To 1854 εκδόθηκε στο Λονδίνο το βιβλίο «The Mediterranean: A Memoir Physical, Historical, and Nautical». Το είχε γράψει ο Υποναύαρχος William Henry Smyth. O Smyth υπηρέτησε στο πολεμικό ναυτικό της Αγγλίας και υπήρξε άριστος υδρογράφος και αστρονόμος. Μια «θάλασσα» (έκταση) στη Σελήνη φέρει το όνομά του (mare Smythii). Στο συγκεκριμένο βιβλίο του αναφέρεται σε πολλά ναυτικά στοιχεία και φυσικά φαινόμενα (ρεύματα, λιμάνια, ντόπια παραγωγή, πρώτες ύλες, γεωγραφικά στοιχεία, αστερισμοί, πηγές ενέργειας κτλ) της Μεσογείου.

O Smyth, όσον καιρό οι Άγγλοι έλεγχαν τα Ιόνια νησιά (από το 1815), έκανε διάφορα ταξίδια σε όλη την Μεσόγειο και φυσικά στα μέρη μας. Σαν αξιωματικός βέβαια είχε και την ευχέρεια να ασκεί κατά τόπους εξουσία. Στη σελίδα 54 του βιβλίου εμφανίζεται στις περιγραφές του και το Μεγανήσι. Αφού κάνει μια αναφορά στη Λευκάδα, στην γη της, την πέτρα της, τις καλλιέργειές της, το κάστρο, την λιμνοθάλασσα και τα…πριάρια της, περνάει στο νησί μας. Γράφει ο υποναύαρχος:

«Ανάμεσα στις ανεξάρτητες νησίδες, το Μεγανήσι (Ασπαλαθιά) κρατάει την πρωτοκαθεδρία, καθώς εισάγεται και από το όνομά του. Όμως από την εξέγερση του 1819, έγινε άντρο κατασκόπων και έτσι ήμουν αναγκασμένος να αφοπλίσω τους κατοίκους, καθώς και, για ένα διάστημα, να περιορίσω την ενδοεπικοινωνία με τους γείτονές τους».  

Η επανάσταση του 1819 στην οποία αναφέρεται ο Smyth, είναι η εξέγερση των χωρικών εναντίον των Άγγλων κατακτητών, λόγω της υψηλής φορολογίας που τους είχε επιβληθεί. Οι Άγγλοι είχαν πολλές απώλειες μέχρι να την καταπνίξουν. Η σημαντικότερη μάχη έγινε στη θέση Άσπρα Χαλίκια, όπου και τοποθετεί τον ομώνυμο ήρωά του ο Βαλαωρίτης στον «Φωτεινό».  Είναι προφανές και ιστορικά αποδεδειγμένο λοιπόν, ότι οι δυνάμεις κατοχής, όσο μετριοπαθείς και να είναι, δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν βία. 

Με την αναφορά στο Μεγανήσι σαν «άντρο κατασκόπων», προφανώς θα υπαινίσσεται το ότι είχαν καταφύγει στο νησί μας πολλοί από τους κυνηγημένους στασιαστές. Μαθαίνουμε επίσης ότι οι πρόγονοί μας κρατούσαν όπλα στα σπίτια τους και μάλιστα νόμιμα και ότι είχαν συχνά πάρε-δώσε με τις Ακαρνανικές ακτές, προφανώς για εμπορικούς σκοπούς. Δυστυχώς, οι ελληνικές πηγές για την εποχή είναι ελάχιστες, εκτός από αυτές των Λευκαδιτών ιστορικών. Έτσι κάθε πληροφορία για το Μεγανήσι του άλλοτε, γίνεται πολύτιμη.

(Πηγές: wikipedia, www.archive.org, www.kolivas.de)