Εισήγηση του Νίκου Κονδυλάτου στην ημερίδα για τον Εναλλακτικό Τουρισμό

Ο κ. Νίκος Κονδυλάτος* κατά την εισήγησή του στην ημερίδα για τον εναλλακτικό τουρισμό έκανε μια εκτενή αναφορά στο θέμα της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης δίνοντας έτσι έναυσμα για διάλογο και προβληματισμό.
Ακολουθεί ολόκληρη η εισήγηση:

Θεωρώ ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι σήμερα αρχίζει επί τέλους ένας διάλογος γύρω από τα ζητήματα που εγείρει το μεγάλο θέμα της ποιότητας του τουρισμού στη Λευκάδα, διότι κατά βάθος περί αυτού πρόκειται, έστω και αν η ημερίδα αυτή δεν οργανώνεται από κάποιο επίσημο φορέα η αρχή, ως θα όφειλε, αλλά από το φίλο Νίκο Θερμό και τις εκδόσεις fagotto, που μας έκαμαν την τιμή να μας καλέσουν σήμερα εδώ για να εκφράσουμε τις απόψεις μας.

Ευελπιστώ πως ο διάλογος αυτός θα έχει συνέχεια μέσα στο πλαίσιο ενός οργανωμένου σχεδίου έτσι ώστε σύντομα να οδηγήσει, διότι ήδη είναι αργά, στη χάραξη μιας πολιτικής με σχέδιο για τον τουρισμό στην αντίθετη πορεία αυτής που επικρατεί σήμερα η οποία εξουθενώνει και αποσυνθέτει τον τόπο και την κοινωνία του.
Πράγματι δίνεται η εντύπωση πως η εικόνα που παρουσιάζει το νησί κατά τη θερινή περίοδο εν πολλοίς μας ικανοποιεί αφού ουδέν σχόλιο ακούγεται περί του αντιθέτου, άλλωστε δε βλέπουμε και καμία πρωτοβουλία από οποιαδήποτε πλευρά που να προδίδει κάποια ανησυχία για το φαινόμενο.

Η πολιτική μας για τον τουρισμό εξαντλείται στην προσπάθεια προσέλκυσης περισσότερου κόσμου στη Λευκάδα είτε με παραστάσεις των αρμοδίων στις εκθέσεις τουρισμού είτε με τη μορφή διαφήμισης καθώς και στη διατύπωση παρατηρήσεων και νουθεσιών προς τους επαγγελματίες του κλάδου να επιδεικνύουν σωστή και επαγγελματική συμπεριφορά. Γίνονται ακόμα συστάσεις από τρίτους (τύπος, πολίτες κ.λ.π.) για την καθαριότητα, για τους δρόμους, για το κυκλοφοριακό πρόβλημα, για την έλλειψη χώρων στάθμευσης, για την κατάσταση στα λιμάνια, στις παραλίες κ.λπ.
Κατά τη γνώμη μου θίγονται τα στοιχεία του εποικοδομήματος και δεν αγγίζονται τα στοιχεία της βάσης που τα προκαλούν.

Υπάρχουν όμως άνθρωποι στην τοπική κοινωνία και μάλιστα πολλοί οι οποίοι ανησυχούν για την κατάσταση αυτή και όταν τους δοθεί η ευκαιρία το εκφράζουν. Σε μια συζήτηση π.χ. που είχαμε τις προάλλες ένας απ’ αυτούς έλεγε πως όταν καλεί στο σπίτι του κόσμο αισθάνεται άσχημα που δε μπορεί να φιλοξενήσει όσους θέλει γιατί αφ’ ενός δεν επαρκούν οι υποδομές του σπιτιού του (πιάτα, καρέκλες ,τραπέζια, ηλεκτρ. συσκευές κ.λπ.) αλλά και ο χώρος και αφ’ ετέρου γιατί αν έλθουν περισσότεροι άνθρωποι απ’ αυτούς που πρέπει θα στριμωχτούν και δεν θα περάσουν καλά, η ποιότητα δηλαδή γενικώς πέφτει.

