Καλή Πεσκάδα…..με ντόπιο χιουμορ!
Οπως η στεριά, έτσι και η θάλασσα στο Μεγανήσι είναι πλούσια σε καλούδια.
Τα ψάρια ,τα όστρακα,τα μαλάκια, ο τρόπος αλίευσης τους ,ακόμα και η παρασκευή τους, είναι διαφορετικά από ότι σε άλλα μέρη της Ελλάδας.
Εκτός από τα μπαρμπούνια ,τις μαρίδες τους χάνους και τις συναγρίδες, »παράγουμε» και άλλα είδη που μόνο στο νησί ευδοκιμούν όπως….
Γουλάδα ,Φούτζκα,Πέρκα,Χελούδα,Τρυπούδο,Τσίλιος,Χάνος.
Ψάρια του βυθού που γίνονται πεντανόστιμη ψαρόσουπα.
Προσοχή όμως στο ξεκοκάλισμα γιατί έχουν πολύ μικρά ψαράγκαθα.Αυτά πιάνονται με ψιλοπαράγαδο και με αγκίστρι της μύγας.Κατάλληλο δόλωμα το Σκαλτσμάδι.
Σανπιέρος,Σαργομύτης,Ζωνάκια,Μελανούρες,Μπαλάδες,Μουρμούρια,Σκιοί..
Ψάρια για ψήσιμο.Ψαρεύονται με παραγάδι ,με βόλους και με μπουρλότο.
Κατάλληλο δόλωμα ο Ψωλιόγκος ή Πελαούσος.
Λιανομάριδο.Εκλεκτός μεζές.Αποτελεί το βασικό συστατικό της ψαρόπιτας.Η αυγομένη μαρίδα γίνεται ο καλύτερος σαβόρος και παστή στη λάτα.Της ίδιας κατηγορίας είναι και η Μενίδα.
Ολφός,Σιρίτα Κορωνάδο.Βασιλικά ψάρια.Μαγειρεμένα με ντομάτα η λεμόνι.
Είναι δύσκολα στο καθάρισμα.Θέλουν καλό μαλάκωμα γιατί έχουν σκληρά λέπια και προσοχή γιατί τα σπάραχνά τους είναι κοφτερά.Τρώγονται όμως πανεύκολα γιατί έχουν μεγάλη ραχοκοκκαλιά και σχεδόν καθόλου αγκάθια.Τα μάγουλα τους είναι πεντανόστιμα.
Καλοϊρι.Ψάρι που ζεί στην άκρη.
Εδώ δεν τα τρώμε.Είναι όμως καλός δόλος για το παραγάδι με ζωντανό όπως και τα Ποδόλια.Προσελκύουν κυρίως τα παραπάνω ψάρια.
Της ίδιας κατηγορίας ψάρι είναι και η Σαλιόρα.
Ψάρια σε Μπλούκια.
Παλαμίδια,Γόφοι,Τινόπουλα,Λαμπόρδες, Λανκέρδες και Σταυρίδια.
Ψαρεύονται με απλάδια δίχτυα σε διάφορες περιοχές στο νησί όπως Κολόμπου ,Ζαβέρτα,Βερίνα και Αρκούδι στήνοντας »Καρτέρι».
Μαγειρεύονται με πολλούς τρόπους.Στο φούρνο με ντομάτα ,με ρίγανη και λεμόνι,ψητά στη σκάρα και τηγανιτά.
Το παλαμίδι γίνεται και με σπαέτο στο φούρνο.
Σκλεμπού.Ενα ψάρι με παροιμιώδη ασχήμια (είσαι σα Σκλεμπού), που γίνεται πεντανόστιμη σούπα.Για να την καθαρίσεις όμως χρειάζεσαι όπωσδήποτε πένσα αφού δεν έχει λέπια .Πρέπει μόνο να την γδάρεις .
Γουβιός.
