Για το μουσείο ιστορικής διαδρομής του Μεγανησίου, επιλέχθηκε το κτήριο του παλιού δημοτικού Σπαρτοχωρίου.

Συζητώντας με την μελετητική ομάδα για την ανακαίνιση του,  οδηγηθήκαμε στις ιστορικές καταβολές του κτηρίου.

Σημαντικό ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει και η σύντομη ιστορική αναφορά, όπως μας έδειξε μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο, για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα, στην νεότερη ιστορία της.

Ρήγας Φεραίος: «Η πατρίς πρέπει να κάμει σχολεία σε όλα τα χωριά. Εκ των γραμμάτων γεννάται η προκοπή, με την οποία λάμπουν τα ελεύθερα έθνη».

Αδαμάντιος Κοραής: «Κάμετε σχολεία».

Νόμος ΒΤΜΘ΄ του 1895, πρώτο κρατικό πρόγραμμα ανέγερσης σχολικών κτιρίων (πρόγραμμα Καλλία). Τέθηκε σε εφαρμογή το 1898.

1895-1910 xτίζονται 358 δημοτικά σχολεία σε όλη τη χώρα με χρηματοδότηση Ανδρέα Συγγρού, σε νεοκλασικές τυπολογίες που είχε συντάξει ο Δημήτριος Καλλίας, νομομηχανικός του Υπουργείου Εσωτερικών. Τα περισσότερα από αυτά υπάρχουν ακόμα και είναι διατηρητέα. Την χρονική αυτή περίοδο τοποθετείται η κατασκευή του παλιού δημοτικού Σπαρτοχωρίου, που είναι ένα από αυτά  αλλά και του Κατωμερίου, το οποίο δυστυχώς κατεδαφίστηκε.

Με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1895 αλλάζει ριζικά η μορφή του Σχολείου. Για πρώτη φορά ιδρύονται νηπιαγωγεία 2 ετών, εισάγεται ο θεσμός του Επιθεωρητή, καθιερώνεται η μονιμότητα των δασκάλων και γίνονται παρεμβάσεις για την εκπαίδευση των κοριτσιών. Το Δημοτικό είναι τετρατάξιο και παράλληλα υπάρχει το Γραμματοδιδασκαλείο (4 έως 6 χρόνια) και το πλήρες εξατάξιο Δημοτικό. Η επόμενη βαθμίδα είναι το τριτάξιο Ελληνικό Σχολείο και στην συνέχεια το Διδασκαλείο (4 χρόνια) ή το Γυμνάσιο (4 χρόνια) για τα οποία όμως απαιτούνται εξετάσεις.

Το Δημοτικό Σχολείο ονομάστηκε «Δημοτικό», επειδή τα πρώτα σχολεία ήταν των τότε Δήμων.

Το 1910 ο σχεδιασμός των σχολικών κτιρίων περνά στο Υπουργείο Παιδείας.

Μέχρι το 1920 κτίζονται 460 περίπου σχολεία (σε σύνολο 3.732) σε όλη την Ελλάδα.

Το 1920 το κράτος αναλαμβάνει την μισθοδοσία των δασκάλων και τα λειτουργικά έξοδα των σχολείων, απαλλάσσοντας έτσι Δήμους και δημότες από ένα δυσβάσταχτο βάρος.

Το δεύτερο μεγάλο πρόγραμμα είναι αυτό του 1929 επί υπουργίας Γεωργίου Παπανδρέου και πρωθυπουργίας Ελευθερίου Βενιζέλου.

Στην μεταρρύθμιση του 1976/77 καθιερώνεται η Δημοτική γλώσσα, η εργασία στα σχολεία το 1981 γίνεται πενθήμερη και το 1983 καταργείται ο θεσμός του Επιθεωρητή. Το 1982 καθιερώνεται το μονοτονικό σύστημα και οι σχολές δασκάλων και νηπιαγωγών γίνονται ανώτατες.

Ο Νομομηχανικός  Δ. Καλλίας.

Στις 10-12-1893 η Ελλάδα πτωχεύει. Μέσα σε αυτό το ζοφερό οικονομικοκοινωνικό κλίμα, γίνεται από την πολιτεία η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας οργανωμένων σχολικών κτιρίων. Με το Β.Δ. της 17-5-1894 «Περί του τρόπου κατασκευής των σχολείων» καθορίζονται για πρώτη φορά προδιαγραφές και δίνονται αρχιτεκτονικές μορφές σχολείων. Το Β.Δ. βασίζεται κυρίως στην εργασία του Νομομηχανικού Δ. Καλλία. Ο καταγόμενος από την Χαλκίδα Δ. Καλλίας μετά την αποφοίτησή του από την σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, συνεχίζει τις σπουδές του στο πεδίο του Πολιτικού Μηχανικού στην Γάνδη του Βελγίου. Επιστρέφοντας στην Αθήνα κατατάσσεται στο « Σώμα Πολιτικών Μηχανικών» του Υπουργ. Δημοσίων Έργων και γρήγορα φθάνει στην κορυφή της ιεραρχίας της Υπηρεσίας. Σαν Νομομηχανικός ο Δ. Καλλίας μελετά 4 τύπους Δημοτικών σχολείων, με αρχιτεκτονική μορφή επηρεασμένη έντονα από τον γερμανικό νεοκλασικισμό, που εγκρίνονται στις 20-4-1898 από τον Υπουργό Παιδείας Α. Ράλλη. Οι επιφάνειες και οι διαστάσεις των αιθουσών και των κοινόχρηστων χώρων του σχολείου, ακολουθούν τις προδιαγραφές που είχαν καθιερωθεί ήδη σε άλλες προηγμένες χώρες. Με τα σχέδια του Δ. Καλλία κατασκευάζονται από το 1895 έως το 1910 περίπου 360 καλαίσθητα και σύγχρονα σχολικά κτίρια σε όλη την Ελλάδα, κυρίως με δαπάνες του Ανδρέα Συγγρού (1828 -1899) του κληροδοτήματός του και άλλων.

ΦΩΤΟ 1: Σχέδιο του Δ. Καλλία μονοταξίου δημοτικού.

ΦΩΤΟ 2: Το παλιό δημοτικό σχολείο Σπαρτοχωρίου σήμερα.

ΦΩΤΟ 3:  Η πρόταση ανακαίνισης του παλιού δημοτικού Σπαρτοχωρίου. Περισσότερες πληροφορίες για την ανακαίνιση του σχολείου μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του Δήμου.