Συνέντευξη της Μεγανησιώτισας Τζένης Δάγλα στην Μαρία Κυριάκη.

Είναι μια περφόρμανς η οποία διεισδύει στα μυστικά τοπία που εκτείνονται πέρα από την απτή πραγματικότητα,  στο βαθύ, απέραντο αλλά ανεξερεύνητο κομμάτι της ύπαρξής μας σε αντιπαράθεση με την πνιγηρή κι επώδυνη καθημερινότητά μας. Ανεβαίνει σε κείμενο της Τζένης Δάγλα και σκηνοθεσία του Αντώνη Διαμαντή, στο θέατρο Αργώ. Μιλάμε με την συγγραφέα και τον σκηνοθέτη της παράστασης για το μυστικιστικό, το αόρατο, τους ισχυρούς δεσμούς της σάρκας και της ψυχής και τον τρόπο με τον οποίο το άπιαστο αλλά υπαρκτό γίνεται σκηνική πράξη για να αδράξει τις εσώτερες δυναμικές του θεατή και να τον οδηγήσει σε μια μυστικιστική υπερβατική θεατρική εμπειρία.

Τι βρίσκεται πέρα από το κομμάτι της ύπαρξης μέσα στο οποίο ένα ανθρώπινο ον είναι συνήθως εγκλωβισμένο;

Αντιλαμβανόμενοι την ύπαρξη σαν μια σύνθεση διαφορετικών στοιχείων, υλικού και άυλου, είναι αναπόφευκτη η αίσθηση του «εγκλωβισμού μέσα στην ύλη». Δημιουργείται έτσι ένας διχασμός στον άνθρωπο, μια αίσθηση ότι είναι αδύναμος, παγιδευμένος στην σάρκα, όταν η άυλη υπόσταση πετά, λαχταρά να πετάξει. Πιστεύω ότι ο άνθρωπος είναι ΕΝΑ. Ίσως αυτό που φέρουμε είναι το Σώμα της Ψυχής, η όψη μας είναι το εντός του εξώτερου εαυτού μας, ρέουμε, περνάμε από το έξω στο μέσα, το σώμα κάποιες φορές είναι σώμα, άλλες φορές είναι ψυχή και πνεύμα, ενώ η ψυχή μετα-σαρκώνεται…. έτσι, ρευστή και ενιαία οντότητα ο άνθρωπος, δεν υπάρχει εγκλωβισμός.

Τι κερδίζει όποιος δραπετεύει από το κατοικήσιμο κομμάτι της ζωής στα ακατοίκητα κι ανεξερεύνητα τοπία της φαντασίας;

Το θέμα είναι ο άνθρωπος να εγκαταλείψει τα τοπία της φαντασίας, όπου κάνει ασφαλής τα ταξίδια του και επανέρχεται στο κελί της πραγματικότητας. Το θέμα και στοίχημα, πιστεύω είναι, να μεταφέρει την φαντασία στην πραγματικότητα, να ξεπεράσει την φτωχή και στραγγισμένη αντίληψη του κόσμου – και αυτό είναι εφικτό μόνο με την ΥΠΕΡΒΑΣΗ, με την απόλυτη συμπάγεια της ύπαρξης-, να περπατά η Ψυχή και να συλλογίζεται η Σάρκα, να σκέφτεται το ΟΝ, όλο μαζί…  Η φαντασία είναι συντηρητική εάν δεν την βλέπουμε  σαν ένα δυναμικό, ενεργό και καθημερινότατο στοιχείο μας -κάτι σαν….filofax ψυχής-.

Ποιο είναι το όχημα που μπορεί να σε ταξιδέψει στην «Άγνωστη χώρα»;

Ακριβώς η πίστη στο ΟΛΟ της ύπαρξης, στις αχανείς εκτάσεις μέσα μας, που τις παραγνωρίζουμε και καταλήγουμε εν τέλει να ζούμε σε ένα τόσο δα κομματάκι, ασφυκτιώντας και σπρώχνοντας τον άλλο που παλεύει κι εκείνος στο κομματάκι του. Ο άνθρωπος δεν ενθαρρύνεται να ανακαλύψει την «Άγνωστη Χώρα», τον «εαυτό» ολόκληρο… Η κοινωνία δεν νοιάζεται για την ευτυχία του και την ψάχνει μόνος, κάπου, θολά, αόριστα…