Ψάρι που ζεί σε λάσπη και σε πέτρες.Είναι δύσκολος στο ξύσιμο γιατί το δέρμα του είναι γλυστερό και ξαφουρδάει.Γίνεται τηγανιτός και βραστός σε μπουργέτο.
Γνωστά επίσης ψάρια είναι το Γουρουνόψαρο και το Ποντικόψαρο.
Αυτά συνήθως δεν τρώγονται αλλά περί ορέξεως…….
Σαλάχι Δρόγκος Σμπέρνα, Μουδιάστρα.
Ψάρια με δέρμα χωρίς λέπια.Το Σαλάχι και η Ζμπέρνα γίνονται στο φούρνο πλακί ενώ ο δρόγγος βραστός με λεμόνι.
Η ουρά του Σαλαχιού χρησιμοποιείται και σαν μέσο απειλής για όσους δεν κάθονται καλά. Εξ’ου και το γνωστό »Θα σε πιάσω με μια σαλαχοουρά…..»
Η Ζμπέρνα έχει πολύ κοφτερά δόντια και είναι επικίνδυνη.Επίσης επικίνδυνα ψάρια είναι η Δράγκαινα και ο Σκροπιός,Το αγκέλωμά τους είναι πολύ επώδυνο και προκαλεί τσούξιμο πόνο και σπλομάνισμα.Ζμπέρνα η Δράγκαινα χαρακτηρίζουμε και την πολύ κακιά γυναίκα ,ενώ Σκροπιό αυτόν που έχει κατακόκκινο πρόσωπο…Το Σκορπιδοζούμι θεωρείται πολύ νόστιμο και θρεπτικό.
Σανπιέρος η ψάρι του Χριστού.Το ψάρι αυτό λένε ότι το ακούμπησε ο Χριστός για να του αφαιρέσει το δηλητήριο και έμεινε το σημάδι του στο σώμα του.Από τότε έχει γίνει ακίνδυνο.
Ενα άλλο ψάρι που κολυμπάει στα νερά μας είναι ο Κούκος. Κάποιοι λένε ότι αν του βάλεις αναμμένο τσιγάρο στο στόμα…. καπνίζει.
Στα μέρη μας δεν υπάρχουν Χαρχαρίες .Που και που στου Κολόπουλου εμφανίζεται κανένας Σαπουνάς,η καμιά Φώκια.
Εκτός από το ψάρεμα με παραγάδια το Γρι-Γρι ,την Τράτα,και τα δίχτυα , εδώ έχουμε και άλλους τρόπους αλίευσης.
Μπραγάνι,Τρούμπαλο,Συρτή, Καθτή, Αποστασά, Παλαμιδόδυχτα, Παραγάδι και Προιά.Οι πιο τολμηροί ρίχνουν και ….Μπουρλότο.
Στην προιά, εκτός από ψάρια θα πιάσετε Σουπιές, Χταπόδια και Μελιδόνες.
Τα Χταπόδια μαγειρεύονται με πολλούς τρόπους.Θέλουν όμως καλό κοπάνισμα –εκατό κοπανισές περίπου–και καλό αγούλισμα.
Καλύτερα να το κοπανήσετε πάνω σε Πλακούτσα γιατί χτυπιέται καλύτερα και δεν κάνει πολύ αναγλύτσα .
Μπορείτε αν θέλετε να το βάλετε για αρκετές ώρες στην κατάψυξη.Ο πάγος το μαρμάζει .Αν πάλι δεν καλοβράσει τότε θα είναι αποχυμένο.
Γίνεται με μακαροτσίνι στο φούρνο,στιφάδο , βραστό με πατάτες ,ψητό στα κάρβουνα, ξιδάτο.Αφού του βγάλεις το δόντι και την μαυρή ,κόβεις κομμάτια τους αμποκλαμούς και την κουκούλα,και το βράζεις στη κατσαρόλα.Εκλεκτός μεζές είναι ο ολός του χταποδιού που γίνεται τηγανιτός.
Η Μελιδόνα δεν καλοτρώγεται.Και όσο την κοπανάς τόσο ξεντώνει.
