Μύθος Νο 1: Ορισμένα φρούτα παχαίνουν.

Φυσικά δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Τα φρούτα είναι ωφέλιμα για μια πληθώρα λόγων και χρησιμοποιούνται κατά κόρον από τους διαιτολόγους. Περιέχουν σε μεγάλες συγκεντρώσεις ουσίες απαραίτητες για τον οργανισμό, όπως οι βιταμίνες. Η περιεκτικότητά τους σε λίπος σπάνια υπερβαίνει το 1%, ενώ και τα σάκχαρά τους είναι πηγή ενέργειας ταχείας κατανάλωσης. Το κύριο μέρος τους ωστόσο αποτελείται από νερό και φυτικές ίνες που ασφαλώς δεν παχαίνουν. Υπάρχουν κάποιες μικρές εξαιρέσεις όπως το αβοκάντο, αλλά και πάλι τα λιπαρά του είναι από τα λεγόμενα «καλά». Αντικαταστήστε τις πίτσες και τα σουβλάκια με φρούτα και το καλοκαίρι θα είστε άλλοι άνθρωποι. 

Μύθος Νο2: Οι βιταμίνες αντικαθιστούν το φαγητό

Ούτε λόγος! Οι βιταμίνες είναι ουσίες που ενυπάρχουν στον ανθρώπινο οργανισμό και είναι απαραίτητες. Προσλαμβάνονται κυρίως φυσικά μέσω των τροφών (φρούτα, λαχανικά κτλ). Μολονότι δεν έχουν όλες την ίδια δράση, γενικά χρησιμοποιούνται κατά κάποιον τρόπο σαν καταλύτες στις μεταβολικές μας διεργασίες. Αυτό όμως δεν σημαίνει καθόλου ότι αντικαθιστούν την ενέργεια που χρειάζεται ο οργανισμός μας και την οποία προσλαμβάνουμε με το φαγητό με τη μορφή σακχάρων, λιπών και πρωτεϊνών. Αυτός που δεν τρώει τίποτε, ακόμα κι αν καταναλώνει βιταμίνες με το φτυάρι, θα οδηγηθεί στην καχεξία. Για να το θέσω πιο παραστατικά, ο καταλύτης στο καύσιμο είναι χρήσιμος αφού αυξάνει την απόδοση. Χωρίς βενζίνη όμως το αμάξι δεν παίρνει με τίποτα μπροστά…

Μύθος Νο 3: Η τσίχλα κολλάει στο στομάχι (ή στο έντερο) και δεν χωνεύεται για χρόνια.

Σχεδόν παιδικός μύθος. Έτσι λέγανε στα μαθητικά μου χρόνια οι γιαγιάδες μας: «Μην την καταπιείς, θα κολλήσει στ’ άντερά σου!». Η τσίχλα περνάει κανονικά από τον γαστρεντερικό μας σωλήνα και η πέψη της δεν αντιμετωπίζει κανένα απολύτως πρόβλημα. Μπορεί το κόμμι να είναι ένα φυσικό πολυμερές, αλλά η διάσπασή του γίνεται εύκολα από τις πολυμεράσες (ένζυμα) του οργανισμού μας. Επιπρόσθετα η μαστίχα της Χίου έχει και πολλές θεραπευτικές δράσεις, γνωστές από την αρχαιότητα. Μασάτε άφοβα.

 Μύθος Νο 4: Ο λόξυγκας αντιμετωπίζεται/θεραπεύεται.

Σε καμιά περίπτωση. Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν σκελετικοί μύες (πχ δικέφαλος στο μπράτσο) που μπορούμε να ελέγχουμε την κίνησή τους και λείοι μύες (πχ στομάχου) που δεν μας υπακούνε. Έτσι κι ο λόξυγκας προέρχεται από μια ακούσια σύσπαση του διαφράγματος που βρίσκεται κάπου στο μέσον του θώρακά μας (πάνω από την κοιλιά). Κάποιοι πιστεύουν ότι λύνεται με 7 γουλιές νερό ή με το να κρατάμε την αναπνοή μας ή με το να τρομάξουμε ξαφνικά κτλ. Δεν ισχύει κάτι τέτοιο, αν και για το τελευταίο διατηρώ κάποιες επιφυλλάξεις. Απλά κάνουμε λίγο υπομονή μέχρι να μας περάσει, όσο ενοχλητικό και να’ ναι. Σε πολύ επίμονο λόξυγκα (ωρών ή ημερών) μπορεί να χορηγηθεί Largactil (χλωροπρομαζίνη), αλλά σε μικρή δόση και για σύντομο διάστημα. Αυτή, κατά κάποιο τρόπο, «κοιμίζει» το διάφραγμα, αποτελεί δηλαδή συμπτωματική αντιμετώπιση. Από το να πάρετε όμως αχρείαστο φάρμακο, καλύτερα οι 7 γουλιές νερό.   