Πως θα όριζες την έννοια της «Ψυχής» και τι ιδιότητες της προσδίδεις;

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ. Η σάρκινη υπόσταση επίσης είναι Ψυχή, ίσως ταυτόχρονα υπάρχουν κι άλλες σάρκινες υποστάσεις του εαυτού που δεν μπορούμε να αντιληφθούμε, πολλές ψυχές ή πνεύματα, ίσως είμαστε ένα «πολύ-ον» ψυχών των ΨΥΧΩΝ… Ας το πιστέψουμε κι ας αφεθούμε.. Είναι πολύ «σφιγμένη» η έννοια της διαιρεμένης ύπαρξης, το μυστικό είναι ο άνθρωπος να κολυμπά στο Σύμπαν…  Και βέβαια αυτή η ΕΝΟΤΗΤΑ ΟΝΤΟΣ, όπως μας αποκαλώ, δεν πεθαίνει, ίσως ο θάνατος μοιάζει αστείος σε μια τόσο πλούσια ύπαρξη. Ίσως η εξαέρωση της σάρκας είναι κάποιο ασήμαντο στοιχείο του κύκλου και της ιστορίας του Όντος, του καθενός μας.

Πως συντίθεται το ρεαλιστικό με το υπερρεαλιστικό στοιχείο;

Σκέφτηκα το έργο όχι τόσο σαν ιστορία, δεν με ενδιέφερε πρωταρχικά να πω άλλη μια ιστορία. Το θέατρο που ήθελα να γράψω δείχνει κόσμους, καταστάσεις. Οι ήρωες πήραν ήσυχα τη θέση τους σ’ αυτές και περνάνε από το όνειρο στην πραγματικότητα εξερευνώντας την Άγνωστη Χώρα τους.

Γενικά στο γράψιμό μου δεν με ενδιαφέρει τόσο η αφήγηση. Θέλω κομμάτια ψυχισμού, κομμάτια ερωτημάτων ν’ αναδύονται μπρος στα μάτια των θεατών μέσα από εικόνες ζωντανές εκεί, μπροστά τους, κείμενο χωρίς κείμενο, χωρίς την κυριαρχία της έλλογης σκέψης, μέσα από βιωματικές διαδικασίες, θέλω ένα θέατρο των ενστίκτων…

Πως μπορεί ο πόνος, ο έρωτας, το αδιέξοδο, η έκσταση κι η πίστη να επιδράσουν πάνω στα σκοτεινά τοπία της ύπαρξής μας;

Νομίζω, φέρνοντάς τα στο φως. Φέρνοντας την «Άγνωστη Χώρα» μας στο φως και εκθέτοντας στα μάτια μας το είδωλο ακέραιο. Πρέπει να ζούμε πιο αισθαντικά, να ζούμε θαρραλέα. Το θάρρος δεν βρίσκεται σ’ αυτά που επεξεργαζόμαστε και αποφασίζουμε με τη λογική, κάτω από την πίεση των περιστάσεων και ποθώντας να ξαναβρούμε τη γαλήνη αλλά σ’ αυτά που ζούμε εξερευνώντας το «ακατοίκητο κομμάτι της ζωής», χωρίς καμία πίεση, καμία ανάγκη, μέσα από τον πόνο και τον έρωτα και την έκσταση και την πίστη. Θάρρος είναι το «θάρρος» που ΔΕΝ χρειάζεται.

Για ποιο λόγο γράφτηκε αυτό το έργο;

Ήθελα να εκφράσω την ψυχή μου αλλά και να δείξω, να δω τις ψυχές των άλλων μέσα από το έργο. Τις βλέπω, είναι κάτι σαν νερό που κυλά σε πολλές υπόγειες στοές, τις ενώνει, κυλά από σήραγγες…  Είναι ένας λαβύρινθος γεμάτος διαδρόμους όπου κυλά νερό.

