Του Ηλία Π. Γεωργάκη

Aπό τον Φιλήμονα και Βαυκίδα. Μια όπερα του Γιόζεφ Χάυδν που ένα μέρος της μουσικής είχε χαθεί και της δόθηκε παραγγελία από την όπερα του Βερολίνου το 2003 να την συμπληρώσει η Κ. Γουρζή.

Εκτός από το Βερολίνο, παίχθηκε στη Βουδαπέστη (2009) και στο φεστιβάλ του Σβεμπις Γκμούντ (Schwäbisch Gmünd) της Γερμανίας το 2010.

Από εκεί είναι και το παρακάτω λίνκ.

H Κωνστάντια -παιδί του Παναγιώτη (Παναγιωτάκια) Γουρζή από την Κατούνα Λευκάδας- ποτέ δεν έπαψε να δηλώνει υπερήφανη για την Λευκαδίτικη καταγωγή της. Και το πιο σημαντικό είναι ότι κουβαλά αυτό το καλλιτεχνικό, Λευκαδίτικο, DNA. Η Κωνστάντια από τις διασημότερες μαέστρους στην Ευρώπη, ζει και εργάζεται στη Γερμανία. Είναι καθηγήτρια στην ανώτατη μουσική Ακαδημία του Βερολίνου και του Μονάχου. Πήρε δίπλωμα σύνθεσης και διεύθυνσης ορχήστρας από την Ανωτάτη Ακαδημία Καλών Τεχνών του Βερολίνου. Έχει πάρει βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς σαν μαέστρος και σαν συνθέτης. Στην έναρξη των γιορτών το 2005 στην Λευκάδα την απολαύσαμε στη διεύθυνση της ορχήστρας φίλων της μουσικής – Καμεράτα.

Ανοιχτό μυαλό, ευχάριστος τύπος με μόνιμη καλή διάθεση και καρδιά μάλαμα. Από τους ανθρώπους που είσαι τυχερός που τους γνωρίζεις. Όπως και η ίδια που όλο και περισσότερο γνωρίζει την “άλλη” Λευκάδα και μένει εκστασιασμένη δηλώνοντας: “Ένα υπέροχο νησί με παθιασμένους ανθρώπους”.

Ως Ελληνίδα, η Κωνσταντία Γουρζή ανήκει μουσικά στη Δύση και στην Ανατολή. Από τη στιγμή που αντιλήφθηκε πόσο απαραίτητο είναι να ασχοληθεί συνειδητά με αυτό το γεγονός, αφιερώνεται όλο και περισσότερο στην εξερεύνηση και το συνδυασμό ήχων που μπορούν να σμιλεύσουν τη δυτική της παιδεία με τη γνώση της δυτικής και της ανατολικής μουσικής παράδοσης. Η συνεύρεση ήχων φαινομενικά ξένων μεταξύ τους, που ακόμη και οι μουσικές πηγές τους είναι τελείως διαφορετικές, παραμένει για εκείνη η σημαντικότερη και ζωηρή ώθηση να συνθέτει ψάχνοντας κάθε φορά μια νέα γλώσσα επικοινωνίας.

Γεννημένη στην Αθήνα με καταγωγή από τη Λευκάδα, σπούδασε στην Αθήνα πιάνο και σύνθεση. Πήρε δίπλωμα σύνθεσης και διεύθυνσης ορχήστρας από την Ανώτατη Ακαδημία Καλών Τεχνών του Βερολίνου (1988-1992). Έχει πάρει βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς ως μαέστρος και ως συνθέτης. Υπήρξε υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση. Το 1995 διετέλεσε βοηθός του Claudio Abbado στη Φιλαρμονική του Βερολίνου και του Ούγκρου συνθέτη Gyorgy Kurtag. Το διεθνές project «Ισημερινός» την έφερε με υποτροφία του γερμανικού κράτους στη Βόρεια και Νότια Αμερική, τη Σκανδιναβία, την Ισπανία και την Ουγγαρία. Το 1990 δημιούργησε δική της ορχήστρα μουσικής δωματίου στο Βερολίνο, την Αttacca Βerlin, την οποία διηύθυνε μέχρι το 1996. Έχει δώσει συναυλίες ως μαέστρος και ως συνθέτης στην ηπειρωτική Ευρώπη, τη Σκανδιναβία, τη Ρωσία, το Ισραήλ και την Αμερική. Έχει συνεργαστεί με διάφορες ορχήστρες, όπως η Φιλαρμονική του Στρασβούργου, οι Ραδιοφωνίες της Φρανκφούρτης, της Στουτγάρδης και του Μονάχου, η Φιλαρμονική Ορχήστρα Νέων του Κόσμου και του Ισραήλ. Ζει στη Γερμανία και διετέλεσε καθηγήτρια στις Ανώτατες Μουσικές Ακαδημίες του Βερολίνου (μέχρι το 2007) και του Μονάχου, καθώς και υπεύθυνη των Μουσικών Συνόλων Μουσικής του 20ού αιώνα. Συνεργάζεται με το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ του Βερολίνου, την Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης του Μονάχου και το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της Siemens.

