Κυκλοφόρησε στο τέλος του 2013 ο 12ος τόμος της επιστημονικής περιοδικής έκδοσης της ΕΛΜ, που είναι και το 63ο βιβλίο της. Στα περιεχόμενα του τόμου ο αναγνώστης θα βρει σημαντικές επιστημονικές συμβολές στη μελέτη του λευκαδίτικου παρελθόντος, που είναι καρποί του ερευνητικού και του συγγραφικού μόχθου Λευκαδίων και άλλων μελετητών της λευκαδίτικης ιστορίας. Η επιστημονική και η εκδοτική της επιμέλεια είναι έργο της συντακτικής επιτροπής και του επιμελητή της αλλά η δαπάνη της έκδοσης, που καθυστερούσε για οικονομικούς λόγους, καλύφθηκε με χορηγία του φίλου της ΕΛΜ Βασίλη Θ. Γαζή και έκτακτες ευγενικές συνεισφορές μελών και φίλων της ΕΛΜ, σε καιρούς δύσκολους.

Δώδεκα μελέτες δημοσιεύονται στο πρώτο και μεγαλύτερο μέρος του τόμου. Η πρώτη μελέτη εξετάζει την πιθανή μορφολογία της περιοχής μεταξύ της βορειοανατολικής Λευκάδας και της Ακαρνανίας από τα μυκηναϊκά χρόνια ώς τη ρωμαιοκρατία με βάση τις μαρτυρίες των αρχαιοελληνικών και λατινικών κειμένων και την καλή επιτόπια παρατήρηση και γνώση του συγγραφέα της Πάνου Γ. Ροντογιάννη (1911-1996). Ακολουθούν δύο μελέτες για την εποχή της Βενετοκρατίας: Στις μέρες της φοβερής πανώλης του 1743 και τη μέριμνα των αρχών να περιορίσουν το κακό με τη συγκέντρωση και την απολύμανση των κινητών πραγμάτων κάθε νοικοκυριού και με τη διαφορετική ανταπόκριση των κατοίκων (Ευτυχία Δ. Λιάτα). Η άλλη μελέτη ξεκινά από την παρουσίαση του μοναδικού γνωστού αντιτύπου (Συλλογή Αντώνη Ν. Σολδάτου) της έντυπης Συλλογής υμνητικών κειμένων για τον Βενετό προνοητή Λευκάδας (1747-1750) που έγραψαν Βενετοί και Λευκαδίτες στο τέλος της θητείας του και εκδόθηκε στη Βενετία το 1750. Τα περισσότερα κείμενα αναδεικνύονται και ως μαρτυρίες εγκωμιαστικές για τον αξιωματούχο αλλά και την ίδια τη Βενετία, καλλιεργώντας τον μύθο και τη δόξα της αλλά και υπενθυμίζοντας τη συμμετοχή της Λευκάδας και των ντόπιων αξιωματούχων σε αυτή τη δόξα (Σωτήρης Κουτμάνης). Οι συγγενικές σχέσεις ζωγράφων της Επτανησιακής Σχολής στη Λευκάδα του 18ου και του 19ου αιώνα, με προεκτάσεις ώς το σήμερα, εξετάζονται στη μελέτη της Ντενίζ-Χλόης Αλεβίζου. Ο διάκονος Ιωαννίκιος Γ. Ζαμπέλης δημοσιεύει μελέτη του με πολλά τεκμήρια για τους ναούς και τον κλήρο στην ύπαιθρο Λευκάδα, ως μια σπουδή της τοπικής εκκλησιαστικής ιστορίας, στηριγμένη σε δύο άγνωστες λεπτομέρειες επιθεωρήσεις των ναών, του 1882 και του 1892, οργανωμένες από τη Μητρόπολη Λευκάδας.

Πλούσια είναι η προσφορά του τόμου στη μελέτη της ζωής και του έργου του Άγγελου και της Εύας Σικελιανού. Ο Κώστας Τσιαμπάος δημοσιεύει μελέτη για το Δελφικό Κέντρο του Σικελιανού, ως μια ουτοπική κοινότητα. Η Ευθαλία Παπαδάκη ερεύνησε τη «φιλελληνική» δραστηριότητα της Εύας Πάλμερ-Σικελιανού και τις συνέπειές της κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Αμερική. Η Βιβέτ Τσαρλαμπά-Κακλαμάνη εκδίδει και σχολιάζει δύο κείμενα-μαρτυρίες του 1984 του Τάσου Κατσή (1903-1987) με τις αναμνήσεις των ψαράδων για τον Άγγελο και την Εύα στο νησάκι του Άϊ Νικόλα (1902-1910). Ο κύκλος κλείνει με τη σχολιασμένη έκδοση εννιά επιστολών (1928-1933) του Άγγελου στον φίλο του Σπύρο Γεράσιμου Σουμίλα από την Μάρθα Σουμίλα-Σαμπατακάκη, τον Αγησίλαο Σουμίλα και τον Νίκο Κ. Κατηφόρη.