Τι απήχηση μπορεί να έχει στους δύσκολους καιρούς μας, όταν μας έχει καταπνίξει μια σειρά από πρακτικά προβλήματα που θίγουν ακόμα κι αυτή την δυνατότητά μας για αξιοπρεπή επιβίωση;

Εδώ είναι η Δύναμη : Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΥΨΩΘΕΙ ΠΕΡΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΘΛΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΕΞΟΥΣΙΑΣ, ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΥΧΗ ΤΟΥ ΟΠΩΣ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΤΟΥ ΤΗΝ ΚΑΝΟΝΙΖΟΥΝ, ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΤΟΝ ΘΕΛΟΥΝ ΕΡΜΑΙΟ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΑΚΙ, ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΑΚΕΡΑΙΟΣ ΠΕΡΑ ΑΠΌ ΤΑ ΚΟΚΚΑΛΑ ΠΟΥ ΤΟΥ ΠΕΤΟΥΝ. Η ΔΥΝΑΜΗ ΕΡΧΕΤΑΙ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΜΕΣΑ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΩΤΙΣΜΕΝΗ «ΑΓΝΩΣΤΗ ΧΩΡΑ». ΑΥΤΗ ΕΧΕΙ ΤΗ ΛΥΣΗ.

 

Πως διαχειριστήκατε τις δύο διαφορετικές δυναμικές του έργου;

Είναι αλήθεια  ότι η  συνύπαρξη δύο κόσμων  -ο ένας εκ  των οποίων είναι «φανταστικός»  είναι  δύσκολη… Το  να  μπορέσεις να αποδώσεις  σκηνικά  το «εσώτερο» είναι μια ακροβασία.  Διαχειρίστηκα  τις δύο αυτές δυναμικές  του έργου  εικαστικά  αλλά με  έναν τρόπο «ζωντανής εικαστικότητας»  δηλαδή σαν πίνακες  που  κινούνται και  που δεν είναι στατικοί. Σαν  κινηματογραφικά πλάνα  του Πήτερ Γκριναγουέι, σαν πίνακες  του Ιερώνυμου Μπός ή σαν κείμενα του Βέλγου Μισέλ Ντε Γκελντερόντ.  Αυτή  η ψυχική άβυσσος  των  δύο ηρωίδων με  παρέπεμψε σε βιβλικές μεσαιωνικές  φιγούρες που προσπάθησα  να  τις  «ζωντανέψω»  σκηνικά.

Τι ήταν αυτό που σας προκάλεσε ώστε να θέλετε να το σκηνοθετήσετε;

Ενστικτωδώς  ένοιωσα  την ύπαρξη μιας αρχετυπικής μορφής  σχέσεων που εξελίσσεται κατά τη  διάρκεια  αυτής  της  συνάντησης μεταξύ δύο  γυναικών,  στο δρόμο. Δε μιλάμε  για μια ιστορία  αλλά  για ένα σύμπαν καταστάσεων που αναπτύσσεται μέσα σε  αυτό το έργο. Οι ήρωες είναι  «αρχέτυπα-σύμβολα», κάτι που  μ’ ενδιαφέρει ως  μελέτη στη  δουλειά  μου και στις θεατρικές  μου αναζητήσεις πολλά  χρόνια τώρα. Το  έργο λειτουργεί ως  «όχημα» που παλινδρομεί στο  χρόνο, έναν  χρόνο που δεν είναι  γραμμικός  αλλά κυκλικός  μιας και όλα έρχονται και επανέρχονται  ξυπνώντας πάθη και ορμέμφυτα.

Επίσης  ότι  μου δινόταν η ευκαιρία να μιλήσω μ’ έναν «ιδιαίτερο» τρόπο για τα σημερινά τεκταινόμενα  γύρω μου προσπαθώντας να  τα δω μέσα  και από μια άλλη  πλατφόρμα. Αυτή του «προσωπικού»  και όχι  του  ατομικού. Το πρόσωπο είναι κάτι το ανθρώπινο, ενώ  το άτομο -ως έννοια – τείνει προς  την μάζα. Με ενδιαφέρουν τα πρόσωπα  -άρα και τα  προσωπεία- και όχι  τα άτομα.

Σε ποια σημεία συγκλίνετε ιδεολογικά με την συγγραφέα και σε ποια διαχωρίζετε την θέση σας;

Αποφεύγω  τις  ιδεολογικές συγκλίσεις. Πιστεύω στην μοναδικότητα  της «ματιάς» στον κόσμο, σ’ ενός  είδους  πνευματικό αποτύπωμα. Μου αρέσει να μιλάω  για πνευματικές  συναντήσεις. Μια  τέτοια  είναι και η  «συνάντηση» μου  με  τη  Τζένη Δάγλα, έναν αξιοσημείωτο άνθρωπο, που  με  εμπνέει η ευαισθησία  του.  Την παρομοιάζω  σαν ένα ξεραμένο φύλλο βελανιδιάς  που πρέπει να προσέξεις, όταν το αγγίξεις, για να  μη ραγίσει.