Κάποιος άλλος επίσης αναρωτιόταν γιατί στο κάθε οικόπεδο υπάρχουν όροι και περιορισμοί στη δόμηση του και δεν υπάρχουν κατ’αντιστοιχία σε ολόκληρο το νησί εάν αυτό θεωρηθεί ως ένα ενιαίο οικόπεδο καθώς ο καθένας μπορεί να χτίσει όπου και ότι θέλει υπονοώντας πως θα έπρεπε να υπάρχουν χωροταξικά κάποιες κατευθύνσεις και κάποιοι περιορισμοί.

Για να μην κουράζω όμως και με άλλα εύλογα ερωτήματα που θέτει ο καθένας από μας,ας παραθέσω συμπυκνωμένα τα σπουδαιότερα απ’αυτά
1)Είμαστε εν τέλει ικανοποιημένοι από τις συνθήκες που επικρατούν το καλοκαίρι στη Λευκάδα αυτές που αφορούν στην κυκλοφοριακή λειτουργία και τη στάθμευση στην πόλη, στους μεγάλους οικισμούς αλλά και σε ολόκληρο το νησί;

2)Είμαστε ικανοποιημένοι από την εικόνα και τη λειτουργία των δημόσιων χώρωνγενικά;(δρόμων,λεωφόρων,πεζοδρόμων,πεζοδρομίων,πλατειών,πάρκων κ.λπ.).
3)Είμαστε ικανοποιημένοι από την ποιότητα του τουριστικού ρεύματος που έρχεται στη Λευκάδα και επιθυμούμε το ρεύμα αυτό να είναι κάθε χρόνο και μεγαλύτερο; Μας απασχολεί άραγε μέχρι που αυτό μπορεί να φθάσει; Μας απασχολεί τι σχέση μπορεί να έχει το ερώτημα αυτό με τα δύο προηγούμενα;

4)Μας ικανοποιεί ο τρόπος που αναπτύσσεται η Λευκάδα; Επιζητούμε δηλαδή ένα τρόπο ανάπτυξης που σέβεται και προστατεύει το περιβάλλον, το φυσικό τοπίο και τους οικισμούς, τις παραδόσεις και τον πολιτισμό της και αναδεικνύει τη διαφορετικότητα και την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του τόπου στοιχεία που προσελκύουν τον καλλιεργημένο επισκέπτη η θεωρούμε πως πρέπει αναπτύσσεται ανταποκρινόμενη στην τουριστική παλίρροια του καλοκαιριού κατασκευάζοντας δηλαδή περισσότερες λεωφόρους ,περισσότερους χώρους parking,περισσότερα κτίσματα χωρίς κανένα χωροταξικό περιορισμό καθώς και πλεονάζοντα και άχρηστα κατά τις υπόλοιπες εποχές δίκτυα και υποδομές για να μπορούμε μόνο ν’ανταποκριθούμε στη ζήτηση του ενός μήνα;

Μας απασχολεί τέλος το θέμα της ποιότητας της ζωής μας μέσα στην πόλη και τους οικισμούς όχι μόνο το καλοκαίρι αλλά και τις άλλες εποχές γεγονός που δεν είναι άσχετο με το είδος της τουριστικής ανάπτυξης που επιθυμούμε και το σημαντικότερο απ’όλα μας απασχολεί το ερώτημα τι τόπο θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές;

Νομίζω πως στα ερωτήματα αυτά αλλά και σε άλλα που μπορεί να τεθούν στο διάλογο οφείλει η τοπική κοινωνία ν’απαντήσει με τους αιρετούς της εκπροσώπους,τα θεσμικά όργανα ,τους επιστημονικούς φορείς, τα επαγγελματικά σωματεία αλλά και όλοι εμείς οι απλοί πολίτες.Αν δεν απαντήσουμε σημαίνει πως είμαστε ικανοποιημένοι και βαδίζουμε σωστά, διαφορετικά θα πρέπει να βαθύνουμε το διάλογο, να σκύψουμε στις αιτίες που προκαλούν τα προβλήματα να κάνουμε τις επιλογές μας για τη ζωή μας σ’αυτόν τον τόπο και ν’αναζητήσουμε τις λύσεις χωρίς ποτέ να ξεχνάμε πως ο τόπος που σέβεται τον εαυτό του υποχρεώνει και τους άλλους να τον σεβαστούν.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από το τελευταίο. Άραγε τι σημαίνει αγαπούμε και σεβόμαστε τον τόπο μας. Σημαίνει πως προστατεύουμε τις αξίες του δηλαδή την ομορφιά του ,τον πολιτισμό του, τις παραδόσεις του, το περιβάλλον του και επειδή θεωρούμε πως ο τουρισμός αποτελεί μια σοβαρή πηγή προσέλκυσης πόρων για τον τόπο επιδιώκουμε να την εκμεταλλευτούμε σεβόμενοι όμως τα παραπάνω και επί πλέον προσπαθώντας ακόμα περισσότερο ώστε ν’αναδείξουμε τη διαφορετικότητα του και την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του, διότι αυτά είναι που αναζητά ο ποιοτικός επισκέπτης, κάτι το διαφορετικό κάτι το μοναδικό.