Ενας τρόπος να πιάσεις χταπόδια είναι και η συρτή με πάουρα.
Οστρακα.
Στο Μεγανήσι εκτός από τα γνωστά όστρακα,πεταλίδες κ.λ.π. θα βρείτε και άλλα διαφορετικά όπως:
Ρουχτιές,Χουχουλίδια Προσφορύτες, Αγραπόδια, Αγκοχύλια, και Αβασκαντήρες.
Το Αγραπόδι ξεχωρίζει από την μοσκοβολιά του αλλά δεν το συναντάς συχνά.Μερικοί »ψάχνουν » μέσα του μαργαριτάρια αλλά δεν βρήκε κανείς ποτέ.
Με αγραπόδι μοιάζει πολύ και η Καλόγνωμη.
Το Χουχουλίδι ,ο Προσφορύτης και το Αγκοχύλι δεν τρώγονται ωμά.
Χρειάζονται όμως προσεχτικό βράσιμο για να βγαίνουν ολόκληρα μέχρι την κοτσιλιά.
Η Αβασκαντήρα είναι όμορφο γυαλιστερό όστρακο που πιάνεται καμιά φορά και σε δίχτυα.Το φαί της δεν τρώγεται αλλά όλοι την κρατούν σπίτι γιατί είναι ότι πρέπει για να μην σε πιάνει το μάτι.
Οι πεταλίδες τρώγονται ωμές ενώ πολύ νόστιμο είναι και το σφοντύλι της πίνας ωμό.Το υπόλοιπο μέρος της μαγειρεύεται.Πρέπει πρώτα να της αφαιρέσεις το κάρβουνο και τη βελόνα.Η πίνα πιάνεται με Πινολόγο και Γυαλί.
Ενα πολύ νόστιμο όστρακο που δυστυχώς όμως δεν παράγει το Μεγανήσι είναι ο Καποσάντες.
Αλλα όστρακα που δεν τρώγονται όμως, είναι οι Κόρνοι, και το Σφουγγλί.Αυτό είναι πολύ μυτερό και αν το πατήσεις ….την πάτησες
Ο Αχινιός είναι ένα είδος που το Χειμώνα ειδικά υπάρχει σε αφθονία.Το Καλοκαίρι τον ταράζουν οι Ιταλοί.Μοιάζει πολύ με την Καλογρίτσα αλλά έχει φύκια πάνω του και διαφορετικά χρώματα. Αν προσέξεις λίγο ξεχωρίζει.Για να πετύχεις αυγομένο Αχινιό θα πρέπει το φεγγάρι να είναι στη γιόμιση.
Για να τον βγάλεις χρειάζεσαι Αρπάι.Αν σου μπεί αγκάθι αχινιού στο δέρμα αλοίφεις το σημείο με λάδι και το αφήνεις να μαλακώσει.
Τα αυγά του είναι πολύ νόστιμα και έχουν διάφορα χρώματα.Σερβίρεται σε πιάτο η τον τρώς όπως είναι με το καφούσκι αφού του βγάλεις τις .. ..ακαθαρσίες .Λίγο λαδάκι,λεμονάκι και χαψές ψωμί.
Ο Πάουρας , η Λύρα και η Κολοχτύπα είναι θαλλασινά είδη που μαζί με τον Αστακό συναντιούνται στο νησί μας συχνά.
Ο Πάουρας αλιεύεται κυρίως βράδυ με φακό σε πλακούτσες,και το φαί του βρίσκεται στα δραγκανάρια του.Τρώγεται βραστός η ψητός.Δεν γίνεται όμως μακαρονάδα όπως τα υπόλοιπα.Περισσότερο φαί έχει η Παγουρμάνα.
Στην ίδια κατηγορία ανήκει και ο Λασποπάουρας.Μικρό παουράκι που ζει στη λάσπη.Πουλιώνταν την Σαρακοστή με το κιλό ,γιατί δεν έχει μεγάλα δραγκανάρια και δεν είχε πολύ φαί.Τρώγεται νερόβραστος.
