμμα του ιού. Το ξύδι (ή το κρασί) δεν έχουν αρκετούς αλκοολικούς βαθμούς για να πετύχουν κάτι τέτοιο, άρα δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.
–Η θεία κοινωνία δεν κολλάει τον ιό (λάθος). Δεν υπάρχει καμία απολύτως μελέτη που να αποδεικνύει κάτι τέτοιο, αντίθετα υπάρχουν χιλιάδες μελέτες για την μόλυνση των αντικειμένων και ειδικά των μετάλλων (κουταλάκι) από το ιικό φορτίο ασθενούς. Άρα από το κουτάλι μπορεί κάλλιστα να κολλήσει κάποιος υγιής. Και αυτό δεν έχει να κάνει με την θρησκεία, ούτε με την μεταφυσική, ούτε και θίγει την θρησκευτική πίστη κανενός. Έχει να κάνει με την ιατρική και μόνο. Και φυσικά οι γιατροί έχουν ξεκαθαρίσει την κατάσταση (παράδειγμα 1) (παράδειγμα 2)
-Άφθονο νερό ή αλατόνερο εμποδίζουν τον ιό να μπει στο σώμα (λάθος). Το άφθονο νερό (πάνω από 3 λίτρα την ημέρα) ενδεχομένως να αυξήσει την αρτηριακή πίεση, ενώ το αλατόνερο έχει μεν ήπια αντισηπτική δράση αλλά σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζει ιούς. Αν μάλιστα το καταπιούμε επίσης θα προκαλέσει υπέρταση.
–Ένα κάρο ιαματικά προϊόντα που διαφημίζονται από τα κανάλια ή στο διαδίκτυο ότι σκοτώνουν τον ίο, όπως η κεραλοιφή του Βελόπουλου στην Ελλάδα (λάθος και απάτη). Η περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις είναι απατεωνιές που ψάχνουν θύματα για να πουλήσουν την πραμάτεια τους και δεν έχουν καν εγκρίσεις για τα θαυματουργά προϊόντα τους. Μέχρι και το Amazon αναγκάστηκε να αποσύρει χιλιάδες τέτοια από τις ηλεκτρονικές του προθήκες. Ειδικά για την κεραλοιφή, μέχρι κάνα έγκαυμα καλά είναι. Αλλιώς θα είχαμε πασαλειφτεί εμείς οι φαρμακοποιοί πρώτοι, μην ανησυχείτε.
–Το εμβόλιο υπάρχει ήδη (λάθος, θ.συνωμοσίας). Μολονότι γίνεται αγώνας δρόμου είναι σαφές ότι εμβόλιο δεν υπάρχει και μάλιστα θα αργήσει, το έχουν δηλώσει τα πιο επίσημα στόματα προεξάρχοντος του ΠΟΥ (παράδειγμα)
–Ο ιός ήταν γνωστός από παλιά, γράφτηκε και σε ένα μυθιστόρημα του Ντιν Κουντζ (λάθος, θ.συνωμοσίας). Στο μυθιστόρημά του «The eyes of darkness» (Τα μάτια του σκοταδιού) που γράφτηκε το 1981 αναφέρεται κάπου σε έναν θανατηφόρο ιό που τον ονομάζει «Wuhan-400» (όπως και την πόλη της Κίνας απ’ όπου ξεκίνησε το κακό). Πολλοί έσπευσαν να φτιάξουν θεωρίες σχετικά με την προΰπαρξη του ιού και διαδόθηκε ιότροπα η είδηση στα ΜΚΔ. Μέχρι που βγήκε ο κακόμοιρος ο συγγραφέας και συνέστησε ηρεμία, εξηγώντας ότι η ομοιότητα είναι εκπληκτική μεν, εντελώς συμπτωματική δε.
