Χάρτης και στοιχεία για το Μεγανήσι – Αρχαίοι τάφοι στα Αμπελάκια

Από το βιβλίο του Prof. : Partsch, J. τo 1889

του Απ. Γατή

Θα ήθελα να σημειώσω ότι στο παρόν γίνεται μια  επιλεκτική αναφορά στα όσα ο συγγραφέας αναφέρει και καταγράφει για το Μεγανήσι. Η γλώσσα του συγγραφέα είναι αρκετά πυκνή και η μετάφραση στα ελληνικά, για να γίνει κατανοητή στον Έλληνα αναγνώστη, πρέπει να ξεφεύγει από τα στενά γλωσσικά όρια και φυσικά από τη λογική της λέξη προς λέξη απόδοσης. Χρειάστηκε να γίνουν είτε  περιφράσεις, είτε «περικοπές», διότι στη γλώσσα μας και με βάση τη βιωματική γνώση των Μεγανησιωτών για τον τόπο τους, η αναφορά τους θα αποτελούσε το λιγότερο –και επιεικώς- πλεονασμό. Αυτό δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι προστέθηκαν ή αφαιρέθηκαν στοιχεία που θα μπορούσαν να αλλοιώσουν το αληθές περιεχόμενο των αποσπασμάτων που παρατίθενται.

Σε ό,τι αφορά τώρα τον  χάρτη του Μεγανησιού που παρουσιάζεται στο τέλος, είναι ουσιαστικά ένα «puzzle». Αναγκάστηκα –και αυτό το λέω για την ακρίβεια- να τον αποκόψω, να τον «κόψω» και κατόπιν  να τον ενώσω «κομμάτι-κομμάτιι», αφού αποτελούσε μια ενότητα με το νησί της Λευκάδας (κλίμακα 1:100.000).  Ο Prof. Partsch Joseph αναγράφει στο υπόμνημα ότι ο χάρτης δημιουργήθηκε από τον ίδιο και βασίστηκε τόσο σε στοιχεία που αντλήθηκαν από αγγλικούς ναυτικούς χάρτες όσο και σε δικές του παρατηρήσεις.

Ο καθηγητής δίνει κατ’ αρχάς κάποια απογραφικά στοιχεία για το Μεγανήσι:

Κάνοντας μια λεπτομερή γεωγραφική περιγραφή του νησιού (θέση, νησίδες, τα χωριά Σπαρτοχώρι, Βαθύ, Κατωμέρι κλπ), δεν παραλείπει να εκφράσει τον θαυμασμό για την γεωμορφολογία του Μεγανησιού  γράφοντας : « […] μάλλον είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί  σε ολόκληρη την Ευρώπη μια ανάλογη  παράκτια λωρίδα που να προσφέρει  τόσο έξοχα αγκυροβόλια[…]», αλλά  και  να αναφερθεί  στο  μεγάλο πρόβλημα του νησιού, τη λειψυδρία: «Δεν διαθέτει [το νησί] καμία πηγή. Μόνο μερικά πηγάδια πάρα πολύ κοντά στη θάλασσα, με κάπως υφάλμυρο νερό […].

Σε σχέση με τις βιοποριστικές δραστηριότητες των κατοίκων αναφέρει ότι εκτός από την κατεργασία της ποιοτικής  πέτρας, την οποία προμηθεύονται η Λευκάδα, η Αιτωλοακαρνανία αλλά και η Πάτρα (σ.σ.: για την ξακουστή πέτρα του Μεγανησίου βλ. και David Thomas (1863: 197): «The Ionian Island in the year 1863 LONDON: Wm. H. ALLEN & CO., 13, WATERLOO PLACE, S.W.) , επιδίδονται τόσο στην καλλιέργεια της ελιάς (4000 βαρέλια σε 2 χρόνια) όσο και στην αμπελουργία: «Μόλις πρόσφατα αρχίζει να εξελίσσεται η καλλιέργεια της αμπέλου. Σε μια μικρή κοιλάδα που  ανεβαίνει από το Κατωμέρι προς το πανωχώρι Βαθύ, φυτεύεται πλήθος νέων αμπελιών».

Αρχαίοι τάφοι

«[…] Από τους αρχαίους κατοίκους ό,τι έχει απομείνει δεν είναι τίποτε άλλο παρά κάποιοι τάφοι σε μια μικρή κοιλάδα […] κοντά στην περιοχή του όρμου Αμπελάκια. Το μέρος ονομάζεται «αναπαυτήριον»».

Αναφορά γίνεται και στην πειρατεία από την οποία υπέφεραν το νησί και οι κάτοικοί του, έστω με μια μόνο πρόταση: «Μόλις στον αιώνα μας σταμάτησε η πειρατεία στο νησί». Σημειώνω ότι το συγκεκριμένο πόνημα γράφτηκε το 1889.

Ο χάρτης (με τα μεγανησιώτικα τοπωνύμια)

ΠΗΓΗ: Partsch, J. (1889: 22, 29, seq. 35): Die Insel Leukas : Eine geographische Monographie. Gotha : J. Perthes. Ergänzungsheft Nr. 95