Φαίνεται όμως πως τα παραπάνω δεν τα τηρούμε ούτε τα επιδιώκουμε όχι φυσικά μόνον εμείς εδώ στη Λευκάδα αλλά και σε όλους τους τουριστικούς προορισμούς της πατρίδας μας.

Αντίθετα έχοντας διαμορφώσει μια στρεβλή αντίληψη για τα πράγματα επιδιώκουμε να προσελκύσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο, προτιμούμε δηλαδή την ποσότητα σε βάρος της ποιότητας.

Θα σας διαβάσω εδώ κάποια μικρά αποσπάσματα από ένα παλαιότερο άρθρο στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ του σεβαστού καθηγητή Γ.Γραμματικάκη όπου περιγράφεται ανάγλυφα αυτή η νοοτροπία. Γράφει λοιπόν:…τοπία μοναδικά ενταφιάζονται στο μπετόν και την ασχήμια, παραλίες ολόκληρες παραδίδονται στην ευτέλεια και το κέρδος. Η ρύπανση της θάλασσας, αποτέλεσμα της μαζικότητας και της έλλειψης υποδομών είναι πια ορατή και εκεί που μέχρι χθες έλαμπε το διάφανο νερό και τα μαγικά του χρώματα .Όσο για τους «τουρίστες» λίγοι ενδιαφέρονται για την ελληνική ιδιαιτερότητα. Είναι μάζες μετακινούμενες, που ψάχνουν τον πλαστικό ήλιο και τη φτήνια και προσθέτουν το δικό τους άχρωμο βλέμμα στις ήδη άχρωμες τουριστικές περιοχές. Ένας κυρίαρχος παράγοντας που οδήγησε στην τουριστική μας έκπτωση και τη συνακόλουθη υπονόμευση του περιβάλλοντος είναι η αλόγιστη επιδίωξη του αριθμού σε βάρος της ποιότητας. Δεν απέμεινε περιοχή που να μην κτίζεται ,μικρό η μεγάλο κατάλυμα που να μην προσφέρει τις τουριστικές του υπηρεσίες, πολεοδομική κακοποίηση που να μην εφαρμόστηκε σε αιγιαλούς, παραδοσιακούς οικισμούς και πόλεις…Τον τόπο μας εμείς οι Έλληνες δεν τον αγαπούμε, τον θεωρούμε στρέμματα προς εκμετάλλευση, δάση προς οικοπεδοποίηση, ακρογιαλιές προς ίδιον όφελος..Δεν αγνοείται φυσικά πως υπάρχουν και οι θετικές όψεις στο τουριστικό μας οικοδόμημα. Έτσι πολλές τουριστικές μονάδες σέβονται το τοπίο και την ποιότητα, ενώ δεν λείπουν και σωστές πρωτοβουλίες από δημάρχους η κινήσεις πολιτών Αξιοσημείωτη είναι εξάλλου, η διαρκώς και εντονότερη παρουσία των αγροτουριστικών καταλυμάτων. .Υπό την κακόηχη αυτή ονομασία κρύβονται συχνά σπουδαία δημιουργήματα αρχιτεκτονικής και σεβασμού στην τοπική παράδοση. Μόνον που απομονωμένα καθώς είναι στο εσωτερικό της χώρας, ελάχιστα μπορούν ν’αντιταχθούν στο ασύδοτο κακό που κυριαρχεί σε παραλίες και τουριστικούς προορισμούς.»