Ολα αυτά τα θαλασσινά είναι ιδανικοί ουζομεζέδες για μερακλήδες, όμως επειδή είναι και Σαρακοστιανά τρώγονται πολύ και σαν συμπλήρωμα η κυρίως γεύμα τις μέρες της νηστείας.
Αυτός είναι περίπου ο θαλάσσιος πλούτος μας.Και για την περισυλλογή του βέβαια απαιτούνται τα ανάλογα εργαλεία ,η κατάλληλη προετοιμασία και οι ειδικοί….
Η Μπόχα και η Λαδιά με την σκουριά στο Πυροφάνι.Τα Καλάρια και η Κόφα για το Παραγάδι.
Η Μπραγκαρέλα για την Συρτή.Η Μαλάγρα πρίν το Μπουρλότο,και Ο Λαμπαδόρος στο Γρι-Γρι , εφ’όσον δεν έχει Μπαιντούζι.
Το Ταμπούκιο της βάρκας ,το Κοστάκι ,η Περπέλα, η Γιέκια , το Βίντσι και το Γκιγούμι για το βρέξιμο, είναι απαραίτητα »αξεσουάρ» σε ένα σκάφος.
Το Σόκορο και το Φελό για το δίχτυ, και τα τελάρα για τα ψάρια.
Γουλιά και φελούρια για το ψιλοπαράγαδο .
Το Φιλοδρόμισμα το Δόλωμα στο παραγάδι και το Ξεμαγιάρισμα στο δίχτυ ειδικά αν έχει »επιτεθεί» Ψαλίδα.
Και φυσικά το βρεγμένο Στρωτσίδι που σκεπάζονται οι κόφες με τα ψάρια όχι μόνο για να μην μυρίζουν αλλά κυρίως για το μάτι.
Κι επειδή η παροιμία που λέει »Του ψαρά το πιάτο δέκα φορές είναι αδειανό και μια φορά γιομάτο » είναι σωστή ,στο ξύσιμο του ψαριού μην κόψετε ποτέ την ουρά του γιατί κόβετε την ψαριά .
Πολύ σημαντικός παράγοντας επίσης για το αν αυτή θα πάει καλά είναι και ….το συναπάντημά σας με κάποιους ,πρίν ξεκινήσετε για το ψάρεμα.
Και ποτέ μην ρωτήσετε που είναι ο Ψαράς την ώρα που μπορεί αυτός να ψαρεύει.Τον Ανακράζετε.
Πείτε μόνο Καλή Πεσκάδα σε αυτόν ,και στους υπόλοιπους …..
Καλή όρεξη….
Σπυρος Καμπελης
11 Ιανουαρίου 2011 @ 13:48
Eξαιρετικη δουλεια Ελλη.
Σε σεμνη τελετη να σου απονεμηθει το τιτλος της ΛΑΟΓΡΑΦΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΝΗΣΙΟΥ.
Υ.Γ: Σχετικα με το παλαμιδι…ειναι η γνωστη αγανακτιση του Ανθιμου του Μπουλια, οταν το παραχεσε ο πατερας του και του ειχε καθε μερα παλαμιδι για φαγητο.
EVERYDAY EVERYDAY PALAMIDI DADDY?
Έλλη Καββαδά
11 Ιανουαρίου 2011 @ 15:40
Σπύρο Καλό μεσημέρι.Σε ευχαριστώ και χαίρομαι που μας »διαβάζεις».Το παλαμίδι καλά κρατεί ,τη μαρίδα όμως δεν την απολάψαμε φέτος.Εχαηπόθηκε.
Καλή χρονιά και καλά ταξίδια.