Έτσι είναι κι η γραφή της, μια  γραφή που θα συζητηθεί μιας και προτείνει μια  ξεχασμένη θεατρική συγγραφική λειτουργία.. Αυτή της «υπέρ-ευαισθησίας».

Ποια πιστεύετε πως μπορεί να είναι η απήχηση του έργου σε μια περίοδο που η χώρα μας κι η ζωή μας καταρρέουν;

Εξαρτάται από το τι προσδοκά  ο καθένας και πως  αντιλαμβάνεται την έννοια  της «απήχησης».  Από τότε  που το θέατρο «ΟΜΜΑ ΣΤΟΥΝΤΙΟ»  υπάρχει συνειδητά,  και δημιουργεί θεατρικά ανελλιπώς  στη Κρήτη, μ’ ενδιαφέρει ο ένας  και ο μοναδικός θεατής  που θα συγκινηθεί, δηλαδή θα  κινηθεί εσωτερικά μέσα του κάτι  παρακολουθώντας  τις  δουλειές μας. Δεν θέλω να   γίνω μέρος  της  θεατρικής κατανάλωσης  και ανάλωσης, που μεταφράζεται σε αριθμούς  θεατών και εισιτηρίων. Αυτό θέλει κουράγιο και να  υπάρχει   μια  άλλη σχέση με την δουλειά. Πάντοτε  πίστευα  ότι  τα καλύτερα λόγια που μπορούμε να  εισπράξουμε εμείς  οι δημιουργοί του θεάτρου είναι τα ανείπωτα, δηλαδή  εκείνα  των «ντροπαλών» ανθρώπων που παίρνουν την παράσταση  ως φυλαχτό, την φυλάνε  στην καρδιά τους και την έχουν  ως αποκούμπι  στις  δύσκολες  ώρες  τους.

Αν λοιπόν  η παράσταση  αυτή  γίνει αποκούμπι, έστω για έναν, νομίζω ότι θα έχει λάβει την απήχηση  που της  αξίζει.

Ποιοι κατά την γνώμη σας είναι οι ισχυρότεροι φόβοι του σύγχρονου ανθρώπου και ποιο το πραγματικό του αδιέξοδο;

Ο φόβος  της  επικείμενης ανυπαρξίας  είναι μόνιμος. Το ότι  θα σταματήσουμε να υπάρχουμε. Δυστυχώς  δεν δεχόμαστε  ως ανθρωπότητα  -εν όσο ζούμε-  το ενδεχόμενο του αφανισμού μας. Είναι παράδοξο αλλά ενώ κατακτούμε τη γνώση -φαινόμενο που θα έπρεπε να μας  γεμίζει αυτάρκεια-  φοβόμαστε  όλο και πιο πολύ. Η γνώση του εαυτού μας και της  ζωής μας  καταλήγει  ένα  μυστήριο αναπάντητο, και στεκόμαστε  ως  νέοι  «Οιδίποδες», βουβοί μπροστά στη Σφίγγα. 

Ακριβώς  αυτή  η θέση  του ανθρώπου, το ότι  δηλαδή θα σταθεί βουβός μπροστά  στα  αιώνια ερωτήματα της  ύπαρξής  του,  τον γεμίζει φόβους.  Δεν θέλει αυτή  τη θέση, προτιμά να αποφεύγει τη  στιγμή της  ερώτησης επειδή  γι’ αυτόν είναι «Άγνωστη  Χώρα».

Πως λειτουργούν οι ατμόσφαιρες του έργου στην παράστασή σας;

Η ατμόσφαιρα  έχει  ως  δομικό στοιχείο τον  αέρα.  Προσπαθώ  να  κάνω να συνυπάρξουν σε αυτού του τύπου  την ατμόσφαιρα τού έργου όλα τα φυσικά  στοιχεία. Να  γίνει  αυτή η  «ατμόσφαιρα» μια άλλη φύση όπως  αυτή της  «Άγνωστης  Χώρας»  -άγνωστη γιατί δεν την  αντιλαμβανόμαστε  ως  φύση.