Μια απ’ αυτές τις πρωτοβουλίες λοιπόν, τις σωστές,είναι και η σημερινή και επαναλαμβάνουμε τα συγχαρητήρια μας στους διοργανωτές ,ενώ ένα ερώτημα που γεννιέται εύλογα μετά τα παραπάνω είναι το εξής: Πως αισθάνεται αλήθεια ο επισκέπτης-εξερευνητής της Λευκάδας που φιλοξενείται σε κάποιο απ’αυτά τα ποιοτικά καταλύματα όταν αναζητώντας ν’ανακαλύψει την ψυχή και την ιδιαιτερότητα του τόπου βρίσκεται αντιμέτωπος με την πλημμυρίδα των αυτοκινήτων που του θυμίζει το χάος των μεγαλουπόλεων, την ασυδοσία που επικρατεί στο δημόσιο χώρο, τους θορύβους και τις μουσικές στη διαπασών, τη θλιβερή εικόνα που καταφέραμε με την πάροδο του χρόνου να έχουν οι υπέροχες παραλίες μας με τα παράταιρα κτίσματα, το πλήθος των αυτοκινήτων, την πλαστικούρα και τ’αποτσίγαρα σε κάθε σπιθαμή τους.

Νομίζω πως ήρθε η ώρα να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε πως τα οφέλη για τον τόπο μας από το φαινόμενο αυτό του μαζικού τουρισμού είναι εντελώς πρόσκαιρα. Είναι φανερό πως ο τόπος μας χάνει προοδευτικά την αξία του. Για να το πω αγοραία, μια και το διακύβευμα όπως φαίνεται είναι η αξία της περιουσίας μας, όταν ο τόπος χάνει την αξία του συνολικά τότε χάνει την αξία της και η ιδιοκτησία του καθενός μας.