Απ. Γατής
12 Ιανουαρίου 2011 @ 08:43
Η Έλλη είχε ξεκινήσει πέρυσι, αν δεν με απατά η μνήμη μου, μια αξιέπαινη και αξιόλογη προσπάθεια για τη δημιουργία ενός «Μεγανησιώτικου Λεξικού» και προέτρεπε όλους όσοι θέλουν να συμβάλλουν/συμμετάσχουν σε αυτό το εγχείρημα. Καλό θα ήταν, κατά την ταπεινή μου γνώμη, αυτή η προσπάθεια να συνεχιστεί, γιατί πραγματικά αξίζει τον κόπο.
@Έλλη
Χρόνια Πολλά
Παναγιώτης Κονιδάρης
12 Ιανουαρίου 2011 @ 08:52
Αποστόλη, η προσπάθεια δεν έχει σταματήσει, απλά δεν την πολυδιαφημίζουμε.
Έλλη Καββαδά
12 Ιανουαρίου 2011 @ 09:24
Αποστόλη καλημέρα και καλή χρονιά.Χαίριμαι που τα ξαναλέμε έστω κι έτσι.Η μνήμη σου δεν σε απατά καθόλου.Χρόνια επιμένω για το λεξικό και επειδή δεν βρήκα και πολύ μεγάλη ανταπόκριση -αν θυμάσαι-έκανα ένα δικό μου .Ηδη έχω συγκεντρώσει πάνω από 1000 λέξεις που έχω καταγράψει σε ένα βιβλίο με αλφαβιτική σειρά,και κάθε τόσο συμπληρώνω.
Αν μη τι αλλο να το έχουν τα δικά μου παιδιά.
Αυτό άλλωστε με βοηθάει στα άρθρα μου.
Είναι δύσκολο το ξέρω αλλά όχι ακατόρθωτο και με την ανάλογη υποστήριξη φορέων και ειδικών πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε,και θα επιμείνω όσο μπορώ γι αυτό.
Τουλάχιστον να γίνει η αρχή.
Εχουν χαθεί τόσα και τόσα .Ας κρατήσουμε όσα μπορούμε και που ξέρεις ,με τόσα προβλήματα και ζόρια που έχουμε σήμερα ,μπορεί να ξαναχρειαστούμε τις συμβουλές των παπούδων μας.Τουλάχιστον να ξέρουμε τι μας λένε…..
ΦΡ. ΗΛ. ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ
11 Ιανουαρίου 2011 @ 15:32
Περνουν οι αιγυπτιοι ψαραδες ενα πρωι και φωναζουν ‘τσαρια, τσαρια!!!’.
‘Τι ψαρια εχει Γιώργο (Τσολιμή); Έχει γαύρο;’ρωτάω
‘Έχει μικρο γαυρο, κατι αποδιαλεούρια’ μου απαντα
‘Αποδιαλεούρια; Όχι δεν θέλω… ‘
‘Όκι, όκι αποδιαλεούρια κυρία! Έχει καλό γαυρο!’
Σκεφτείτε λοιπον πόσοι τους ειπαν οτι οι γαυροι ειναι μικροί και αποδιαλεούρια που έμαθαν τι σημαινει η λεξη!
Κατωπόδης Σ. Γιώργος
12 Ιανουαρίου 2011 @ 16:19
πολύ καλή αναφορά Έλλη.
Ακομα θυμάμαι τη μελιδόνα που είχαμε βγάλει με τον ξάδερφό μου. τέρας τη θάλασσας..
Ευτυχία Μαρίνου
13 Ιανουαρίου 2011 @ 17:57
Εξαιρετική δουλειά ΄Ελλη. Μπράβο σου!!! Συνέχισε την προσπάθεια για να θυμούνται οι παλιότεροι και να μαθαίνουν οι νεώτεροι..
Όσο για τον κούκο και το τσιγάρο…τι μου θύμισες Έλλη…παιδικές καλοκαιρινές αναμνήσεις..είχαμε πιάσει ένα κούκο και του είχαμε βάλει τσιγάρο στο στόμα και «πραγματικά» κάπνιζε..
Ελλη
13 Ιανουαρίου 2011 @ 19:15
Σια καλησπέρα.Μην ξεχάσεις να δεις και τα μοσκαρδίνια.
