Η κρίση μπορεί να γίνει ευκαιρία για το Νησί μας. Να οδηγήσουμε την κοινωνία μας σε καλύτερες μέρες

ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ

Η κρίση μπορεί να γίνει ευκαιρία για το Νησί μας

Να οδηγήσουμε την κοινωνία μας σε καλύτερες μέρες

Σε μια εποχή πολυεπίπεδης κρίσης, ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι αυτός, που καλείται να στηρίξει την κοινωνική συνοχή, να ενθαρρύνει την τοπική κοινωνία και να δώσει μια νέα αναπτυξιακή κατεύθυνση.

Το Μεγανήσι, για πολλούς λόγους, δεν βιώνει σήμερα το μέγεθος της  κρίσης των αστικών κέντρων. Δεν μας διαφεύγει όμως, ότι το Μεγανήσι δεν μπορεί να μείνει έξω από την κρίση και ότι κάθε χρόνος θα είναι χειρότερος από τον προηγούμενο. Έχουμε λοιπόν την υποχρέωση να δούμε το πρόβλημα που έρχεται και να πάρουμε τα απαραίτητα μέτρα.

Είναι ευκαιρία να επανατοποθετηθούμε σε κρίσιμα θέματα, να αναθεωρήσουμε και να απαλλαγούμε από ξεπερασμένες αναπτυξιακές αντιλήψεις. Κυρίως όμως, να συζητήσουμε για ένα νέο αειφορικό μοντέλο ανάπτυξης του Νησιού μας. Όχι ότι αυτό δεν το είχαμε πάντα στο μυαλό μας. Προφανώς το είχαμε, αφού το επιλέξαμε στα πλαίσια της πρώτης φάσης του ΣΧΟΟΑΠ και αποτελούσε το πλαίσιο των επιλογών και των προτεραιοτήτων μας. Αυτό καθόρισε τις δράσεις μας, τα  έργα περιβάλλοντος και πολιτισμού, όπως και την ενθάρρυνση του πρωτογενούς τομέα.

Δεν μας διαφεύγει όμως, ότι αυτό το αειφορικό μοντέλο, στην πραγματικότητα αποτελεί μειοψηφική αντίληψη στην τοπική κοινωνία, αφού δίπλα της φαντάζουν ιδιαίτερα, περιοχές με έντονη τουριστική ανάπτυξη. Όπως και το ότι στην σημερινή Ελλάδα, δεν συναντάς τέτοια αειφορικά μοντέλα. Συναντάς όμως νησιά και κοινωνίες, που κάνουν και έχουν κατακτήσει σημαντικά πράγματα.

Γι’ αυτό από την μεριά μας, δεν απαιτείται απλά η κατάθεση ενός πλαισίου αρχών, κάτι εξάλλου που ήδη έχουμε καταθέσει στη Μεγανησιώτικη κοινωνία. Απαιτείται συζήτηση πάνω σε εξειδικευμένα σχέδια και πολιτικές, πάνω σε καινοτόμες δράσεις  και επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, που θα στηρίζονται στην ευρύτερη κοινωνική συναίνεση και συνεργασία.

Είναι ευκαιρία να δούμε ότι η τοπική μας ανάπτυξη δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά σε ένα ξεπερασμένο, ακόμα και  από τις αγορές τουριστικό μοντέλο. Ο ανειδίκευτος, ο χαμηλά αμειβόμενος  και προφανώς ανασφάλιστος υπάλληλος, οι επιχειρήσεις που ανοίγουν και κλείνουν για ένα ή δύο μήνες, η προσήλωση στο μαζικό τουρισμό, η έλλειψη επιχειρηματικότητας στην μεταποίηση και το δευτερογενή τομέα,  η έλλειψη καινοτόμων επιχειρήσεων, η παντελής έλλειψη ντόπιων προϊόντων, το ότι σε κάθε χωράφι φανταζόμαστε και ένα ξενοδοχείο και άλλα πολλά, είναι μερικές μόνο από τις στρεβλώσεις του μοντέλου που βιώνουμε. Είναι το μοντέλο που οδηγεί σε μερικώς απασχολούμενες κοινωνίες και προφανώς ανενεργές.

