Νέα δημοσιεύματα είδαν το φως στον ημερήσιο τύπο για την αρχαιολογική έρευνα και τα ευρήματά της στο Μεγανήσι. Αναδημοσιεύουμε από το «ΕΘΝΟΣ» και τον «ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟ»:

(Σημ: η φωτογραφία με τα παραπάνω εργαλεία είναι από τα μεγανησιώτικα ευρήματα- πηγή: Έθνος- υποσημείωση:

«Οι κοινότητες των κυνηγών τροφοσυλλεκτών προτιμούσαν την περιοχή λόγω της αφθονίας πυριτόλιθου, που χρησιμοποιούσαν για την κατασκευή εργαλείων»)

Ο Νεάντερταλ στο Ιόνιο

Από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή, 100.000 χρόνια πριν, ξεκινά η κατοίκηση του νησιωτικού συμπλέγματος Μεγανησίου

Τα Επτάνησα ήταν κατοικημένα πολύ προτού εμφανιστεί σε αυτά ο Οδυσσέας. Μέχρι και περίπου 100.000 χρόνια πριν. Σύμφωνα με έρευνα που διενεργήθηκε στα μικρά νησάκια δίπλα στη Λευκάδα, η κατοίκηση του νησιωτικού συμπλέγματος Μεγανησίου ξεκινά από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ, ένα πρόγονικo του σύγχρονου ανθρώπου είδος σε μια περίοδο που οι αρχαιολόγοι αποκαλούν Μέση Παλαιολιθική Εποχή.

«Τότε το γεωγραφικό ανάγλυφο, το κλίμα και η βλάστηση ήταν πολύ διαφορετικά από τα σημερινά», λέει η αρχαιολόγος Νένα Γαλανίδου. «Για να συλλάβουμε τη δυναμική των αλλαγών του προϊστορικού τοπίου πρέπει να λάβουμε υπόψιν τη μικρή απόσταση των νησιών από τις γειτονικές Λευκάδα και Αιτωλοακαρνανία, καθώς και τα μικρά βάθη της θάλασσας στην περιοχή αυτή. Οι μεταβολές της στάθμης της θάλασσας κατά τις παγετώδεις και μεσοπαγετώδεις περιόδους προκαλούσαν αντίστοιχα πότε την ένωση των νησιών με τις μεγάλες στεριές και πότε την απομόνωσή τους, επιτρέποντας άλλοτε την επικοινωνία των οργανισμών της χέρσου με τα νησιά και άλλοτε διακόπτοντάς τη, δημιουργώντας συνεχώς νέες συνθήκες».

Οι κοινότητες των κυνηγών τροφοσυλλεκτών προτιμούσαν την περιοχή λόγω της αφθονίας πυριτόλιθου, που χρησιμοποιούσαν για κατασκευή εργαλείων. Ταυτοχρόνως, έβρισκαν «φυσικά καταφύγια, μικρές και μεγαλύτερες κοιλάδες, υγρότοπους, πηγές νερού και θηράματα, που όλα μαζί και τηρουμένων των αναλογιών θα λέγαμε σήμερα ότι αποτελούσαν τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της Παλαιολιθικής Εποχής. Κρίνοντας από τους αριθμούς των λίθινων εργαλείων, θεωρούμε ότι οι παλαιολιθικές κοινότητες επέστρεφαν συχνά εδώ, ήταν με άλλα λόγια ένας αγαπημένος προορισμός στις εποχικές μετακινήσεις τους», μας λέει η αναπληρώτρια καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας.

Η παρουσία προϊστορικών κοινοτήτων συνεχίζεται και στην επόμενη περίοδο, την Ανώτερη Παλαιολιθική Εποχή, όταν πλέον ο άνθρωπος του Νεάντερταλ έχει εξαφανιστεί και στην Ευρώπη ζουν μόνο ομάδες ανατομικά και βιολογικά σύγχρονων ανθρώπων, των Homo Sapiens, που εξακολουθούν να μετακινούνται εποχικά, να κυνηγούν και να συλλέγουν την τροφή τους. Εντοπίστηκε επίσης ένας πλούτος καταλοίπων της Εποχής του Χαλκού. Η προφορική παράδοση του τόπου, που τον θεωρεί κομβικό σημείο του χάρτη του μυκηναϊκού κόσμου, φαίνεται πως επαληθεύεται από τα πολύ σημαντικά ταφικά και οικιστικά κατάλοιπα.

