Ο  έτσι κι αλλιώς πολυπράγμονας Αριστείδης Δάγλας είναι τελικά  «rolling stone»! Και ως γνωστόν, πέτρα που κυλά δεν χορταριάζει. Εκτός λοιπόν από την λαμπρή επαγγελματική και συνδικαλιστική του καριέρα, το περιοδικό των νοσηλευτών που εκδίδει, τα πολυπληθή συνέδρια που οργανώνει, ποτέ δεν σταμάτησε να διαβαζει και να ασχολείται με την λογοτεχνία.

Το αποτέλεσμα θα είναι απτό σε λίγο καιρό αφού ο εκδοτικός οίκος Α.Α.Λιβάνη αποφάσισε να εκδόσει 4 παραμύθια του Αριστείδη. Το ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι τα παραμύθια («Σταχτομάρω», «Ο Δεκατρής», «Η Μονάκριβη και η Λάμια» και «Τα παγανά») είναι διασκευές της Μεγανησιώτικης εκδοχής κλασικών ιστοριών! Ο Αριστείδης ευτύχησε να έχει στην εικονογράφηση των ιστοριών έναν εξαιρετικό καρτουνίστα, τον Κώστα Φραγκιαδάκη των Marvel Comics. Αυτές τις μέρες σε έκθεση κόμιξ στην Αθήνα έγιναν με επιτυχία και οι παρουσιάσεις των βινιετών που θα περιέχονται στα πρώτα βιβλία, δείγματα των οποίων παρουσιάζουμε στο ΜΤ.

Ζητήσαμε από τον Αριστείδη λίγα λόγια για την ιδέα του αυτή που θα λάβει σύντομα σάρκα και οστά αλλα και για την αξία των παραμυθιών στην εποχή μας. Παραθέτουμε αυτούσιες τις σκέψεις του νέου μας (και ομόσταβλού μου πια!) συγγραφέα:

«Τα παραμύθια, όπως όλοι μας τα γνωρίσαμε ως αναπόσπαστο κομμάτι της παιδικής μας ηλικίας, συντέλεσαν σε σημαντικό βαθμό στη σφυρηλάτηση της φαντασίας μας και μας έκαναν να νιώθουμε τη στιγμή της ακρόασης, μια πρωτοφανή ψυχική ανάταση και γαλήνη.

Γενικά, το παραμύθι στη χώρα μας είναι καταταγμένο στο περιθώριο της λογοτεχνικής μας παραγωγής, ίσως επειδή κυριαρχεί η λανθασμένη εντύπωση ότι απευθύνεται αποκλειστικά και μόνο σε παιδιά, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι η παιδαγωγική του αξία είναι πλέον κατοχυρωμένη σε όλες τις πρόσφατες παιδαγωγικές και ψυχολογικές μελέτες.

Η διάδοση του παραμυθιού, εξαιτίας του προφορικού του χαρακτήρα, άνθισε και ευδοκίμησε σε όλο τον κόσμο, χωρίς να αποτυπωθεί στο χαρτί για πολλούς αιώνες. Η αμφισημία της λέξης «παραμύθι» που ταυτόχρονα σημαίνει και ψέματα και αλήθεια, δε μείωσε καθόλου την αξία του.

Όποια και να είναι η ιστορία και η προέλευση των παραμυθιών, το αποτέλεσμα παραμένει σημαντικό: Η τέρψη και η δημιουργία πολύχρωμων συναισθημάτων στον ακροατή, μέχρι την τελική κάθαρση ή σπανιότερα την απρόσμενη θλίψη.

Κοινή παραδοχή, αποτελεί το γεγονός ότι τα παραμύθια έχουν κάποια παγκόσμια χαρακτηριστικά, που στοιχειοθετούν τον τελετουργικό τους χαρακτήρα: Το θαύμα είναι κάτι το αναμενόμενο, η δύναμη της ομορφιάς είναι ακατανίκητη, η αγάπη είναι κυρίαρχη αξία, ο χρόνος μπορεί να παγώνει και να μην  επιδρά δυσμενώς στους πρωταγωνιστές, οι κακοί του μύθου, όπως γίγαντες, δράκοντες και μάγισσες έχουν τρωτά σημεία που τελικά τους οδηγούν στην ήττα και άλλα στοιχεία που διέπουν τη δομή όλων των παραμυθιών διαχρονικά.

Όπως και να’ χει, όποιος επιχειρήσει να ανακαλύψει την πατρότητα των παραμυθιών, μάλλον θα χάσει το χρόνο του, αφενός γιατί δεν έχει καμία απολύτως σημασία και αφετέρου γιατί οι αφηγήσεις αυτές, έχουν ζυμωθεί τόσο έντονα με το πέρασμά τους από στόμα σε στόμα, που διαπιστώνουμε ότι έχουν τροποποιηθεί ή διαφοροποιηθεί, ακόμα και μέσα στα όρια ενός χωριού της ελληνικής υπαίθρου, παρότι το παραμύθι προέρχεται από τη Βόρεια Ευρώπη ή την Ινδία. Για παράδειγμα, η Σταχτομάρω, ένα από τα παραμύθια μας, συναντιέται σε διαφορετικές παραλλαγές  ακόμα και μέσα στα μικρά όρια του Μεγανησίου.