Σήμερα σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης του τουριστικού προϊόντος ο ανταγωνισμός ολοένα εντείνεται και είναι επόμενο από τον ανταγωνισμό αυτό να βγαίνουν κερδισμένοι οι τόποι που προστατεύουν και αναδεικνύουν τον ιδιαίτερο τοπικό τους χαρακτήρα. Αντίθετα οι τόποι που θα απολέσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους το τοπίο, τις παραδόσεις τους, την ιστορική τους μνήμη, την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική τους τον πολιτισμό τους θα είναι οι χαμένοι του ανταγωνισμού και συνακόλουθα καταδικασμένοι σε οικονομικό και κοινωνικό μαρασμό, καθώς οι αναπτυξιακές τους δυνατότητες μηδενίζονται αφού κάθε προηγούμενη τοπική αναπτυξιακή προσπάθεια εγκαταλείφθηκε χάριν του εύκολου αλλά πρόσκαιρου κέρδους που προσφέρει το φαινόμενο του μαζικού τουρισμού.
Το χειρότερο είναι ότι η πορεία αυτή είναι μη αναστρέψιμη και καταδικάζει τις επόμενες γενιές να ζήσουν σένα περιβάλλον κακοποιημένο με υποβαθμισμένη την ποιότητα της ζωής τους.
Πρέπει λοιπόν συνειδητοποιώντας τα παραπάνω να ξεκινήσουμε τη χάραξη μιας νέας πορείας. Και θα έχουμε συνειδητοποιήσει τα παραπάνω όταν:
-θα μας ενοχλεί ως τοπική κοινωνία το πλήθος των λεωφόρων που παραβιάζουν την κλίμακα του τοπίου και θυμίζουν μεγαλούπολη.
-Θα μας προβληματίζει η εικόνα ασυδοσίας και χάους που προκαλεί η πλημμυρίδα των αυτοκινήτων ιδιαίτερα σε σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος όπως η π.χ. η είσοδος της πόλης.
-Θα υποτιμά τις αρχές και τον πολιτισμό μας η παραβίαση των χώρων που προορίζονται για τους πεζούς (πλατείες, πεζόδρομοι, πεζοδρόμια κ.λπ.)
-Θα μας προξενεί έκπληξη και απορία πως ένας τόπος σαν τη Λευκάδα ο οποίος διαθέτει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη του ποδηλάτου(επίπεδη επιφάνεια, παράδοση στο ποδήλατο και πολιτισμό) δεν διαθέτει έναοργανωμένοδίκτυοποδηλατοδρόμων. Επίσης θα έχουμε συνειδητοποιήσει τα παραπάνω όταν:
-Θα μας ενοχλεί η ατέλειωτη σειρά των χωρίς καταγωγή κτισμάτων που συνοδεύουν ολόκληρη σχεδόν την άλλοτε υπέροχη παραλιακή διαδρομή από τη Λευκάδα μέχρι τη Βασιλική.
-Θα μας προξενεί θλίψη η αποδόμηση αρχικά και η υπερδόμηση στη συνέχεια των παράκτιων οικισμών μας ακόμα και αυτών που έχουν χαρακτηρισθεί ως παραδοσιακοί.
-Θα μας ενοχλεί και θα μας θλίβει η εγκατάλειψη και καταστροφή τοπίων φυσικού κάλλους όπως π.χ. αυτό των Σκάρων.
Θα έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμα ότι χρειάζεται μια νέα πορεία όταν οι πολιτικές μας
-δεν υποτάσσονται στην εξυπηρέτηση του φαινομένου του ενός μήνα του καλοκαιριού
-δεν αποσκοπούν στην πάση θυσία εξυπηρέτηση του Ι.Χ. αυτοκινήτου και μάλιστα σε βάρος του πεζού και του ποδηλάτη.
-δεν συγκεντρώνουν τη μέριμνα και τη φροντίδα τους μόνο για τις παράκτιες περιοχές που θεωρούνται τουριστικές.
Αντίθετα θα χαράξουμε μια νέα πορεία όταν θα έχουμε στις προτεραιότητες μας:
-την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς όχι με την έννοια της τουριστικής τυποποίησης όπως γίνεται σήμερα αλλά σαν αναπόσπαστο στοιχείο της ζωής μας, της φυσιογνωμίας μας και της καταγωγής μας ,από την απλή λαϊκή τέχνη ως τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα μας.
-την προστασία και ανάδειξη των μνημείων μας, αρχαιολογικών χώρων ,μοναστηριών, εκκλησιών και άλλων σημείων αναφοράς.
-την προστασία και ανάδειξη των παραδοσιακών μας οικισμών και εν γένει της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς.
-τη διάνοιξη και διαμόρφωση των μονοπατιών που αποτέλεσαν κάποτε διαδρομές ζωής και πολιτισμού των προηγούμενων γενιών και μπορούν σήμερα ν’αποτελέσουν δρόμους εξερεύνησης και περιήγησης.
-την ανάδειξη των φυσικών τοπίων που έχουν ένα ιδιαίτερο χρώμα και την εξασφάλιση συνθηκών ηρεμίας και γαλήνης στον επισκέπτη που επιθυμεί να τ’απολαύσει.
-την προσπάθεια τέλος αναχαίτισης αυτού του τουριστικού ρεύματος που μας πλημμυρίζει σήμερα υπέρ της ποιότητας και μορφών εναλλακτικού τουρισμού.

Eίναι πιθανό, καθώς αυτά που λέγονται εδώ ξεφεύγουν από την νεοελληνική πραγματικότητα, να θεωρήσουν κάποιοι πως είναι λόγια κάποιας «ελίτ» η τέλος πάντων πως είναι λόγια εκτός πραγματικότητας, εκθέσεις ιδεών .Τα ίδια ισχυρίζονται πολλοί και για τις συναντήσεις του Ιουλίου στον Αλέξανδρο όπου μάλιστα φέτος παραβρέθηκαν προσωπικότητες παγκόσμιου κύρους όπως ο Μανώλης Κορρές και ο γλύπτης Θόδωρος οι οποίοι με την παρουσία τους τιμούν όχι μόνον τον Αλέξανδρο αλλά ολόκληρη τη Λευκάδα.(Να πω σε παρένθεση πως αυτές τις μέρες εγκαινιάζεται μεγάλη αναδρομική έκθεση του γλύπτη Θόδωρου στο μουσείο Μπενάκη η οποία θα διαρκέσει μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Λευκαδίτες καθώς είναι επενδεδυμένη με μουσική του Κυριάκου Σφέτσα που γράφτηκε ειδικά για την περίσταση).