Η επιφανειακή αρχαιολογική έρευνα στο Μεγανήσι είχε διάρκεια δύο ετών. Διενεργήθηκε από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης σε συνεργασία με τη ΛΣΤ’ ΕΠΚΑ υπό τη διεύθυνση της κ. Γαλανίδου. Από τη ΛΣΤ’ ΕΠΚΑ τον συντονισμό είχε η έφορος Ολυμπία Βικάτου. Συμμετείχαν επίσης προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, καθώς και φοιτητές του Πανεπιστημίου του York. Η χρηματοδότηση προήλθε από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και τον Δήμο Μεγανησίου.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ-ΕΘΝΟΣ

Παλαιοντολογικές έρευνες: Νεάντερταλ οι πρώτοι κάτοικοι στο Μεγανήσι

Εκπληκτικά αποτελέσματα έφεραν στο φως παλαιολογικές έρευνες, καθώς ανακάλυψαν πως οι πρώτοι κάτοικοι του Μεγανησίου, δεν ήταν άλλοι από Νεάντερταλ, ένα προγονικό είδος του ανθρώπου.

Οι έρευνες περιλαμβάνονται σε ένα σημαντικό πρόγραμμα που διενεργήθηκε τα δύο τελευταία χρόνια στο νησιωτικό σύμπλεγμα του Μεγανησίου, από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, σε συνεργασία με την 36η Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Πριν από 100.000 χρόνια, σε μια περίοδο που οι αρχαιολόγοι ονομάζουν Μέση Παλαιολιθική εποχή, άνθρωποι του Νεάντερταλ τριγυρνούσαν στις περιοχές του Ιονίου Πελάγους, όταν γεωγραφικό ανάγλυφο, κλίμα και βλάστηση ήταν πολύ διαφορετικά από τα σημερινά.

Στη μοναδικότητα του προϊστορικού αυτού τοπίου καθοριστικό παράγοντα έπαιξαν και οι μεταβολές της στάθμης της θάλασσας, που προκαλούσαν εναλλάξ την ένωση ή την απομόνωση των νησιών από τις στεριές της Λευκάδας και της Αιτωλοακαρνανίας, οι οποίες απείχαν ελάχιστα από τα νησιά. Το αποτέλεσμα ήταν η επικοινωνία των οργανισμών, από τη χέρσο στα νησιά, άλλοτε να είναι εφικτή και άλλοτε όχι. Τα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή του Μεγανησίου μαρτυρούν την παρουσία ανθρώπων ήδη από τη Μεσολιθική Εποχή και με μικρές ασυνέχειες ενδιάμεσα καλύπτουν αρκετές χιλιετίες από τη Νεολιθική Εποχή, μέχρι τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους.

Ο ολιστικός χαρακτήρας της έρευνας εντοπίζεται στο γεγονός ότι δεν επικεντρώθηκε μόνο στα παλαιοντολογικά και αρχαιολογικά δεδομένα, αλλά και σε άλλους επιστημονικούς τομείς, όπως η ιστορία, η γεωφυσική και η ανθρωπολογία, που σπάνια συνδυάζονται στην Ελλάδα. «Η περιοχή συνέχισε να κατοικείται από προϊστορικές κοινότητες και μετά την εξαφάνιση του Νεάντερταλ, όταν στην Ευρώπη ζούσαν μόνο Homo sapiens, δηλαδή ομάδες ανατομικά και βιολογικά σύγχρονων ανθρώπων, οι οποίοι εξακολουθούσαν να μετακινούνται εποχιακά, να κυνηγούν και να συλλέγουν την τροφή τους, αλλά σε διαφορετικές καιρικές συνθήκες», εξηγεί η Νένα Γαλανίδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και επικεφαλής της αρχαιολογικής έρευνα που δεν κρύβει τον ενθουσιασμό της όταν μιλάει για το θέμα αυτό, απαριθμώντας μερικούς από τους συνεργάτες της που συμμετείχαν στις πολυεπίπεδες έρευνες.