Η κρίση, μπορεί να παίξει το ρόλο του καταλύτη για να τολμήσουμε ένα διαφορετικό μοντέλο. Να ενθαρρύνουμε την κοινωνία και ιδιαίτερα τους νέους Μεγανησιώτες, πολλοί από αυτούς ζουν στα αστικά κέντρα σε δύσκολες συνθήκες, να τολμήσουν να επενδύσουν στο Μεγανήσι. Σήμερα αυτή η προσπάθεια είναι περισσότερο επίκαιρη από ποτέ και ανοίγει μια μεγάλη ευκαιρία για τον τόπο μας, με μια βασική προϋπόθεση, ότι η τοπική ανάπτυξη ταυτίζεται με την τοπική συναίνεση.

ΕΝΑ ΝΕΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

Για ένα μικρό νησί, όπως το δικό μας, το αναπτυξιακό του μοντέλο πρέπει να στοχεύει σε ένα ποιοτικό και  πράσινο νησί, ίσων ευκαιριών. Αυτό το μοντέλο στηρίζεται σε τρεις βασικούς και αλληλένδετους πυλώνες: Τον τουρισμό, τον πολιτισμό, και τον πρωτογενή τομέα, με εμπλοκή άμεσα και έμμεσα πολλών παραγωγικών επιπέδων, πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα. Δημιουργείται έτσι η  συνέργια και των τριων για την προβολή και παροχή ποιοτικών προϊόντων και υπηρεσιών. Δημιουργεί συνθήκες για αύξηση της απασχόλησης, καλλιεργεί και προβάλλει την αξία του Λαϊκού Πολιτισμού.

Οπότε ο τουρισμός, έτσι δεν αποτελεί μονοκαλλιέργεια, αλλά μια συνιστώσα, ίσως την σημαντικότερη, που όμως υποβοηθά και όλες τις άλλες παραγωγικές διαδικασίες μέσα από τη ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας.  Βασικό εργαλείο είναι η δημιουργία τοπικών ταυτοτήτων στα προϊόντα μας, βασισμένων σε στοιχεία καθαρά τοπικά και παραδοσιακά.

Για το νησί μας, πέρα από την γενική θεώρηση αρχών και στόχων, μπορούμε ενδεικτικά να δούμε:

Την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Τα μουσεία, το περιπατητικό δίκτυο που θα συνδέει τα σημεία ενδιαφέροντος του Μεγανησιού, οι γαιόχωροι,  οι βιότοποι, οι δομές νερού, οι αρχαιολογικοί χώροι, τα σπήλαια, δημιουργούν προϋποθέσεις για την ανάπτυξη μιας νέας επιχειρηματικότητας. Όπως επίσης το θαλάσσιο περιβάλλον, με δράσεις στην ιστιοπλοΐα, την κατάδυση και την υποβρύχια φωτογράφιση.

Το Μεγανήσι παράγει λάδι, κρασί, γάλα, αρωματικά φυτά, και βέβαια τα ψάρια. Μπορούμε να δούμε την τυποποίηση και τα παράγωγα αυτών των προϊόντων με υψηλή προστιθέμενη αξία, τα οποία θα διατίθενται και θα καλύπτουν σε ποσοστό πάνω από το 50% τις ανάγκες της εγχώριας τουριστικής αγοράς. Ο αγροτουρισμός και ο αλιευτικός τουρισμός ανοίγουν νέους επιχειρηματικούς τομείς. Το κέντημα και τα παραδοσιακά γλυκά μπορούν να συμβάλουν στην γυναικεία επιχειρηματικότητα.  Βασικό εργαλείο και προϋπόθεση είναι το τοπικό σύμφωνο ποιότητας και η Μεγανησιώτικη κουζίνα.

Η ανακύκλωση των απορριμμάτων, της κοπριάς και άλλων υλικών, δίνει επίσης τη δυνατότητα μιας άλλης επιχειρηματικότητας, η οποία μπορεί να συνδέεται με την πράσινη ενέργεια, τις μεταφορές και τη μεταποίηση.