Ο Αλέξανδρος όμως κατά τη γνώμη μου διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία που θα μπορούσαν να τον κατατάξουν στούς τόπους πρώτης προτεραιότητας για τη χάραξη μιας πολιτικής εναλλακτικού τουρισμού.

Οι κάτοικοι του εγκατέλειψαν τη δεκαετία του 70 τους τρείς οικισμούς(Μαυροινάτα,Κολυβάτα, Κιάφα)για ν ’αναζητήσουν καλύτερη τύχη στην αναπτυσσόμενη τουριστικά Νικιάνα, πλήν ελαχίστων που έμειναν. Ήρθαν και κάποιοι καινούργιοι και κάποιοι ξένοι .Ο τόπος αυτός έχει μια ιδιαίτερη αύρα που κρατά τους ανθρώπους ανήσυχους .Το τοπίο με τ’ αμπέλια και τα κυπαρίσσια, την ποικιλία της χλωρίδας και της πανίδας, τους πέτρινους οικισμούς και τις αδρές γραμμές του ανάγλυφου είναι ιδιαίτερα θελκτικό. Το μικρό οροπέδιο που χωρίζει και ταυτόχρονα ενώνει τους τρεις οικισμούς το χειμώνα γίνεται λίμνη. Οι οικισμοί είναι εξαιρετικού αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος και η διαδικασία χαρακτηρισμού των ως παραδοσιακών από το Υ.ΠΕ.Κ.Α βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο(φυσικά αυτό έγινε μετά από μακρύ και επίμονο αγώνα λίγων ανθρώπων).

Λειτουργούν εκεί μια οικοτεχνία παρασκευής βοτάνων και αρωματικών φυτών στον Αλέξανδρο, ένας παραδοσιακός ξενώνας στην Κιάφα και μια σπιτική ταβέρνα στα Κολυβάτα. Πάνω από τα Κολυβάτα υψώνονται οι Σκάροι, το ομηρικό Νήιον κατά τον Δαίρπφελδ, με το μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου, το ασκητήρι των Αγ. Πατέρων και πιο χαμηλά προς τα Πλατύστομα την Κόκκινη εκκλησιά. Ψηλά το αιωνόβιο δάσος της βελανιδιάς από την οποία πήρε το όνομα του ο σύλλογος Φηγός. Σκάροι ο Άθως της Λευκάδας όπως έχουν ονομασθεί για την ιστορία τους ,τη θρησκευτική ζωή και τον πολιτισμό που κάποτε εκεί είχαν ανθίσει. Η κεντρική τους θέση δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη που θ’ αποφασίσει να περάσει μέσα από τις αυτοσχέδιες στάνες ν’ απολαύσει μια ξεχωριστή θέα.

Μέχρι σήμερα, επικρατούσης της νοοτροπίας που προαναφέραμε, ουδείς διαχρονικά έδωσε σημασία στην περιοχή. Οι Σκάροι έχουν εγκαταλειφθεί και το δάσος της βελανιδιάς κινδυνεύει με εξαφάνιση, τα ιστορικά μονοπάτια έχουν λογκώσει, οι λακκούβες στους δρόμους χάσκουν ανενόχλητες ,η αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα δε συγκινεί κανένα, πυροσβεστικοί κρουνοί δεν υπάρχουν παρ’ ότι τα τελευταία χρόνια η περιοχή κινδύνευσε να καεί δύο φορές ενώ η λειτουργία των μικρών μονάδων καθίσταται προβληματική από τα συνεχή προβλήματα με το νερό.

Και όμως η δυναμική της περιοχής, αν προστεθεί και το σημαντικό για τη Λευκάδα γεγονός του τριημέρου του Ιουλίου το οποίο τείνει να γίνει θεσμός θα μπορούσε ν’ αποτελέσει πρότυπο ήπιας και βιώσιμης ανάπτυξης.