«Την αρχαιολογική ομάδα πλαισίωναν σημαντικοί επιστήμονες από διαφορετικούς τομείς, όπως ο Γιώργος Ηλιόπουλος, δρ. Παλαιοντολογίας, υπό διορισμό λέκτορας του Πανεπιστημίου Πατρών, η Δέσποινα Νάζου, δρ. κοινωνικής ανθρωπολογίας, διδάσκουσα στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ο Λεωνίδας Κουτσουμπός, δρ. Αρχιτεκτονικής, υπό διορισμό λέκτορας του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου, ο Ανδρέας Καπετάνιος, εθνοαρχαιολόγος, υποψήφιος διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και η αρχαιολόγος Βίβιαν Στάικου». Η ίδια δεν παραλείπει να τονίσει και τις εξαιρετικές συνεργασίες που είχε και με τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης των νησιών -που βρίσκονται μεταξύ Λευκάδας και Αιτωλοακαρνανίας-, όπως με τον δήμαρχο Μεγανησίου Στάθη Ζαβιτσάνο, ο οποίος αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή το όλο εγχείρημα. Φυσικά και με την δρ. Ολυμπία Βικάτου, έφορο της 36ης Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, που συντονίζει τις έρευνες από πλευράς ΕΠΚΑ. Οι μελέτες της Εφορείας, που επικεντρώνονται στα πολύ σημαντικά και ταφικά κατάλοιπα από τη μυκηναϊκή εποχή, έχουν ήδη αρχίσει να δίνουν καρπούς, όπως η ανεύρεση ενός ασύλητου μυκηναϊκού τάφου στην περιοχή Κεφάλι του Μεγανησίου.
Άλλες έρευνες

Εκτός από την αμιγώς αρχαιολογική έρευνα, το πρόγραμμα στηρίζεται και σε έναν δεύτερο πυλώνα, ιστορικό και ανθρωπολογικό, που εστιάζει στην ιστορία του τοπίου, φυσικού και ανθρωπογενούς.
Ομάδα γεωλόγων διερεύνησε τη γεωλογική ιστορία και τη γεωμορφολογία των νησιών, ενώ παράλληλα πραγματοποιήθηκε και μια επιτόπια ανθρωπολογική έρευνα.

Συγκεκριμένα, καταγράφηκε μία πληθώρα διαφορετικών βιοτόπων και σημαντικά είδη ασπόνδυλων, ερπετών, πουλιών και χερσαίων αλλά και θαλάσσιων θηλαστικών, από τα οποία αρκετά χρήζουν προστασίας. Επιπλέον, συγκεντρώθηκαν συνεντεύξεις των κατοίκων του Μεγανησίου και καταγράφηκαν οι βιοϊστορίες τους με στόχο τη διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους εμφανίζεται η δυναμική της αλλαγής και της οικονομικής τουριστικής ανάπτυξης, μέσα από τις καθημερινές δραστηριότητες ανδρών και γυναικών. Η κ. Γαλανίδου πιστεύει ότι η πολυεπίπεδη αυτή προσέγγιση στην ιστορία του Μεγανησίου θα αποτελέσει την αρχή για νέες και πιο εξειδικευμένες επιστημονικές πρωτοβουλίες και δράσεις στην περιοχή, με γνώμονα την αειφόρο ανάπτυξη και τον πολιτισμό. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε χάρη στην αρωγή και οικονομική υποστήριξη του Πανεπιστημίου Κρήτης και του δήμου Μεγανησίου.

(Πηγή: www.agelioforos.gr)