Μύθος Νο 5: Όταν φταρνιζόμαστε σταματάει η καρδιά μας.

Είναι σχεδόν αστείο. Με την ταχύτατη εκπνοή αέρα από το στήθος, ίσως να επηρεάζεται στιγμιαία ο ρυθμός λειτουργίας της καρδιάς, αλλά επουδενί δεν σταματάει ή «χάνει χτύπους». Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποβεί μοιραίο, αλλά ευτυχώς η φύση είναι σοφή. Εξαιρούνται ασφαλώς οι ερωτευμένοι.  

Μύθος Νο 6: Μπορούμε να προβλέψουμε το φύλο του παιδιού μας.

Χωρίς τη βοήθεια του γυναικολόγου και του υπέρηχου και πριν τον τρίτο μήνα της κύησης, με τίποτα. Οι δοξασίες ότι η μεγάλη κοιλιά κρύβει, ξέρω ‘γω, αγόρι, η «μυτερή» κορίτσι και δεν συμμαζεύεται, δεν είναι παρά λαϊκοί κλήδονες, μαντεψιές σα να λέμε. 50% δεν είναι και άσχημη πιθανότητα.

Μύθος Νο 7: Όταν έχω ίωση χρειάζομαι αντιβιοτικό.

Ίσως ο πιο διαδεδομένος μύθος, τουλάχιστον στην Ελλάδα. Αποτελεί μέγα σφάλμα και παρά τις επίμονες και μακρόχρονες προσπάθειες της επιστημονικής κοινότητας δεν έχει ακόμα αντιμετωπιστεί. Τα πράγματα είναι απλά. Το αντιβιοτικό σκοτώνει μικρόβια (πχ βακτήρια). Δεν σκοτώνει ιούς. Οι ιοί είναι μια εντελώς διαφορετική κατηγορία μικροοργανισμών. Μπαίνουν στο σώμα μας από διάφορες οδούς (συνήθως από το ρινοφάρυγγα) και αφού θρονιαστούν στα κύτταρά μας χρησιμοποιούν το γενετικό μας υλικό για να πολλαπλασιαστούν. Αυτό διαρκεί από μερικές ώρες μέχρι μερικές μέρες. Μετά μας αποχαιρετούν για να βρουν άλλο θύμα (ξενιστή). Φυσικά οι ιοί είναι ξένο σώμα στον οργανισμό μας και ως τέτοιο η άμυνά μας το πολεμά. Αυτή η αντίδραση είναι που προκαλεί τα ενοχλητικά συμπτώματα (πυρετό, κόπωση, καταρροή κτλ). Ελάχιστα φάρμακα έχουμε για τους ιούς (πχ αντιιικά για τον έρπητα), σε αντίθεση με τα μικρόβια. Το πρόβλημα είναι ότι το αντιβιοτικό ούτε που τον γαργαλάει τον ιό, ενώ από την άλλη κάνει το οποιοδήποτε μικρόβιο όλο και πιο ανθεκτικό και σήμερα το τελευταίο μικρόβιο είναι ίσαμε ένα γατσούλι. Η πενικιλίνη που έφτιαξε το 1938 ο Φλέμινγκ σήμερα δε θα αντιμετώπιζε ούτε ημιθανές βακτήριο.  Άρα, μια απλή ίωση (πχ μια γρίπη) χρειάζεται μόνο λίγη υπομονή, μερικά ζεστά ροφήματα, μερικά αντιπυρετικά και αυτό είναι όλο. Αυτό πάντως που δεν χρειάζεται μια ίωση είναι η αντιβίωση.

Μύθος Νο 8:  Παχαίνω χωρίς να τρώω.