Αυτό που πρέπει λοιπόν να κάνουμε είναι να εμπιστευόμαστε μόνο τις επίσημες και υπεύθυνες ανακοινώσεις των ειδικών και των αρμόδιων φορέων. Έτσι κι αλλιώς αυτοί είναι που λογοδοτούν. Οι τυχάρπαστοι στο φέισμπουκ ή στο τουίτερ μπορούν να ισχυριστούν οτιδήποτε δίχως κόστος. Ας μην τα αναμασάμε, ας μην τα αναπαράγουμε, δημιουργούμε σύγχυση στον εαυτό μας και στους άλλους. Η επιστημονική κοινότητα έχει τρόπους και εργαλεία επικοινωνίας κάθε καλής και κακής είδησης. Οι επιστήμονες δημοσιεύουν τα ευρήματα των ερευνών τους και άλλοι επιστήμονες παγκοσμίως τα εξετάζουν και τα κρίνουν. Κάποια στιγμή οι γιατροί και λοιποί ερευνητές καταλήγουν σε συμπεράσματα και τα ανακοινώνουν στο ευρύ κοινό. Αυτό δεν έχει σχέση με πεποιθήσεις ή ατομικές γνώμες, επαναλαμβάνω, αλλά με αποδείξεις εργαστηριακές και κλινικές. Και τις συστάσεις αυτών ακριβώς των ανθρώπων οφείλουμε να ακολουθούμε γιατί αυτοί θα μας σώσουν, όχι οι απατεώνες. Οι υπόλοιπες απόψεις που κυκλοφορούν, ειδικά οι ανώνυμες, πρέπει να εξετάζονται με μεγάλη καχυποψία αν όχι να απορρίπτονται ασυζητητί. Μόνο έτσι αντιστεκόμαστε στα fake news.
Κι ένα βιντεάκι μπόνους για τα fake news της πανδημίας:
ΕΡΩΤΗΣΗ 25: Μπορεί ο ιός να μεταδοθεί με το μπάνιο σε θάλασσα ή πισίνα;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 25: Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα δεν φαίνεται να μεταδίδεται ο ιός μέσω του θαλασσινού νερού. Γνωρίζουμε ασφαλώς ότι η μετάδοση γίνεται με σταγονίδια, που θα μπορούσαν να υπάρξουν στο νερό της θάλασσας από κάποιον φορέα, ωστόσο η ποσότητα του νερού είναι τέτοια που η διάλυση αυτών αραιώνει υπερβολικά το ιικό φορτίο, άρα πιθανότατα δεν κολλάμε. Καλό θα είναι ωστόσο οι κολυμβητές να κρατούν κάποιες αποστάσεις. Είναι βέβαιο ότι θα γίνουν και άλλα σχετικά πειράματα και σε λίγο καιρό θα έχουμε πιο ξεκάθαρη εικόνα για το θέμα. Αυτό που μπορεί να γίνει ωστόσο επικίνδυνο είναι ο συγχρωτισμός στις παραλίες, όπως συμβαίνει συνήθως στα καλοκαίρια. Και αυτό σίγουρα ευνοεί τον ιό, αν γίνεται πατείς με πατώ σε.
Για τις πισίνες τώρα εικάζεται ότι η χλωρίωσή τους θα είναι αρκετή για να σκοτώσει τον ιό, αλλά δεν υπάρχουν αυτή την στιγμή συγκεκριμένοι έλεγχοι που να το αποδεικνύουν. Είμαι βέβαιος ότι θα δοθούν στην πορεία οδηγίες χλωρίωσης για τις πισίνες και από τον ΠΟΥ.
Δείτε και ένα σχετικό άρθρο στα αγγλικά
ΕΡΩΤΗΣΗ 26: Γιατί αυξάνονται με τέτοιον ρυθμό τα κρούσματα παγκοσμίως και τι σημαίνει εκθετική αύξηση;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 26: Πράγματι στην μικροβιολογία και την επιδημιολογία (και σε πολλούς άλλους τομείς πχ πυρηνική φυσική, αλλά κατ’εξοχήν εκεί) οι αυξήσεις που παρατηρούνται είναι εκθετικές. Φαίνεται καθαρά τι αποτέλεσμα έχει αυτό στο διάγραμμα της άνωθεν εικόνας.
