Ο Μέντης ως φιγούρα του πρωτοαποικισμού

Ένα ενδιαφέρον βιβλίο με τίτλο «The returns of Odysseus: colonization and ethnicity» (=Οι επιστροφές του Οδυσσέα: αποικισμός και εθνικότητα) του Irad Malkin εκδόθηκε το 1998 από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια. Σε αυτό ο συγγραφέας αναλύει τις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις των αρχαίων λαών και φύλων, κυρίως της Μεσογείου, όπως αυτές διαμορφώθηκαν κατά την περίοδο του αποικισμού. Σε ένα σημείο του αναφέρει και την περίπτωση του Μέντη στο κεφάλαιο «Sailing and Colonizing» (σελ 72-73). Ιδού το απόσπασμα (η μετάφραση δική μας):

«Πιθανοί σύνδεσμοι με την Ιταλία υποδηλώνονται στην Οδύσσεια και για την φιγούρα του Μέντη. Ο Μέντης, πρίγκηπας των Ταφίων και ειδικός στα μέταλλα, παρουσιάζεται να επισκέπτεται την Ιθάκη ως ενδιάμεσο σταθμό για την Τεμέσα όπου θα ανταλλάξει σίδηρο για χαλκό. Μια εκδοχή, γνωστή από την εποχή του Στράβωνα, που μοιάζει να βρίσκει υποστηρικτές σήμερα, ταυτίζει την Τεμέσα με την Ταμασσό στην Κύπρο, πασίγνωστη για τον χαλκό της. Εντούτοις, θα μπορούσε κάλλιστα –όπως και ο Στράβωνας ήταν πεπεισμένος ότι συνέβαινε- να εννοείται το Bruttium [σημ: αρχ. Πανδοσία, στην Καλαβρία, κοντά στα σημερινά Basilicata] στην νότια Ιταλία, αφού είναι γνωστά τα εγκαταλελειμμένα ορυχεία χαλκού κοντά στην Τεμέσα του Βρούτιου.

  Αυτό έχει νόημα με εξαιρετικό τρόπο, αν το εντάξει κανείς στο πλαίσιο των ναυτιλιακών επαφών με την Ιθάκη (η Κυπριακή Ταμασσός, σήμερα Πολιτικό, δεν είναι λιμάνι). Η Τεμέσα του Βρούτιου λέγεται ότι υπήρξε μια αποτυχημένη αποικία των Αιτωλών (μια ακόμα βορειοδυτική συνάφεια), οι οποίοι εκδιώχθηκαν από τους γηγενείς. Το μέρος επανιδρύθηκε από τους Επιζεφύριους Λοκρούς και αργότερα πέρασε στον έλεγχο του Κρότωνα. Σύμφωνα με τον Solinus [σημ: λατίνος λόγιος του 3^ου μ.Χ. αιώνα], ο Οδυσσέας ίδρυσε ένα ναό της Αθηνάς εκεί, κι αυτό ενδεχομένως ενισχύει την πεποίθηση ότι στην αρχαιότητα ήταν ταυτόσημη με την οδυσσειακή Τεμέσα. Ένα άλλο σημείο υπέρ αυτής της ταύτισης είναι ότι η πατρίδα του Μέντη ήταν όπως φαίνεται το Μεγανήσι, δίπλα στην Λευκάδα, πράγμα που συνάδει με τον δυτικό προσανατολισμό του Βρούττιου.

  Ορισμένοι εγείρουν το ερώτημα αν και εφόσον ο Μέντης ήταν πράγματι Έλληνας. Μιας και δεν μοιάζει να ασχολείται με τον Τρωικό Πόλεμο, έβγαλαν το συμπέρασμα ότι δεν ήταν. Το ζήτημα μοιάζει κάπως άσχετο, καθώς δεν θα μπορούσε να είναι ένα θέμα που θα ανησυχούσε ποτέ τον Όμηρο. Αντίθετα, αυτό που μοιάζει να μετράει περισσότερο στην ομηρική παρουσίαση της Ιθάκης είναι η εικόνα της σαν σταυροδρόμι αριστοκρατών- εμπόρων (πιθανόν όπως οι Ευβοιώτες ή οι Κορίνθιοι) με τα δικά τους δίκτυα σχέσεων φιλίας και φιλοξενίας. Ίσως ο Μέντης υπογραμμίζει απλά την  ισχύ ενός προϋπάρχοντος εμπορικού πλέγματος στο οποίο είχαν εισαχθεί οι Έλληνες από την εποχή του πρωτοαποικισμού. Και είναι ακριβώς μέσα σε αυτό το πλέγμα του πήγαινε- έλα (ή πέρνα) από την Ιθάκη που ανήκει και μια από τις πιο πρώιμες ελληνικές επιγραφές. Πρόκειται για μια επιγραφή φιλοξενίας [σημ: “xenia” στο πρωτότυπο] σε μια κανάτα κρασιού που ανακαλύφθηκε στο κυρίως ιερό στον Αετό, στην Ιθάκη»   

(Πηγή: Googlebooks, το βιβλίο θα το βρείτε, εδώ)