Στον Λευκαδίτη γιατρό της Βενετίας Γρηγόριο Σ. Σταμπόγλη (1886-1973) αναφέρεται η μελέτη της Ευσταθίας Πολίτη με ενδιαφέροντα στοιχεία και επισημάνσεις για τις σπουδές και τη σταδιοδρομία του. Ο Γεώργιος Π. Ροντογιάννης (1945-20.6.2013) δεν πρόλαβε να δει τυπωμένη τη μελέτη του: «Πάνου Γ. Ροντογιάννη (1911-1996), Λόγος για τους υπέρ Πατρίδος πεσόντας (Τσουκαλάδες Λευκάδος, 13 Φεβρουαρίου 1949)», μια σημαντική συμβολή στη βιογραφία του Π.Γ. Ροντογιάννη και στην πορεία του κατά τη φοβερή δεκαετία 1940-1949 στην Πιερία και τη Λευκάδα. Η Παρασκευή Κοψιδά-Βρεττού δημοσιεύει τη μελέτη «Λαϊκός πολιτισμός: μεταξύ αυθεντικότητας και φολκλορικής αναπαράστασης. Ο «Σύλλογος Αγροτοπαίδων Απόλλων Καρυάς», στηριγμένη σε προφορικές και αρχειακές μαρτυρίες.

Στην ενότητα «Προσεγγίσεις» του τόμου ο Τριαντάφυλλος Ε. Σκλαβενίτης δημοσιεύει την παρέμβασή του στη συζήτηση που έγινε στο Θ΄ Πανιόνιο Συνέδριο, Παξοί 2010, για το πώς πρέπει να οργανώνονται τα Πανιόνια Συνέδρια, με βάση την εμπειρία και τις θέσεις που διαμόρφωσε ως μέλος των επιστημονικών επιτροπών οργάνωσης του Ζ΄ Πανιονίου Συνεδρίου, Λευκάδα 2002 και του Θ΄ Πανιονίου Συνεδρίου, αλλά και των άλλων, που ήταν σύνεδρος και αναγνώστης των Πρακτικών τους.

Στην ενότητα «Μαρτυρίες» ο Νίκος Βαγενάς καταθέτει τη μοναδική του περιγραφή του παιγνιδιού «Τ’ αμπαλί» στο καφενείο «Στου Πάλα» της πόλης της Λευκάδας. Θησαυρίζει και σχεδιάζει, ως αφοσιωμένος αυτόπτης, τις τεχνικές λεπτομέρειες του παιγνιδιού, αλλά το σπουδαιότερο καταθέτει ανθρωπολογικές προσεγγίσεις των δρώμενων που αναπαριστούν και εκφράζουν πτυχές του ψυχικού κόσμου των παικτών αλλά και των θεατών και τελικά της λευκαδίτικης ζωής.

Οι ομιλίες σε τρεις εκδηλώσεις της ΕΛΜ δημοσιεύονται στην ενότητα «Εκδηλώσεις». Τιμητική εκδήλωση για τον Μουσικολόγο Μάρκο Φ. Δραγούμη (Ομιλίες: Πρόεδρος της ΕΛΜ Θωμάς Π. Κατωπόδης (1948-10.9.2013), Θανάσης Μωραΐτης, Λεωνίδας Εμπειρίκος). Παρουσίαση του δίτομου βιβλίου του Χρίστου Σπ. Σολδάτου για τον Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο (1815-1881) με ομιλίες των Β. Τσαρλαμπά-Κακλαμάνη, Σπύρου Ι. Ασδραχά και Σάββα Σπέντζα. Παρουσίαση του βιβλίου του Δημητρίου Χ. Σκλαβενίτη, Φιλολογικά και Λευκαδίτικα με ομιλητές: Αναστάσιος Στέφος, Β. Τσαρλαμπά-Κακλαμάνη, Ανθούλα Δανιήλ, Τριαντάφυλλος Ε. Σκλαβενίτης, Ελένη Λάππα-Οικονόμου.

Στην ενότητα «Βιβλιοπαρουσιάσεις-Βιβλιοκρισίες» παρουσιάζονται και κρίνονται έξι λευκαδίτικα βιβλία: του Δημήτρη Σπ. Τσερέ, Η Μέση Εκπαίδευση στη Λευκάδα 1829-1929, (Τριαντάφυλλος Ε. Σκλαβενίτης, Σπύρος Ι. Ασδραχάς, Γιάννης Κόκκωνας), του Δ. Χ. Σκλαβενίτη, Φιλολογικά και Λευκαδίτικα (Ευσταθία Πολίτη), τα Πρακτικά του Συνεδρίου, Τα Μοναστήρια της Λευκάδας (Αντωνία Δ. Καρτζή-Τζαβίδη), του Φίλιππου Π. Λάζαρη, Μια φορά κι έναν καιρό… Πεζά, Ποιήματα, Τοπωνύμια Λαζαράτων (Τ.Ε. Σκλαβενίτης, Δ. Σπ. Τσερές), τα Πρακτικά ΙΕ΄ Συμποσίου ΕΛΜ, Δρόμοι και παράδρομοι της τοπικής ιστορίας (Τ.Ε. Σκλαβενίτης) και του Νίκου Γ. Σβορώνου, Μελετήματα για τη Λευκάδα και τους Λευκαδίτες (Κώστας Γ. Τσικνάκης).

Ο τόμος κλείνει με το καθιερωμένο λεπτομερές Χρονικό της ΕΛΜ (2009-2011) και τον αναλυτικό τιμοκατάλογο των 63 εκδόσεων της ΕΛΜ (1971-2013).

Για ένα σύντομο υπόμνημα σχετικά με  το έργο της ΕΛΜ από το έτος 1970 έως το 2013 κάντε κλικ εδώ