Ν ’αλλάξουμε λοιπόν νοοτροπία .Για να γίνει αυτό εγώ προσωπικά πιστεύω πως μόνον ένας δρόμος υπάρχει. Η δόμηση και η εφαρμογή μιας πολιτικής με όραμα.(ο χρόνος λιγοστός δεν επιτρέπει δυστυχώς ν’ αναπτύξουμε ένα τέτοιο θέμα έχω διατυπώσει κάποιες σκέψεις στο lefkada slow guide τον περασμένο Ιούνιο, μία περίληψη αυτών αναφέρω στη συνέχεια).

Στόχος μιας τέτοιας πολιτικής είναι η χάραξη μιας πορείας που σέβεται, προστατεύει και αναδεικνύει τον πολιτισμό, τις παραδόσεις, το περιβάλλον και την ομορφιά του τόπου, υπερασπίζεται και αναδεικνύει τη διαφορετικότητα και την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του και κυρίως σέβεται και υπολογίζει τις επόμενες γενιές που θα ζήσουν σ’ αυτόν δηλαδή τα παιδιά μας.

Για να υπάρξει μια τέτοια πολιτική είναι αναγκαίες ορισμένες προϋποθέσεις όπως:
-μακρόπνοο σχέδιο που θα περιλαμβάνει ένα καλά επεξεργασμένο σχεδιασμό και τον αντίστοιχο προγραμματισμό, μακροπρόθεσμο (20ετίας),μεσοπρόθεσμο(5ετίας) και βραχυπρόθεσμο(ενός έτους).
-η οργάνωση και λειτουργία ενός μηχανισμού στρατηγικού σχεδιασμού ο οποίος θα έχει την ευθύνη του σχεδιασμού, της παρακολούθησης και του συντονισμού του προγράμματος καθώς και ενός παρατηρητηρίου που θα αποτελείται από εκπροσώπους της πολιτικής και κοινωνικής ζωής το οποίο μέσω της θέσπισης περιβαλλοντικών δεικτών θα παρακολουθεί και θα ελέγχει την εξέλιξη του όλου σχεδίου.
-συστράτευση, συνεννόηση και συνεργασία όλων των δυνάμεων της τοπικής κοινωνίας(κινήσεις, παρατάξεις ,φορείς, πολίτες κ.λπ.)που προτάσσουν το συμφέρον του τόπου πάνω από πολιτικές η παραταξιακές σκοπιμότητες, το κοινό καλό πάνω από προσωπικά η κομματικά οφέλη, το συλλογικό συμφέρον πάνω από μικρά η μεγάλα συμφέροντα.
-μακρά και επίμονη επικοινωνιακή πολιτική με στόχο την αλλαγή συνειδήσεων και νοοτροπιών αφ’ ενός και αφ’ ετέρου την εξασφάλιση της λαικής συναίνεσης καθώς και την υποκίνηση της συμμετοχής και της συνεργασίας των πολιτών.Η καμπάνια αυτή πρέπει να διαχέεται σε κάθε ζωντανό κύτταρο της τοπικής κοινωνίας σχολεία ,τόπους εργασίας, συλλόγους αθλητικούς χώρους κ.λπ.
Τα μέσα για την εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής είναι βεβαίως μελέτες και προγράμματα .Να σημειώσουμε σε παρένθεση πως χωρίς μελέτες δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε χρήματα από το ΕΣΠΑ η από άλλα προγράμματα.
Μελέτες
–χωροταξική- πολεοδομική μελέτη για την αντιμετώπιση θεμελιωδών ζητημάτων όπως:
-ο προσδιορισμός της φέρουσας ικανότητας του νησιού για τουριστική. οικοδομική και αιολική εκμετάλλευση.
-η θέσπιση χρήσεων γης και όρων και περιορισμών δομήσεως, ιδιαίτερα στις εκτός σχεδίου περιοχές, καθώς και η αναθεώρηση των υφιστάμενων όρων δομήσεως των οικισμών.
-ο καθορισμός του βασικού οδικού δικτύου του νησιού με τρόπο που να είναι φιλικό προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο.
-κυκλοφοριακή μελέτη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της κυκλοφορίας και της στάθμευσης δίνοντας σαφή προτεραιότητα στις ανάγκες του πεζού και του ποδηλάτου.
Επίσης μελέτη για την κατασκευή ενός οργανωμένου δικτύου ποδηλατοδρόμων
το οποίο εκτός της χρηστικής του λειτουργίας αποτελεί και στοιχείο πολιτισμού για την πόλη.
–μελέτες αναπλάσεων.
-των υφιστάμενων δρόμων(λεωφόρων,πεζοδρόμων κ.λ.π.)
-των περιοχών ιδιαίτερου ενδιαφέροντος
-των περιοχών φυσικού κάλλους.
-των παραλιών.
-των οικισμών και ιδιαίτερα των παραδοσιακών.
Προγράμματα που θα καλύπτουν όλους τους τομείς περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος
-την επέκταση των οικισμών της οποίας πρέπει να προηγείται αυστηρός σχεδιασμός που θα καθορίζει τη δημιουργία ενός βιώσιμου αστικού χώρου ενταγμένου στον υπάρχοντα οικισμό και στο περιβάλλον φυσικό τοπίο.
-τα φυσικά τοπία η διαχείριση των οποίων πρέπει να γίνεται με τρόπο που θα διατηρείται ο πλούτος και η βιωσιμότητα του οικοσυστήματος π.χ.οι Σκάροι ,η λιμνοθάλασσα κ.λ.π.
-την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Στα κτισμένα περιβάλλοντα πρέπει να διατηρούνται οι μορφολογικές και λειτουργικές ποιότητες με κατάλληλο σχεδιασμό και μέτρα προστασίας.
–τη διαχείριση των απορριμμάτων, την κατανάλωση ενέργειας,τη διαχείριση των υδάτινων πόρων,τις μεταφορές και το δίκτυο συγκοινωνιών, τη δημόσια υγεία κ.λπ.
Τέλος ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στην κατάρτιση προγραμμάτων για την αναζωογόνηση παραδοσιακών καλλιεργητικών πρακτικών και την προστασία, ανάδειξη και τυποποίηση των τοπικών προιόντων. Επίσης στην αναζωογόνηση και διατήρηση δραστηριοτήτων του πρωτογενούς τομέα -γεωργία, μελισσοκομία, κτηνοτροφία,αλιεία-που δίνουν δύναμη, ζωντάνια ,αλήθεια και γνησιότητα στον τόπο.