Το 2007 δημιούργησε το opus21musikplus, με στόχο την παρουσίαση της μουσικής μαζί με άλλα είδη τέχνης, με το οποίο, μεταξύ άλλων, αναπτύσσει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά δημοτικών σχολείων και υλοποιεί μια άμεση και ουσιαστική επαφή των παιδιών με τη μουσική. Τον Ιούλιο 2008 της απονεμήθηκε το διεθνές βραβείο Christoph und Stephan Kaske-Stiftung. Στις 11 Σεπτεμβρίου 2011, στη δέκατη επέτειο από την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, παρουσίασε το έργο της Time Zero στην πλατεία Όπερας του Μονάχου, μετά από ανάθεση της Αρχιεπισκοπής της Καθολικής Εκκλησίας της Γερμανίας, ενώπιον χιλιάδων θεατών και επισήμων από όλο τον κόσμο.

Η ελληνίδα μαέστρος και συνθέτις μίλησε στο «Βήμα» για την εμπειρία της «αναρρίχησής» της στη γερμανική σκηνή.

«Αποφάσισα να ασχοληθώ με τη διεύθυνση ορχήστρας έχοντας παρακολουθήσει μια πρόβα με τον Λουκά Καρυτινό, ο οποίος διηύθυνε ένα έργο του Μιχάλη Τραυλού στην ΕΡΤ. Τότε σπούδαζα πιάνο αλλά αναζητούσα κάτι άλλο. Η επιλογή της διεύθυνσης ορχήστρας δεν με τρόμαξε, όπως θα περίμενε κανείς, δεδομένου ότι μιλάμε για τη δεκαετία του 1980. Όταν θέλεις κάτι τόσο πολύ συνήθως δεν βλέπεις τίποτε άλλο μπροστά σου. Ωστόσο δεν έφυγα αμέσως στο εξωτερικό. Συνέχισα τις σπουδές του πιάνου και πήρα διάφορα διπλώματα, εκ των οποίων τίποτε δεν μου χρησίμευσε αργότερα. Έφυγα για τη Γερμανία, όπου ζω και εργάζομαι σήμερα, το 1987. Σπούδασα διεύθυνση ορχήστρας και σύνθεση και τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Στην πορεία μου πράγματι έχω αισθανθεί ρατσισμό. Ωστόσο είναι κάτι το οποίο συνειδητοποίησα αρκετά αργότερα. Τότε ούτε το έβλεπα ούτε το ερμήνευα. Σήμερα μπορώ να πω ότι ως γυναίκα χρειάστηκε να προσπαθήσω περισσότερο για να κατακτήσω πράγματα. Ωστόσο, τώρα που μιλάμε, μια γυναίκα στο πόντιουμ είναι πολύ λιγότερο περίεργο φαινόμενο από ό,τι στο παρελθόν. Ένας λόγος είναι ότι τη νέα γενιά μουσικών που μπαίνει στις ορχήστρες δεν την ενδιαφέρει καθόλου αν ο μαέστρος είναι γυναίκα ή άνδρας». (BHMA 30-01-2010)

Σε αλλη συνέντευξη της, επίσης στο «ΒΗΜΑ»(30-04-2011) με τιτλο Κωνσταντία Γουρζή: «Οι Ελληνες έχουμε κόμπλεξ με την Ευρώπη» – η συνθέτις και διευθύντρια ορχήστρας, η οποία για περισσότερο από δύο δεκαετίες ζει στο Μόναχο, μιλάει για τη θετική πλευρά της οικονομικής κρίσης, για τον τρόπο που μας βλέπουν πλέον οι Γερμανοί και για την άλλη όψη του πολιτισμού. Ακολουθεί η συνέντευξη:

«Τι κάνει κάποιος που έχει καταφέρει να επιβιώσει από μια καταστροφή; Σύμφωνα με την Κωνστάντια Γουρζή, ανασυντάσσεται όσο πιο γρήγορα μπορεί και προσπαθεί να βελτιώσει τη ζωή του. Αυτό το «συνειδητά ελπιδοφόρο», όπως η ίδια το χαρακτηρίζει, μήνυμα θέλει να μεταδώσει μέσα από το έργο που ετοιμάζει αυτόν τον καιρό έπειτα από παραγγελία της Βαυαρικής Καθολικής Εκκλησίας. Θα παρουσιαστεί στις 11 Σεπτεμβρίου, ανήμερα τη 10η επέτειο της επίθεσης στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης. Μονίμως εγκατεστημένη στο Μόναχο από το 1987, η ελληνίδα μαέστρος και συνθέτις θα διευθύνει η ίδια το έργο, σε μια υπαίθρια συναυλία μπροστά στην είσοδο της Κρατικής Οπερας της Βαυαρίας, εγκαινιάζοντας έτσι την Εβδομάδα Ειρήνης στην ευρύτερη περιοχή.

«Κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας έγιναν πολλά, με πιο πρόσφατα τα γεγονότα στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, και τώρα στον αραβικό κόσμο και στην Ιαπωνία» σχολιάζει η Κωνστάντια Γουρζή. Μέσα από παραπλήσιο πρίσμα βλέπει και τη σφοδρή οικονομική κρίση η οποία πλήττει την Ελλάδα. Στη σκέψη της, λέει, υπάρχει σαφώς και η χώρα μας – και αυτό όχι μόνο επειδή είναι Ελληνίδα.

«Βλέπω την ελληνική κρίση ως μέρος ενός συνόλου» εξηγεί. «Τι κάνω, λοιπόν, μέσα σε αυτές τις συνθήκες; Μένω άπραγη και υποτάσσομαι στη μοίρα μου ή προσπαθώ να βρω διεξόδους αναπτύσσοντας, μεταξύ άλλων, και νέους κώδικες επικοινωνίας;». Στη συνέχεια μεταφέρει την εμπειρία της ζωής της στο Μόναχο σε σχέση με την Ελλάδα και την επίσημη γερμανική στάση:

«Η αλήθεια είναι ότι πέρυσι υπήρχε μια έξαρση αναφορικά με τη χώρα μας. Αυτό το ένιωσα έντονα και η ίδια μιλώντας με φίλους και συναδέλφους. Ο φόβος του Γερμανού να αναλάβει την ευθύνη μιας προβληματικής οικονομικά χώρας ήταν μεγάλος. Άκουγες, φέρ’ ειπείν, φράσεις του τύπου “εσείς τα κάνατε θάλασσα, εμείς θα την πληρώσουμε;”. Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, όμως, τα πράγματα διαφοροποιήθηκαν. Οι άνθρωποι άρχισαν να σκέπτονται και να συνειδητοποιούν ότι δεν είναι η Ελλάδα το πραγματικό πρόβλημα αλλά το ίδιο το σύστημα, το οποίο εδώ και αρκετές, όπως είναι πλέον φανερό, δεκαετίες λειτουργούσε με λάθος τρόπο και οδήγησε σε όλες αυτές τις καταστάσεις».

Η Κωνστάντια Γουρζή λέει ότι η ίδια δεν αντιμετώπισε επιθετική συμπεριφορά, ορισμένες φορές όμως έγινε αποδέκτης ειρωνικών σχολίων. Ωστόσο «με υπομονή και συζήτηση κάθε καλοπροαίρετος άνθρωπος συνειδητοποιεί ότι λάθη γίνονται παντού και ότι η Ελλάδα δεν ανήκει σε άλλον πλανήτη. Από την άλλη και εμείς, αν τα καταφέρουμε, θα είμαστε οι πρώτοι που θα το έχουμε επιτύχει. Δεν είναι λίγο αυτό».

Κατά πόσον πιστεύει ότι θα τα καταφέρουμε; «Αν χάσουμε την ελπίδα, τότε θα σταματήσουμε να ζούμε» απαντά. «Μεγάλη ευθύνη άλλωστε σε αυτή την πορεία έχουμε και εμείς οι πολίτες. Ας μην τα ρίχνουμε αποκλειστικά στους πολιτικούς. Βεβαίως, από κάπου άρχισε όλο αυτό. Αλλά έχω την αίσθηση ότι δεν θα εξελισσόταν σε αυτόν τον βαθμό αν δεν έβρισκε πρόσφορο έδαφος. Εμάς τους Έλληνες μας κυνηγά ένα ιστορικό κόμπλεξ σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη: η περίοδος της Τουρκοκρατίας και το γεγονός ότι δεν μπορέσαμε να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις της κοινωνίας, της τέχνης, του τρόπου ζωής αλλού. Ωστόσο ευθύνη και σκοπός κάθε λαού αλλά και κάθε μεμονωμένου πολίτη είναι να διαφυλάξει τις ρίζες του. Κυνηγώντας τον “εξευρωπαϊσμό” μας μέσω του άκρατου καταναλωτισμού κάπου χάθηκε η μπάλα».