Τα βασικά στοιχεία λοιπόν των παραμυθιών, η υπερβολή, το αναπάντεχο, τα προσωποποιημένα στοιχεία της φύσης, οι φρικιαστικές και τρομερές φιγούρες του άλλου κόσμου, η δύναμη της μαγείας, η αδυσώπητη μοίρα, ο άτρωτος  ήρωας, οι μεταμορφώσεις, τα πάθη των ηρώων και τα ανύπαρκτα όρια μεταξύ φυσικού και αφύσικου, είναι κοινά για όλους τους λαούς και προσαρμόζονται ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες των κοινωνιών και της εποχής όπου εκτυλίσσονται.

Το στοιχείο όμως που κυριαρχεί και χρήζει ιδιαίτερου σχολιασμού, είναι η βία. Η ωμή, απροκάλυπτη και σοκαριστική βία που πολλές φορές φτάνει τα όρια της μητροκτονίας, της παιδοκτονίας, της ανθρωποφαγίας, του κανιβαλισμού και της κυνικής δολοφονίας, πλαισιώνοντας ενίοτε διαστροφικές εκτροπές σα την αιμομιξία, προερχόμενες κατευθείαν από τη μήτρα της μυθολογίας και του πολυτάραχου βίου των θεών και των ανθρώπων.

Ενώ λοιπόν στο μύθο, όλες οι παραπάνω ανομολόγητες πράξεις δένουν υπέροχα και δε τις επικρίνουμε γιατί ενδόμυχα δεχόμαστε ότι διαθέτουν μια κοσμογονική δύναμη, στο παραμύθι, τέτοια φαινόμενα δε τα ανεχόμαστε. Και είναι λογικό.

Στα μεγανησιώτικα παραμύθια λοιπόν, οι βίαιες σκηνές που υπήρχαν στον αρχικό μύθο διασκευάστηκαν, ώστε να γίνουν αποδεκτές από την παιδική ψυχή, μιας και το ζητούμενο είναι η τέρψη και όχι η λαογραφική αποτύπωση των αφηγήσεων.

Τα παραμύθια μας, διασκευασμένα εκ βάθρων, προς το παρόν, είναι τέσσερα.

Η Σταχτομάρω, μια παραλλαγή της Βορειοευρωπαϊκής Σταχτοπούτας αλλά με εντελώς διαφορετική πλοκή και εικόνες, ο Δεκατρής που θυμίζει κάτι από Κοντορεβιθούλη αναφορικά με τη σωματική του αδυναμία, αλλά τη νοητική του υπεροχή έναντι των άλλων μελών της παρέας, με εντελώς διαφορετική υπόθεση και σκοπό, η Μονάκριβη και η Λάμια, μια ευρύτατη διασκευή της Λάμιας με πολλά καινούργια υπερφυσικά στοιχεία και δυνατές εικόνες δράσης και τα Παγανά, ένα παραμύθι που γράφτηκε βάσει των δοξασιών των μεγανησιωτών για το δωδεκάημερο και την εμφάνιση των παγανών ή καλικατζάρων στην επιφάνεια της γης.

Τα δυο πρώτα είναι ήδη εικονογραφημένα, από τον εξαιρετικό σκιτσογράφο Κώστα Φραγκιαδάκη και το τρίτο οσονούπω ολοκληρώνεται κι αυτό εικαστικά. Τα παγανά θα εικονογραφηθούν στις αρχές του Φθινοπώρου, ώστε τις μέρες των Χριστουγέννων να είναι έτοιμο.

Η εικονογράφηση είναι εξαντλητική, με παραστάσεις που έγιναν εξολοκλήρου στο χέρι και τυπώνονται στο κείμενο σε μορφή δισέλιδων σαλονιών, δίνοντας στον αναγνώστη την αίσθηση της δράσης και της εκ του σύνεγγυς παρακολούθησης της πλοκής του μύθου. 

Τα μεγανησιώτικα παραμύθια, αποτελούν μια προσπάθεια, αρκετά χρονοβόρα και απαιτητική, που όμως χάρη στην άψογη συνεργασία μας με τον Κώστα το Φραγκιαδάκη, σύντομα θα εκδοθούν από τις εκδόσεις Λιβάνη και ελπίζουμε να αρέσουν κυρίως στα παιδιά, μα και στους μεγάλους».

Από την μεριά μου να ευχηθώ στον αδελφικό φίλο Αριστείδη καλοτάξιδα! Είμαι σίγουρος ότι θα ενθουσιάσουν τα παιδιά, αλλά και ότι θα επιστρέψουν εμάς τους μεγαλύτερους σε κείνη την νοσταλγική εποχή που ακούγαμε τα συγκλονιστικά αυτά παραμύθια από το στόμα των γιαγιάδων μας και υπό το ατμοσφαιρικό φως της λάμπας πετρελαίου! Αδημονώ!