Οι κοινότητες που έχουν αντιληφθεί τη σημασία του ελέγχου των επικίνδυνων πρακτικών που τις απειλούν και έχουν λάβει μέτρα για την περιβαλλοντική ποιότητα, έχουν ήδη αναδειχθεί σε αξίες, όπως για παράδειγμα ιστορικές πόλεις της Ευρώπης και προστατευόμενοι οικισμοί η φυσικά τοπία εξαιρετικού φυσικού κάλλους σε όλο τον κόσμο. Αυτοί οι τόποι προσελκύουν επισκέπτες λόγω της περιβαλλοντικής τους ποιότητας και επομένως εισόδημα. Τον ίδιο δρόμο μπορεί και πρέπει ν’ ακολουθήσει και η Λευκάδα καθώς διαθέτει τα πλεονεκτήματα. Άς το τολμήσουμε.

*Ο Νίκος Σπ. Κονδυλάτος ακολούθησε σπουδές Tοπογράφου Μηχανικού στό Ε.Μ.Π.και ύστερα έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην πολεοδομία στο Παρίσι όπου έγινε Διπλωματούχος Πολεοδόμος του Centre de Rechercheς d’ Urbanisme (C.R.U.). Έχει ασχοληθεί με πολεοδομικές και χωροταξικές μελέτες καθώς και μελέτες αναπλάσεων αστικών περιοχών. Απο το 2009 είναι μόνιμος κάτοικος της Λευκάδας και ζει στο χωριό Αλέξανδρος. Έχει εισηγηθεί θέματα σχετικά με μια διαφορετική ανάπτυξη για τη Λευκάδα με γνώμονα την αειφορία τόσο με το εργαστήριο αστικού τοπίου στο πνευματικό κέντρο του Δήμου Λευκάδας (2009) όσο και και στις συναντήσεις του Ιουλίου του συλλόγου φίλων Αλεξάνδρου «Φηγός» στον Αλέξανδρο (2010,2011).

(Πηγή: www.lefkadaslowguide.gr)