Στη συγκεκριμένη συγκυρία η ίδια αισθάνεται ικανοποιημένη και «ασφαλής» που ζει στο εξωτερικό; «Ειλικρινά δεν το έχω σκεφτεί έτσι. Βλέπω την κατάσταση όπως έχει και προσπαθώ να πορευθώ. Αν ήμουν υποχρεωμένη να ζήσω εδώ με “ψαλιδισμένες” οικονομικές απολαβές και παροχές, δεν ξέρω πώς θα αντιδρούσα. Ωστόσο δεν μπορώ να μιλήσω για ικανοποίηση. Ελληνικό διαβατήριο έχω, αισθάνομαι την κρίση, τον πόνο του Έλληνα, την κατάθλιψή του. Αν μέσα σε αυτή την κατάσταση μπορέσουμε να γίνουμε ξανά δημιουργικοί, θα είναι πραγματικά ευχής έργον. Πρέπει να συγκεντρωθούμε στο τι μπορούμε να κάνουμε μόνοι μας, μέσα από παρέες και ομάδες, και όχι να τα περιμένουμε όλα από την Πολιτεία, από το Κράτος, όπως μας αρέσει να λέμε στην Ελλάδα, έτσι, απρόσωπα και ανέξοδα».

Η ίδια θα αντιμετώπιζε το ενδεχόμενο να εργαστεί στην Ελλάδα αυτή την εποχή; «Πιστεύω πως, αν κάποιος αισθάνεται ότι έχει κάτι να προσφέρει, τώρα είναι η ιδανική στιγμή για να το κάνει» λέει η Κωνστάντια Γουρζή. «Το ρίσκο, άλλωστε, πέραν του ότι είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής, κρύβει μεγάλη δύναμη μέσα του». Τα 20 πρώτα χρόνια της ζωής της στη Γερμανία η Κωνστάντια Γουρζή απέφευγε να παρουσιάζει έργα ελλήνων συνθετών. «Φοβόμουν ότι θα έλεγαν πως ευλογώ τα γένια μου» εξηγεί.

Αργότερα όμως η παρουσίαση της σύγχρονης ελληνικής δημιουργίας προέκυψε ως προσωπική της ανάγκη. Έτσι γεννήθηκε η σειρά «Νέα σύγχρονη ελληνική μουσική στο Μόναχο» που εγκαινιάστηκε το 2007 και περιλάμβανε μία-δύο εκδηλώσεις τον χρόνο. Ως εξέλιξη αυτής της διοργάνωσης αντιμετωπίζει η ίδια τη συναυλία που θα δώσει στις 19 Μαΐου με σπουδαστές της Μουσικής Ακαδημίας του Μονάχου στην Πινακοθήκη Μοντέρνας Τέχνης της βαυαρικής πρωτεύουσας, όπου, δίπλα σε συνθέτες από τη Γερμανία, την Ουκρανία και τη Σουηδία, θα παρουσιάσει και έργα δύο Ελλήνων, του Γιώργου Σισιλιάνου και του Στέφανου Γαζουλέα.

«Τώρα προτιμώ τα μεικτά προγράμματα καθώς με ενδιαφέρει να παρουσιάσω τη σύγχρονη ελληνική μουσική ως ισάξιο κομμάτι ενός ευρύτερου συνόλου» λέει. Με ενθουσιασμό μιλάει και για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εγκαινίασε το 2008 σε ένα δημοτικό σχολείο στο κέντρο του Μονάχου. «Αυτό που ήθελα να δείξω αρχικά είναι ότι όλη αυτή η συζήτηση επάνω στην προσέγγιση της κλασικής μουσικής από τους νέους ήταν απλώς σκέψεις, θεωρίες. Εδώ όμως χρειάζονται πράξεις. Πολύ με ενδιαφέρει το αυριανό κοινό να μην είναι άνθρωποι που κάθονται σφιγμένοι σε μια καρέκλα».

Ακολουθεί μια αλλη συνέντευξη της Κ. Γουρζή στα «ΝΕΑ» στον υπογράφοντα -στη στήλη 20 ΕPΩTHΣEIΣ- με τίτλο «H κλασική μουσική σήμερα περνάει κρίση, όπως και η κοινωνία μας!» (Πέμπτη 25 Αυγούστου 2005 ).

