της Λίντας Παπαγαλάνη

Το βιβλίο του Fritz Berger «Λευκάδα. Ένα ταξίδι στο χρόνο» είναι μια πρόταση γνωριμίας ενός τόπου. Με φωτογραφίες και κείμενα μας καλεί σε μια αναστοχαστική διαδρομή μετά την δεκαετία του ’60 στην καθημερινότητα της Νότιας, κυρίως, Λευκάδας. Στιγμές χαμηλότονες, απλές που κυλούν ανάμεσα στην γη και στους ανθρώπους. το χαμόγελο της σποράς, τον κόπο του θερισμού, τη ραστώνη του μεσημεριού, τη χαρά της συντροφικότητας, το βάρος του κόπου. Πρόσωπα χαραγμένα βαθιά σαν τα βουνά ολόγυρα, μάτια σιωπηλά, μοναχικά, αυτάρκη σ’ ένα σύμπαν ζωής που ο Fritz Berger δεν το προσπερνά. Με βλέμμα εσωτερικά έτοιμο να αναζητά και να αναγνωρίζει την αλήθεια πέραν από το προφανές, ανασύρει από την ανωνυμία «μορφές αρχής» και μας τις προσφέρει. Στιγμές μετέωρες, ζωντανές για πάντα στο διάβα του χρόνου.

Στα κείμενα του τα πρόσωπα είναι επώνυμα, οι στιγμές τους μοναδικές και η αξία τους καθηλωτική. Μια σχέση ζωής βαθιά που επιστρέφει στα υποκείμενα της τέχνης του, την αξιοπρέπεια και την αιδημοσύνη. Μια στάση απέναντι στον «άλλον» που εισχωρεί στην ιδιωτικότητα ανάλαφρα, με μια εξαιρετική εκλέπτυνση. Ο Fritz Berger ακροβατεί με τον φακό του και παγιδεύει την καίρια και ακριβή στιγμή, όταν η εναρμόνιση του ανθρώπου με το περιβάλλον αναδύεται σε μια αρχετυπική ενότητα.

Η μοναδικότητα των φωτογραφιών αυτών με την ποιότητα και την αλήθεια τους μαρτυρούν και την ποιότητα της δραστηριότητας της Διεθνούς Χριστιανικής Ειρηνευτικής Βοήθειας που μετά την δεκαετία του ’60 εγκαταστάθηκε στην περιοχή και μοιράστηκε με τους κατοίκους τους κρύους χειμώνες, τα υγρά σπίτια, τους ανύπαρκτους δρόμους, την απουσία αγαθών. Οι λειτουργοί της έζησαν από κοντά τις απαγορευτικές συνθήκες ζωής, ακόμη και για το πιο μικρό όνειρο, τη λαχτάρα και για το πιο ευτελές περιττό στολίδι και λειτούργησαν σαν καταλύτες προόδου. Τίποτε δεν έμεινε ανέγγιχτο από την προσφορά τους. Με το φως της λάμπας τη νύχτα, στον κάμπο τη μέρα σε μια συνεχή και ισότιμη συνεργασία κινητοποίησαν τους κατοίκους να βρουν τις δυνατότητές τους και να πλάσουν με πρωτόλεια και οικεία υλικά, μια καινούρια πρόταση ζωής. Οι ξυλόγλυπτοι χαρτοκόπτες, οι σφραγίδες ψωμιού, τα μικρά υφαντά, οι σπόροι των λουλουδιών μπήκαν στα σπίτια σαν ελπίδα, οικονομική ανάσα, αξιοπρέπεια, αυτοπεποίθηση. Άνοιξαν τους ορίζοντες και ο μακρινός κόσμος έγινε προσιτός. Τα όνειρα σπουδών, η μετανάστευση, η επιμόρφωση, η γυναικεία απασχόληση ήταν το εφαλτήριο μιας γενικής προόδου που έκτοτε δεν σταμάτησε.

Έστω και ετεροχρονισμένα οι φωτογραφίες, οδηγώντας μας σ’ αυτό το αισιόδοξο κλίμα προσπαθειών οραματισμών και σχέσεων, μας προσφέρουν σε μικροκλίμακα τη γνώση μιας μεγάλης εποχής αυτής της δεκαετίας του’60. Γι’ αυτό δεν είναι μόνο μια επιστροφή στις ρίζες του υλικοτεχνικού μας πολιτισμού αλλά και μια πρόκληση αυτογνωσίας.

Το έργο του Fritz Berger φθάνει σε μας σήμερα ελεύθερο από το αίτημα μιας επιδοκιμασίας ή αισθητικής αποτίμησης. Μοιάζει να απευθύνεται περισσότερο στα υποκείμενα των φωτογραφιών του και λιγότερο στον αναγνώστη. Μας επιτρέπει όμως να μοιραστούμε μαζι του τη χαρά για τις συναντήσεις του σ’ αυτό το τόπο, που τόσα χρόνια διαρκεί.

Ευγνώμων αντιδώρημα ένα αληθινό μας ευχαριστώ.

*Η Λίντα Παπαγαλάνη είναι κοινωνική ανθρωπολόγος και διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

(Πηγή: www.lefkadaslowguide.gr)