Η κόκκινη γραμμή έχει έναν πολλαπλασιαστή 50 που δεν είναι και λίγο (πχ φανταστείτε σαν να κολλάνε τον ιό 50 άτομα την ημέρα). Για κάθε τιμή του χ (οριζόντιος άξονας) το αποτέλεσμα πολλαπλασιάζεται με το 50 (κάθετος άξονας). Αυτό σημαίνει ότι η πρόοδος είναι γραμμική: 50,100,150,200, 250, 300, 350, 400,450, 500, 550…
Η μπλε γραμμή δείχνει μια κυβική αύξηση (ένας αριθμός πολλαπλασιάζεται με τον εαυτό του τρεις φορές, χ^3). Η αύξηση της γραμμής αυτής ανεβάζει πολύ πιο απότομα την καμπύλη: 1,8, 27, 64, 125,216, 343, 512, 729, 1000, 1331…Σημαντική αύξηση, σωστά;
Δείτε τώρα και πώς πάει η εκθετική αύξηση δηλαδή ο πολλαπλασιασμός ενός αριθμού (του 2) με τον εαυτό του χ φορές (2^χ): 2, 4,8,16,32,64,128,256,512,1024,2048…
Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι! Η εκθετική αύξηση των κρουσμάτων είναι η χειρότερη συνάρτηση αύξησης που μπορεί να σου τύχει. Ειδικά όταν μιλάμε για νόσο. Παρατηρούμε πόσο απότομα ψηλώνει η πράσινη καμπύλη, που στην αρχή και για ένα διάστημα κρατιέται χαμηλά. Αυτό εξηγεί δύο πράγματα που είδαμε αυτό το διάστημα της πανδημίας. Πρώτον, την ιλιγγιώδη αύξηση των κρουσμάτων (και των θανάτων) σε χώρες που δεν πήραν ή άργησαν πολύ να πάρουν περιοριστικά μέτρα (Ιταλία, Ισπανία, ΗΠΑ, Μ.Βρετανία, Βέλγιο, Ελβετία κ.ά). Και δεύτερον την καλύτερη πορεία που είχαν χώρες που τόλμησαν να τα κλείσουν όλα εξαρχής και δεν υποτίμησαν την ύπουλη καμπύλη (Κίνα, Ν.Κορέα, Ελλάδα, μεταξύ αυτών).
Υπάρχει ένας παλιός γρίφος, αυτός με το νούφαρο. Ίσως τον έχετε ακουστά, ας τον θυμηθούμε όμως: Σε μια λίμνη κυκλική βρίσκεται ένα νούφαρο στο κέντρο της. Κάθε μέρα το νούφαρο διπλασιάζεται σε μέγεθος. Σε 14 μέρες έχει καλύψει την μισή λίμνη. Σε πόσες ακόμα μέρες θα την καλύψει ολόκληρη; Σκεφτείτε μόνοι σας, αλλά μην βιαστείτε, η αύξηση είναι εκθετική όπως είπαμε και η απάντηση δεν αποκλείεται να σας εκπλήξει μόλις την συνειδητοποιήσετε (κάτι που δεν είναι δύσκολο ακόμα κι αν δεν ξέρουμε μαθηματικά).
Ας δούμε ένα άλλο μαθηματικό παράδειγμα, πιο κοντά στον κορονοϊό, παράδειγμα που έδωσε ο καθηγητής Δασκαλάκης. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε 300 κρούσματα στην Ελλάδα και καθένας από αυτούς κολλάει έναν άλλο άνθρωπο (και μόνο έναν) την ημέρα. Πόσα κρούσματα θα έχουμε σε 14 μέρες; Εδώ δεν θα σας βάλω να σκεφτείτε, θα κάνουμε την πράξη κατευθείαν: 2 ^14 x 300. Δηλαδή τα 300 κρούσματά μας, πολλαπλασιασμένα με το 2 εις την δεκάτη τετάρτη (που είναι οι μέρες που συνεχίζεται το ίδιο βιολί). Το 2^14 (δηλαδή το 2 πολλαπλασιασμένο με τον εαυτό του 14 φορές) δίνει 16384. Επί 300; Το τρομακτικό αποτέλεσμα είναι 4.915.200! Σχεδόν η μισή Ελλάδα θα είχε μολυνθεί σε δύο βδομάδες μέσα…
Αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς πόσοι νεκροί θα προέκυπταν από μια τέτοια εκατόμβη και γενικά τι θα γινόταν αν δεν παίρναμε περιοριστικά μέτρα. Γι’ αυτό ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ!