Αυτά τα στοιχεία  της  «άλλης  φύσης» εισχωρούν σ’  αυτό που ονομάζεται «ατμόσφαιρες  του έργου»  σε   αρμονία,  και στην κατάλληλη θερμοκρασία περιμένοντας ενόσω  εξελίσσεται η παράσταση να  πήξουν αυτά τα στοιχεία και να κρυσταλοποιηθούν. Οι ηθοποιοί προσπαθούν με  το «παίξιμό τους» να  δημιουργήσουν  εκείνες  τις  φυσικές συνθήκες  που θα κάνουν αυτά τα  στοιχεία να παγιωθούν.

Πως δουλέψατε αλήθεια με τους ηθοποιούς για ένα τέτοιο αποτέλεσμα;

Ερευνητικά  στην αρχή, προσπαθώντας  να νοιώσουμε, και μετά να καταλάβουμε. Ο τρόπος δουλειάς  μας  εξάλλου εδώ και  χρόνια εμπεριέχει την έρευνα. Δοκιμάσαμε, πειραματιστήκαμε μέσα  από  σωματικές προσωπικές  φόρμες, τραγούδια, αντιδράσεις. Για  κάποιο διάστημα εσκεμμένα  κινηθήκαμε  με  τους ηθοποιούς στο επίπεδο του αφαιρετικού, προσπαθώντας να νικήσουμε  την αδημονία του να  γίνουμε κατανοητοί και συγκεκριμένοι. Η σύμπραξη επί σκηνής  του Λόγου, των τραγουδιών  μπλούζ και του Video  Art  βοήθησε  τους  ηθοποιούς  να «αρθρώσουν»  τον νέο  τους  λόγο, τον προσωπικό. Στόχος  μας ήταν -όπως  λέει και ο Εουτζένιο Μπάρμπα-  ο εξής: Ενώ  από τη μεριά εκείνων που εξουσιάζουν το λόγο να μοιάζουμε  με μουγκούς που εκφράζονται με  παράξενα  σημάδια,-μια σχεδόν ιδιωτική γλώσσα  εικόνων-, από τη μεριά  των μουγκών να  γίνουμε  οι μουγκοί που κατάφεραν  να μιλήσουν». Η όλη μας  δουλειά σε  αυτήν την παράσταση, βασίστηκε  σε  αυτήν την  φιλοσοφία, εκείνων των μη προνομιούχων ανθρώπων,  «με  ειδικές ανάγκες» που διεκδικούν την   ψυχική τους αξιοπρέπεια.

Κείμενο : Τζένη Δάγλα

Σκηνοθεσία: Αντώνης Διαμαντής

Σκηνικά: Μανολία Κοκολογιάννη

Κουστούμια/Φωτισμοί: Αντώνης Διαμαντής

Βοηθός Σκηνοθέτη: Ελένη Στρατάκη

Video Art: Ηλίας Αποστολίδης

Φωτογραφία: Μάριος Λώλος

Τεχνικοί Σκηνής: Ηλίας Σταρράς,Βενιζέλος Βρέτζος

Παραγωγή: Θέατρο ΟΜΜΑ ΣΤΟΥΝΤΙΟ

Παίζουν:

Γυναίκα: Κορίνα  Αποστολοπούλου

Μαργαρίτα:  Ειρήνη Κουτσάκη

Περαστικός:  Γιάννης Πανέρης

Παραστάσεις: 21, 22, 28, 29 Φεβρουαρίου & 1, 6, 7, 8 Μαρτίου 2012

Ώρα έναρξης: 21.00

Τιμή εισιτηρίου(γενική είσοδος): 10€, 5€ κάρτα ανέργων

Διάρκεια παράστασης: 70΄

Θέατρο ΑΡΓΩ  (Σκηνή: Στούντιο Αργώ)

Ελευσινίων 15 (μετρό Μεταξουργείο)

Τηλέφωνο: 210-5201684/5

www.argotheater.com, info@argotheater.gr

Παράλληλα με την παράσταση, στο φουαγιέ του θεάτρου Αργώ θα λειτουργήσει Έκθεση Φωτογραφίας με τίτλο «Η Είδηση Υπό Διωγμό» με  φωτογραφίες τραβηγμένες  από  τους Φωτορεπόρτερς  της Ένωσης  Φωτορεπόρτερ  Ελλάδας, που απεικονίζουν τη βία  των  οργάνων καταστολής  προς  τους  δημοσιογράφους.

Η Έκθεση γίνεται  υπό την Αιγίδα  της  Ένωσης Φωτορεπόρτερ Ελλάδας.

(Πηγή: www.artatnet.gr)