Αφιέρωμα σε δύο πλανόδιους φωτογράφους της προπολεμικής Λευκάδας.

Οι οικογένειες τους ήλθαν στη Λευκάδα με την ανταλλαγή των πληθυσμών μετά την Μικρασιατική καταστροφή του 1922.

Εγκαταστάθηκαν στα «Προσφυγικά», μια σειρά ομοιόμορφα σπιτάκια κατά μήκος της σημερινής οδού Πεφανερωμένης.

Ο Διαμαντής Μόσχος και ο Μενέλαος Ιασωνίδης ήταν οι πρώτοι πλανόδιοι φωτογράφοι στη Λευκάδα πριν τον πόλεμο.

Ιστορικά πρόσωπα της πόλης για δεκαετίες, αφού το επάγγελμα και τα σύνεργα της δουλειάς τους έμοιαζαν στους απλούς ανθρώπους μαγικά.

Στην αρχή μια και δεν είχαν που να στεγάσουν το φωτογραφείο τους εγκαταστάθηκαν και οι δύο στη κεντρική πλατεία της πόλης κοντά στον Άγιο Σπυρίδωνα.

Έστησαν το τριπόδι με το μεγάλο κουτί και περίμεναν τους πελάτες τους.

Η μηχανή τους στηριγμένη στον τρίποδα, πίσω είχε ένα άνοιγμα μ’ ένα μακρύ μαύρο πανί σαν μανίκι, όπου ο φωτογράφος έβαζε το χέρι του και έκανε την εμφάνιση, τη στερέωση και φυσικά την εκτύπωση της φωτογραφίας.

Σύνεργά τους, ένα μαύρο πανί που κουκουλώνονταν οι ίδιοι για να μην «πάρει φως» η πλάκα, ένα στρογγυλό κουτί συνήθως από σαρδέλες παστές, ή ένα μικρό κουβαδάκι, που είχαν μέσα νερό για το πλύσιμο των φωτογραφιών.

Οι μπουρανέλοι της Χώρας έβλεπαν με απορία αυτά τα παράξενα κουτιά και τον φωτογράφο να στήνει τους ανθρώπους στη σειρά για τη φωτογράφηση.

Μούλοι καθώς ήταν στάθηκαν μια μέρα πίσω από κάτι βαρέλια έτσι που φαίνονταν από τη μέση και πάνω, ζητώντας «μια καλή φωτογραφία μπάρμπα!»

Έσκυβε ο ταλαίπωρος να βάλει το κεφάλι του μέσα στο κουτί και η μουλαρία καθώς αυτός δεν έβλεπε, κρύβονταν πίσω από τα βαρέλια.

Έτσι η φωτογραφία, που έβγαινε, είχε μόνο βαρέλια!

Ο φωτογράφος απογοητευόταν και η μούλοι διασκέδαζαν!

Ήταν μέρες που φόρτωναν στον ώμο τα σύνεργα και τράβαγαν στα χωριά για να βγάλουν κυρίως φωτογραφίες για ταυτότητες και σπάνια καμιά οικογενειακή φωτογραφία.

Η φράση «χαμογελάστε βγαίνει το πουλάκι» έχει μείνει παροιμιώδης.

Οι γυάλινες πλάκες αποτύπωσαν στην ασπρόμαυρη επιφάνεια τους χιλιάδες εικόνες, ανεκτίμητης αξίας που δυστυχώς μάλλον έχουν χαθεί.

Η αμοιβή συνήθως σε είδος, λίγο λαδάκι, κανένα αυγό, κανένα κοτόπουλο, ό, τι υπήρχε για ανταλλαγή.

Αργότερα ο ένας απόκτησε φωτογραφείο κοντά στη Αγία Παρασκευή ενώ ο άλλος έμεινε μόνιμα «υπαίθριος» πίσω στον περίβολο του Αγίου Σπυρίδωνα.
………………………………………………………………………………………………………….
Αυτό το επάγγελμα, του πλανόδιου φωτογράφου, που χάθηκε οριστικά περιγράφει ο λογοτέχνης μας Κώστας Φωτεινός :

Του’ χε πει πως θα του μάθαινε τη τέχνη. Μερακλής άλλωστε ήταν και η φωτογραφία θέλει μεράκι.

Θα φκιάσει λοιπόν μετά ένα μικρό στούντιο, μια μικρή βιτρίνα με τις πιο καλές του φωτογραφίες, ζευγάρια νιόνυμφων, νεαρούς μερακλήδες με όμορφα μουστάκια και σγουρά μαλλιά.

Θα παραγγείλει επιταυτού κατάλληλο φωτογραφικό χαρτί και οι φάτσες θα’ ναι φωτογραφημένες μέσα σε καρδιές κι από κάτω θα’ ναι γραμμένο καλλιγραφικά «σ’ αγαπώ». Ωραία πράματα.

Θα πάρει κι ένα ποδήλατο και με κρεμασμένη στον ώμο τη φωτογραφική του μηχανή θα γυρνάει στα πανηγύρια και στους γάμους.

Τότε είναι που οι άνθρωποι θυμούνται το φωτογράφο.

Του Αιθεροβάμων…