Περισσότερες πληροφορίες για την εκθετική αύξηση και την εκθετική συνάρτηση
για όσους αρέσκονται στα μαθηματικά, τα οποία χρησιμοποιεί πολύ η επιδημιολογία.
ΕΡΩΤΗΣΗ 27: Τι οδηγίες υπάρχουν για τις ευπαθείς ομάδες και τι πρέπει να προσέχουν;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 27: Θα δώσουμε τις συστάσεις και τις οδηγίες, όπως αυτές έχουν διατυπωθεί από τους αρμόδιους φορείς κατά νόσο (πχ Ελληνική Καρδιολογική Εταιρία, Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρία κ.ό.κ.) ώστε να μην μπερδευόμαστε. Κάποιες είναι ασφαλώς κοινές οδηγίες, όπως η ατομική υγιεινή, η αποφυγή συγχρωτισμού κτλ. Αλλά υπάρχουν και πολλές ειδικές.
ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΣΘΜΑ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ (ΖΑΧΑΡΟ, ΙΝΣΟΥΛΙΝΟΕΞΑΡΤΟΜΕΝΟΙ)
ΕΡΩΤΗΣΗ 28: Τι συμβαίνει τελικά με τα κλιματιστικά (air-conditions), παίζουν ρόλο στην εξάπλωση των ιών;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 28: Κάποιες αρχικές μελέτες, ειδικά στην Κίνα δεν απέδειξαν μετάδοση μέσω των κλιματιστικών. Ωστόσο μεταγενέστερη μελέτη, επίσης κινέζικη, διαπίστωσε πιθανή μετάδοση διότι ο θερμός αέρας των κλιματιστικών μπορεί να κάνει τα σταγονίδια να αιωρούνται περισσότερη ώρα.
Αυτό που ξέρουμε σίγουρα είναι ότι ο ιός μεταφέρεται με σταγονίδια από τον ασθενή στο αναπνευστικό σύστημα του υγιή. Τα σταγονίδια αυτά, ακόμα και τα μικρά είναι σχετικά βαριά και πέφτουν αμέσως στο πάτωμα ή τις επιφάνειες. Το ίδιο ισχύει αν υπάρχει κρύος αέρας στο δωμάτιο. Αν όμως υπάρχει ζεστός αέρας υπάρχει ο κίνδυνος αυτά να ανυψώνονται και να αιωρούνται για κάποιο διάστημα, κι εκεί υπάρχει η (ισχνή έστω) υποψία ότι μπορεί και να παρατείνεται ο χρόνος μετάδοσής τους. Συμπερασματικά τα κλιματιστικά δεν περιμένουμε να διευκολύνουν την μετάδοση του ιού, ειδικά το καλοκαίρι που θα είναι ρυθμισμένα στο κρύο. Ωστόσο στα κεντρικά συστήματα αερισμού υπάρχει και αυτός ο κίνδυνος. Υπάρχει επίσης ένα τέτοιο ενδεχόμενο για το ζεστό, οπότε καλό είναι να μην τα ανάβουμε σε χώρους όπου εισέρχονται άλλοι άνθρωποι (πχ δημόσιοι χώροι), αν δεν υπάρχει σοβαρός λόγος.
Άλλες προφυλάξεις για την λειτουργία των κλιματιστικών
Θα επανέλθουμε κάποια στιγμή με νέο άρθρο και κάποια χρήσιμα στατιστικά στοιχεία της νόσου, τόσο για την Ελλάδα, όσο και τον υπόλοιπο κόσμο. Μέχρι τότε οι παρατηρήσεις, ερωτήσεις και επισημάνσεις σας είναι ευπρόσδεκτες.