Πραγματοποιήθηκαν το Σάββατο 16 Αυγούστου 2014 στην Αίθουσα Τέχνης «Θεόδωρος Στάμος» (Πλατεία Μαρκά) τα εγκαίνια της Έκθεσης με θέμα το Λευκαδίτικο (Πορσάνικο) Μαχαίρι.

Η Έκθεση θα λειτουργήσει μέχρι τις 25 Αυγούστου και θα είναι ανοιχτή για το κοινό τις ώρες 10:00-13.00 και 19:00-23:00.

Προλογίζοντας την έκθεση ο κ. Σπύρος Σκλαβενίτης έκανε μια σύντομη αναφορά στην ιστορία των Λευκαδίτικων μαχαιριών που ξεκινάει από τα χρόνια των Ενετών. Η τέχνη εξελίχτηκε σε κάποια χωριά της Λευκάδας και έφτασε στην κορύφωσή της από τους τεχνίτες μαχαιροποιούς στον Πόρο, εξού και η ονομασία Πορσάνικο μαχαίρι, που καθιερώθηκε όμως να λέγεται αργότερα από τους ξένους που δεν γνώριζαν τον Πόρο Λευκαδίτικο μαχαίρι.

Φημολογείται ότι το πρώτο σπαθί του Όθωνα κατασκευάστηκε από μαχαιροποιό που έμενε στην πόλη της Λευκάδας, ενώ όπως ανέφερε ο κ. Σκλαβενίτης ο Πορσάνος Μαστροπάνος Κατωπόδης πρόσφερε ένα μαχαίρι στο βασιλιά Γεώργιο κατά την επίσκεψή του στη Λευκάδα. Προσωπικά έχουμε ακούσει ότι πορσάνικο ήταν και το μαχαίρι του αρχηγού του ΕΔΕΣ Ναπολέοντα Ζέρβα.

Το Πορσάνικο μαχαίρι έγινε γνωστό λόγω της ανθεκτικότητας του, της ευκαμψίας του, της δύναμής του, της διακόσμησής του αλλά και των στίχων που είχε γραμμένους πάνω του και τόνιζαν την λεβεντιά του κατόχου του.

Η τέχνη σταμάτησε στη Λευκάδα το 1936, όταν απαγορεύτηκε δια νόμου η οπλοφορία από τον Μεταξά. Οι τέσσερις τελευταίοι Λευκαδίτες μαχαιροποιοί αναγκάστηκαν να φύγουν για το Ξηρόμερο όπου άνθιζε η κτηνοτροφία και υπήρχε περισσότερη ζήτηση. Δεν έπαψε όμως ποτέ να φτιάχνονται μαχαίρια και στη Λευκάδα με τελευταίο μαχαιροποιό τον Σπύρο Αργυρό από τον Άγιο Ηλία.

Η τέχνη άρχισε να αναβιώνει όταν ήρθε μόνιμα στη Λευκάδα, μετά τη συνταξιοδότησή του, ο Τέλης Βλάχος (Ζλούμης) από την Καρυά, που είχε μάθει πιτσιρικάς την τέχνη από τον μαστρο-Σταύρο τον Κατωπόδη. Άρχισε να κατασκευάζει μαχαίρια και όταν του έγινε πρόταση να δείξει την τέχνη και σε άλλους εκκολαπτόμενους μαχαιροποιούς το δέχτηκε.

Ξεκίνησαν κάποια σεμινάρια με δάσκαλο τον Τέλη Βλάχο. Κάποιοι από τους μαθητές των σεμιναρίων εκείνων που είναι οι: Διονύσης Λάζαρης από το Πινακοχώρι (τηλ.: 6979404886), Σπυρογιάννης Ρομποτής (τηλ.: 6932101117), Στάθης Δ. Χαλικιόπουλος από τους Πηγαδησάνους (τηλ.: 6977894256) και Φίλιππος Πολίτης από τη Βασιλική (τηλ.: 26450 31864) εκθέτουν τα χειροποίητα μαχαίρια τους. Εκτίθενται ακόμη κάποια παλιά, όπως του μαχαιροποιού Σπύρου Αργυρού (Τσιπράκη), που βρίσκονται στην ιδιοκτησία του Σπύρου Σκλαβενίτη. Είδαμε επίσης ανάμεσα στα εκθέματα μεταξύ άλλων ένα παλιό ακονιστήρι μαχαιριών (Μασάτι), ιδιοκτησίας του Θωμά Μαλακάση (Μπαλωμένου).

Ολοκληρώνοντας ο κ. Σκλαβενίτης τόνισε ότι ο μέσος όρος των εργατοωρών για την κατασκευή ενός Λευκαδίτικου μαχαιριού ανέρχεται σε 40 περίπου, με τον περισσότερο χρόνο να καταναλώνεται στη σύνθεση, επισημαίνοντας ότι όλα τα μαχαίρια είναι χειροποίητα, κανένα δεν είναι ίδιο με το άλλο, αλλά μοναδικά αντίτυπα, γνήσια κομψοτεχνήματα και ως εκ τούτου η τιμή τους κυμαίνεται, ανάλογα τη δουλειά, από 500 έως 700 ευρώ. Συγκρίνοντας δε το Λευκαδίτικο μαχαίρι με το Κρητικό που αποφέρει, όπως είπε, αρκετό συνάλλαγμα, επισήμανε ότι το Λευκαδίτικο είναι ανώτερο ως προς την τεχνοτροπία από το Κρητικό. Τέλος, έκανε μνεία στη διπλωματική εργασία του Μάνθου Σταμούλη για τα Λευκαδίτικα μαχαίρια που εκπονήθηκε στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και τον τελευταίο μαχαιροποιό Παναγιώτη Ρηγάλο από το Ξηρόμερο, που είχε μάθει την τέχνη από τον Πορσάνο μαχαιροποιό Μαστροπάνο Κατωπόδη, προαναγγέλοντας μάλιστα ότι αναμένεται να κυκλοφορήσει σύντομα σε βιβλίο, εμπλουτισμένο με νέα στοιχεία, η εργασία αυτή.

Είχαμε επίσης την ευκαιρία να αλλάξουμε δυο κουβέντες με συγγενή του Μαστροπάνου Κατωπόδη, που πέθανε στη δεκαετία του ΄80, η οποία μας διαβεβαίωσε ότι σώζεται ακόμη το εργαστήριό του στον Πόρο και ότι τα δυο τελευταία μαχαίρια που είχε κάνει ήταν δώρα, εκ των οποίων το ένα στον εγγονό του που σώζεται, ενώ το άλλο έχει κλαπεί.

(Πηγή: Λευκαδίτικα Νέα)