Ήταν το καλοκαίρι που η Κ.Γ. «επέστρεψε» στην ιδιαίτερη πατρίδα της (τη Λευκάδα) με μια μεγάλη συναυλία με την Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής Καμεράτα, αφιερωμένη στα 50 χρόνια των Γιορτών Λόγου και Τέχνης.

Προηγήθηκε τον Ιούλιο συναυλία στο Ηρώδειο με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Βερολίνου.

H μουσική παιδεία στην Ελλάδα;

Σαφώς, πολύ καλύτερη απ’ ό,τι στο παρελθόν. Όμως, όχι ακόμη αρκετά αυστηρή στην εκπαίδευσή της.

H μουσική στη ζωή σας;

Καθημερινότητα, χωρίς να γίνεται ρουτίνα.

Πενήντα χρόνια Γιορτές Λόγου και Τέχνης στη Λευκάδα…

Είναι να απορείς από θαυμασμό, το τι μεγάλα γεγονότα μπορεί το λευκαδίτικο πείσμα να δημιουργήσει σε έναν χώρο τόσο μικρό.

H κλασική μουσική σήμερα;

Περνάει κρίση, όπως και η κοινωνία μας.

Και η κλασική πρωτοπορία;

Φαίνεται η ποθητή πρωτοπορία να βρίσκεται διεθνώς ακόμη σε «ντροπαλή» φάση.

Τηλεόραση και μουσική;

Με μέτρο και αξιοπρέπεια· αλλιώς βεβηλώνεται η ποιότητα και η αξία τής μουσικής.

Μια γυναίκα – μαέστρος πώς αντιμετωπίζεται;

Ο επαγγελματισμός είναι αυτό που «μετράει» στην αποδοχή.

H εμπειρία από την καριέρα σας στην Ευρώπη;

Μονοπάτι δύσβατο και μοναχικό.

Αγαπημένος σας συνθέτης;

Ο Joseph Haydn.

Και μουσικό κομμάτι;

Το «Blue Moon» τού Miles Davies

To μεγάλο σας πάθος;

H αυτοπειθαρχία!

H κρατική στήριξη στους νέους καλλιτέχνες στην Ευρώπη;

Αμείβεται και υποστηρίζεται η δουλειά τους, όμως και αυτό είναι πολλές φορές θέμα συγκυριών.

Συνθέτις και μαέστρος;

Δύο διαφορετικά μονοπάτια τα οποία συγκλίνουν και το ένα αλληλοσυμπληρώνει, ευτυχώς, το άλλο.

Λευκάδα;

Ένα υπέροχο νησί με παθιασμένους κατοίκους.

Το όνειρό σας;

H γρηγορότερη και ουσιαστικότερη επικοινωνία μεταξύ μας, χωρίς φόβο, εμπιστευόμενοι το περιεχόμενο και την αξία της ζωής.

H παραδοσιακή ελληνική μουσική;

Είναι πλούσια σε συναισθηματικό περιεχόμενο και φαντασία.

Πώς μπορεί να γίνει προσιτή η κλασική μουσική στο μη εξοικειωμένο κοινό;

Χρειάζεται να διαθέτει κανείς λίγη υγιή φαντασία, για να της δώσει άλλες «παρουσιάσεις» και ερμηνείες.

H Ελλάδα είναι και μουσικά στο «σταυροδρόμι» Δύσης και Ανατολής;

Ευτυχώς ναι. Αυτό είναι μια αναγνώριση, παραδοχή και ευθύνη.

Μια συμβουλή στους νέους που επιθυμούν να ασχοληθούν με τη διεύθυνση ορχήστρας;

H βαθιά αγάπη, η ετοιμότητα της «απογύμνωσης» και του «δοσίματος» χωρίς φόβο, η πίστη, η άρνηση σε κάθε μορφή ατομικής προβολής και η ανάγκη επικοινωνίας.

Διεύθυνση ορχήστρας ή ψυχής;

Και φυσικά, πρώτα της ψυχής!

ΥΓ:. Το νέο έτος η Κωνστάντια θα δώσει 4 συναυλίες στην Αθήνα με την συμφωνική ορχήστρα της ΕΡΤ και Χορωδία (τις δυο πρώτες) όπως και 2 συναυλίες με την ορχήστρα ποικίλης μουσικής της ΕΡΤ 1.2. στο Μέγαρο Μουσικής 31.3. στο «Ακροπόλ», 9.5. και 16.6. στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.

Περισσότερα στους παρακάτω συνδέσμους:

www.konstantiagourzi.com

www.opus21muzikplus.de 

Πηγή: www.eliasgeorgakis.blogspot.com