Αυτα σου τα αφιερώνω.για να θυμηθείς και άλλα.
Καλές μπορμπουλήθρες.
Λευτέρης Π.Κατωπόδης (πρ. αλιέας)
13 Ιανουαρίου 2011 @ 22:14
Πάρα πολύ ωραίο.Μπράβο κυρία μου. Ομως ξεχάστηκε η βασίλισσα της θάλασσας η συναγρίδα και ο κολαούζος (πρώτα ψάρια)
Επίσης άλλος τρόπος ψαρέματος: Η τσόγκα. Είδος καθετής με πλάνο φούτσικας μολυβένιο, αποκλειστικά για κορωνάδα και κολαούζους.
Ευχαριστώ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΗΛ.ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ(πρώην ψαράς)
14 Ιανουαρίου 2011 @ 09:30
Eπίσης και το δυσκολότερο των εργαλείων στο παραγάδι «η κλούρα»,και το μεγαλύτερο μαρτύριο μόλις έφτανε στη κουπαστή,να ακούς …αμόλα !! και να φωνάζει ο μακαρίτης ο Αρίστος΄’μωρέ παιδί(στο πατέρα μου) όλο στα κουντριά σ’αρέσει να τα ρίχνεις»
Αλλες εποχές ,εγώ πάντως απο τότε όταν ακούω παραγάδια στρίβω…ανταντάντιαααααα όπως είπε και κάποιος άλλος!!!
Έλλη Καββαδά
14 Ιανουαρίου 2011 @ 11:42
Πολύ καλές παρατηρήσεις.Την κλούρα την ξέχασα ,αλλά την συναγρίδα και τον κολαούζο δεν τα ανέφερα όπως και άλλα, γιατί η ονομασία τους είναι κοινή παντού.Για την τσόγκα δεν είχα ακούσει ποτέ.Θα το σημειώσω όμως.Ευχαριστώ πολύ κυριε Λευτέρη.
Κατωπόδης Σ. Γιωργος
14 Ιανουαρίου 2011 @ 14:29
όχι τσόγκα αλλά ζόγκα. Ψάρι φτιαγμένο απο βολίμι που ζυγιζει πάνω από 200 γρ. έχει αγκίστρια στο κεφάλι και στην ουρά. βυθίζεται από τη βάρκα μέχρι να πατώσει. Ο ψαράς με απότομες κινήσεις αρχιζει να το ανεβάζει. Έτσι βλέποντας αυτή τη κίνηση το ψάρι ορμάει και το αρπάζει.
θηράματα όλα τα ψάρια του βυθού καθώς και της επιφάνειας.
συνήθως πίανονται συναγρίδες, σειρίτες , μαγιάτικα (κοκκινόγοφοι) καιολφοί.
Στις μέρες μας χρησιμοποιείται από ψαράδες με καλάμι και ονομάζεται jigging.
ΔΕΝ είναι καινούρια τεχνική όπως μερικοί νομίζουν. Με αυτή την τεχνική ο παππούς μου Ηλίας Αυγερινός έβγαζε πριν πολλά χρόνια κωρονάδα στο ναυάγιο της Λευκάδας
kostas.d.daglas-ampouklis
27 Ιανουαρίου 2011 @ 16:48
an de kanw lathos xexases k ton mpizobolo….poli kali prospatheia elli…mparabo sou
ΟΡΕΣΤΗΣ
19 Νοεμβρίου 2023 @ 14:55
Απτά χειρότερα άρθρα που έχω διαβάσει ποτέ !!!!! ΛΕΙΠΟΥΝ ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΑ ΚΥΡΙΑ ΨΑΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ … χάσιμο χρόνου μόνο θα καταφέρετε σε αυτή την ιστοσελίδα ….. κακογραμμένα όλα τα όνοματα άκου εκεί πάπυρος ΧΑΧΑΧΑΧΑΧΑΧΑΧΑΧΧΑΧΑΧΑΧΑ