Συνηθέστατη και πολύ φτηνή δικαιολογία. Καθημερινά σχεδόν ακούω από υπέρβαρους: «Ανάθεμά το και βάνω τίποτα στο στόμα μου!». Το περιττό βάρος είναι σχεδόν πάντα θέμα κατάχρησης. Αυτό που καθορίζει το αν παχαίνουμε είναι κυρίως το θερμιδικό μας ισοζύγιο. Αν το υπερβούμε, αν δηλαδή καταναλώσουμε περισσότερες θερμίδες από τις απαιτούμενες από τους ιστούς μας, ο οργανισμός μας -πολύ σοφά- θα αποθηκεύσει το περίσσευμα στις λιπαποθήκες του για μελλοντική χρήση. Σημειωτέον ότι οι περισσότερες λιπαποθήκες βρίσκονται στους άντρες στην κοιλιά (γι’ αυτό κάνουν «σωσίβια») και στις γυναίκες στους γλουτούς. Υπάρχουν βέβαια και κάποιες παθολογικές καταστάσεις όπως είναι ο υποθυρεοειδισμός ή άλλες συγγενείς ορμονικές ανωμαλίες, αλλά αυτές αφορούν σε πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού και πάντως όχι πάνω από 5-10% όσων τις επικαλούνται!

 Μύθος Νο 9:  Ο καφές ανεβάζει την πίεση.

Έχω ακούσει πολλές φορές να παροτρύνονται άνθρωποι με υπόταση ή απλά ζάλη να πιούν καφέ για να συνέλθουν και να τους ανέβει η «πίεση». Η καφεϊνη είναι μια ουσία που δρα αδρενεργικά και ενεργοποιεί σε κάποιο βαθμό (όχι σε όλους τους ανθρώπους εξίσου) το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Αυτό δεν συνεπάγεται απαραίτητα αύξηση του καρδιαγγειακού ρυθμού, αν και η στρεσογόνα δράση της καφεϊνης ενδέχεται να έχει και κάποιο τέτοιο (ήπιο) αποτέλεσμα. Από την άλλη όμως η καφεϊνη (όπως και η θεοφυλλίνη και η θεοβρωμίνη του τσαγιού, φυτικοί συγγενείς της) έχει διουρητική και άρα υποτασική  δράση (η διούρηση είναι κλασικός τρόπος μείωσης της αρτηριακής υπέρτασης). Το συμπέρασμα είναι ότι όποιος ζαλίζεται από κάποια υπόταση δεν πρέπει να πιεί καφέ. Μια πορτοκαλάδα ή ένα γλυκό που παρέχουν άμεσα γλυκόζη στον εγκέφαλο πιθανότατα είναι η καλύτερη πρόταση, εκτός φυσικά των φαρμάκων.

Μύθος Νο 10: Τα σαμπουάν χρησιμοποιούν επιφανειοδραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται και στους καθαρισμούς στη βαριά βιομηχανία και προκαλούν καρκίνο.

Γνωστός urban legend ( =αστικός μύθος- θα ασχοληθούμε με αυτούς σε μελλοντικό άρθρο). Ξεκίνησε κάπου εκεί το 1998 με τη γνωστή διαδικασία παραπληροφόρησης των chain mails ( αλυσιδωτά μηνύματα). Έχει καταρριφθεί προ πολλού, αλλά υπάρχουν ακόμα εύπιστοι που τρομοκρατούνται από τέτοιου είδους ψευδοεπιστημονικούς «κώδωνες κινδύνου». Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο εμπνευστής του αρχικού κειμένου εξισώνει το θειολαουρυλικό νάτριο (SLS) με το θειολαουρεθικό νάτριο (SLES) που χρησιμοποιείται σε σαμπουάν και οδοντόκρεμες. Τα τελευταία παίρνουν εγκρίσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες των κρατών κατόπιν αυστηρού ελέγχου και δεν περιλαμβάνουν ποτέ ουσίες που ανήκουν σε λίστες, έστω και με υποψία καρκινογέννεσης ή άλλης τοξικής βλάβης. Μην το πιείτε, απλά λουστείτε. Χωρίς φόβο και πάθος. 

Παναγιώτης Κονιδάρης-Φαρμακοποιός