Για όλα αυτά, που ενδεικτικά ανέφερα παραπάνω για το Μεγανήσι, ίσως να υπάρχουν ενστάσεις, αφού δεν παραγνωρίζουμε τις εξής παραμέτρους:

Πρώτη, η έλλειψη τεχνογνωσίας και ανθρώπινου δυναμικού.

Δεύτερη, το δύσκολο χρηματοπιστωτικό περιβάλλον για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.

Τρίτη, το έλλειμμα κεντρικών πολιτικών, που θα ενθάρρυναν και θα έδιναν κίνητρα,  όπως και τον περιορισμένο θεσμικό ρόλο που επιτρέπεται στο Δήμο, ως φορέας συντονισμού και ενθάρρυνσης.

Παρόλα αυτά, πίστη μου είναι ότι πρέπει να το τολμήσουμε. Αν συμφωνήσουμε σε ένα τέτοιο αναπτυξιακό μοντέλο, που πολύ συνοπτικά αναφέρθηκα, μπορούμε να ανοίξουμε και την κουβέντα για την Β φάση του ΣΧΟΟΑΠ, ώστε να θεσμοθετήσουμε και να κατοχυρώσουμε τους αναπτυξιακούς μας κανόνες, τις χρήσεις γης και τον πολεοδομικό μας σχεδιασμό.

Στα πλαίσια αυτά, ο Δήμος ξεκινά δύο σημαντικές πρωτοβουλίες.

Πρώτο. Οργανώνει αρχές του επόμενου έτους ημερίδα, προκειμένου να αναλυθεί και να συζητηθεί το παραπάνω προτεινόμενο αναπτυξιακό πλαίσιο για το Μεγανήσι.

Δεύτερο. Ξεκινάει την προσπάθεια ίδρυσης και λειτουργίας Κέντρου δια Βίου Μάθησης, μέσα από το οποίο στοχεύουμε να επιμορφώσουμε και να μεταφέρουμε  τεχνογνωσία.

Οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες μας αυτές δεν είναι στατικές αλλά δυναμικές. Αυτό σημαίνει ότι θα εξελίσσονται και θα εμπλουτίζονται  μέσα από συναντήσεις του Δημάρχου με τις οικονομικά ενεργές κοινωνικές ομάδες και κυρίως με τους νέους του Μεγανησιού και της Αθήνας.

Μπορούμε να ξεπεράσουμε τις οικονομικές δυσκολίες και τα ξεπερασμένα θεσμικά πλαίσια στη βάση της συναίνεσης και των κοινών στόχων. Είναι ανάγκη να φύγουμε από την εσωστρέφεια και να πάψουμε να αναλωνόμαστε με μίζερα, στερεότυπα και ανούσια ζητήματα.  Σήμερα και κάτω από τις δύσκολες  για όλους μας πολιτικές και οικονομικές συνθήκες, μπορούμε να κάνουμε το άλμα μπροστά.

Στο Λευκαδίτικο τύπο, ο Ν. Κονδυλάτος, επικαλείται τη θεωρία του γνωστού γεωγράφου-βιολόγου Jared Diamond (COLLAPSE How the Societies choose to fail or succeed – Viking Penguin 2005) σύμφωνα με την οποία υπάρχουν κοινωνίες που:
1. Δεν καταφέρνουν να προβλέψουν το πρόβλημα πριν αυτό εμφανιστεί.
2. Όταν εμφανιστεί το πρόβλημα μπορεί να μην το αντιληφθούν καν.
3. Ακόμη και αν αντιληφθούν το πρόβλημα δεν κάνουν τίποτα για να το λύσουν.
4. Ακόμη και αν το προβλέψουν, ακόμη και αν πάρουν μέτρα, δεν κατορθώνουν να το λύσουν.

Προσωπικά πιστεύω, ότι μπορούμε και είναι στο χέρι μας να δούμε το πρόβλημα, να ενεργοποιήσουμε την κοινωνία μας και να την οδηγήσουμε με ασφάλεια σε καλύτερες μέρες.

Μεγανήσι 16 Νοέμβρη 2012

                                                               Ευστάθιος Ζαβιτσάνος

                                                                      Δήμαρχος Μεγανησίου

Πηγή: Δήμος Μεγανησίου